دورسنجی
حسین نساری؛ رضا شاه حسینی؛ امیررضا گودرزی؛ سهیل سبحان اردکانی؛ سعید فرزانه
چکیده
محصولات عمق نوری ریزگرد اتمسفری (AOD) مبتنی بر ماهوارههای در حال گردش مانند MODIS، VIIRS و NOAA میتوانند توزیع روزانه AOD جهانی و منطقه ای را ارائه دهند. کاربرد آنها برای نظارت بر کیفیت هوا در مقیاس های محلی مانند محیط های شهری به دلیل قدرت تفکیک مکانی پایین آنها محدود است. اخیراً، علاقه فزایندهای به بازیابی محصولات AOD بر اساس تصاویر ...
بیشتر
محصولات عمق نوری ریزگرد اتمسفری (AOD) مبتنی بر ماهوارههای در حال گردش مانند MODIS، VIIRS و NOAA میتوانند توزیع روزانه AOD جهانی و منطقه ای را ارائه دهند. کاربرد آنها برای نظارت بر کیفیت هوا در مقیاس های محلی مانند محیط های شهری به دلیل قدرت تفکیک مکانی پایین آنها محدود است. اخیراً، علاقه فزایندهای به بازیابی محصولات AOD بر اساس تصاویر نوری با قدرت تفکیک بالا شکل گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی بازیابی AOD در مناطق شهری با استفاده از تصاویر ماهوارهای با قدرت تفکیک مکانی بالا است. با فرض سطح لامبرتی، اصل بازیابی AOD توسعه یافته بر اساس تئوری انتقال تابشی با استفاده از معادله Tanré می باشد. برای حل معادله انتقال تابشی، مطالعه حاضر مدل انتقال تابشی شبیهسازی دوم سیگنال ماهوارهای در طیف خورشیدی (6S) را اتخاذ و یک جدول جستجو را با فرض یک مدل ریزگرد قارهای ساخت. بازتاب سطح زمین در کل دوره مطالعه با استفاده از Landsat 8 OLI برای دوره 2016-2015 تنوع بسیار کمی به صورت ماهانه نشان داد. بازیابی AOD با مقایسه بازتاب TOA اندازه گیری شده و شبیه سازی شده انجام گرفت. اعتبارسنجی با استفاده از یک سایت زمینی مستقر در پشت بام مرکز منطقه ای هواشناسی با نام Tamanrasset_INM واقع در منطقه تامنراست، الجزایر انجام شد. اعتبارسنجی نشان می دهد که روش بازیابی AOD منجر به خطای استاندارد 0.1068 می شود و با برابر با 70.9% همبستگی خوبی نشان می دهد.
دورسنجی
سمیه اصلانی کتولی؛ رضا شاه حسینی؛ حمید باقری
چکیده
سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که می تواند به شدت بر زندگی انسان تأثیر بگذارد، به گونه ای که برای واکنش اضطراری به آن نیاز به ارزیابی دقیق منطقه آسیب دیده پس از حادثه می باشد. مشاهدات رادار با روزنه مجازی (SAR) بطور گسترده در تهیه نقشه و نظارت بر سیل استفاده می شود. با این حال، خدمات عملیاتی فعلی عمدتاً معطوف به سیل در مناطق روستایی ...
بیشتر
سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که می تواند به شدت بر زندگی انسان تأثیر بگذارد، به گونه ای که برای واکنش اضطراری به آن نیاز به ارزیابی دقیق منطقه آسیب دیده پس از حادثه می باشد. مشاهدات رادار با روزنه مجازی (SAR) بطور گسترده در تهیه نقشه و نظارت بر سیل استفاده می شود. با این حال، خدمات عملیاتی فعلی عمدتاً معطوف به سیل در مناطق روستایی است و مناطق سیل زده شهری، کمتر مورد توجه قرار می گیرند. در عمل، نقشه برداری از سیلاب های شهری به دلیل مکانیسم های پیچیده برگشت در محیط های شهری، چالش برانگیز است و علاوه بر شدت SAR، اطلاعات دیگری نیز لازم است. در این مقاله یک روش طبقه بندی برای تشخیص سیل در مناطق شهری با تلفیق استفاده از شدت SAR و همدوسی تداخل سنجی تحت چارچوب شبکه عصبی کانولوشن CNN معرفی می شود، تا اطلاعات سیل از مناظر مختلف را استخراج نماید. به منظور تمایز تغییرات حاصل از سیلاب از دیگر تغییرات، از سه سری زمانی همدوسی حاصل از تصاویر(قبل ـ قبل، قبل ـ بعد و بعد ـ بعد) استفاده شده است. این روش در رویداد سیل گنبد کاووس با داده های Sentinel-1 آزمایش می شود. نقشه های سیلاب حاصل از تلفیق شدت و همدوسی و شدت به تنهایی در مقایسه با داده های کنترل زمینی در مناطق شهری و داده های حاصل از آستانه گذاری تصاویر سنتینل-1 نشان می دهد که دقت کلی 93.8٪ و ضریب کاپا 0.81 برای ترکیب شدت و همدوسی و نیز دقت کلی 90.6٪ و ضریب کاپا 0.72 برای ترکیب شدت به تنهایی و دقت کلی 86.8٪ و ضریب کاپا 0.56 برای ترکیب همدوسی به تنهایی وجود دارد. آزمایشات نشان می دهد که همدوسی علاوه بر شدت در تهیه نقشه از سیلاب شهری، اطلاعات ارزشمندی را فراهم می کند و روش پیشنهادی می تواند ابزاری مفید برای تهیه نقشه از سیلاب شهری باشد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حشمت کرمی؛ زهرا صیادی
چکیده
تغییرات محیطی، از بحرانیترین چالشهای دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیمگیری و سیاستگذاری تغییرات آبهای سطحی را با توجه به در دسترس بودن دادههای ماهوارهای میتوان انجام داد. سامانهی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهوارهای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد میکند. هدف از این پژوهش، ...
بیشتر
تغییرات محیطی، از بحرانیترین چالشهای دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیمگیری و سیاستگذاری تغییرات آبهای سطحی را با توجه به در دسترس بودن دادههای ماهوارهای میتوان انجام داد. سامانهی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهوارهای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد میکند. هدف از این پژوهش، پایش تغییرات دینامیک زیر حوضه تالاب میانگران در بازه زمانی (2022-2013) است. ساخت یک مدل هارمونیک به دلیل انعطافپذیری آن در محاسبه چرخهای با اشکال ساده و قابل تکرار در این پژوهش استفاده شد. سری زمانی هارمونیک پهنهی آبی و پوشش گیاهی با استفاده از شاخصهای NDWI و NDVI در بستر گوگل ارث انجین استخراج شد و آزمون روند من کندال برای آنها در اکسل با افزونه XLSTAT محاسبه گردید. درنهایت از دادههای جهانی آب برای تأیید و تکمیل نتایج تحلیل سری زمانی بهره گرفته شد. نتایج سری زمانی هارمونیک پهنه آبی روند کاهشی و منفی و تغییرات بیشتر در زیر حوضه را نشان داد. برای دادههای مشاهدهشده پوشش گیاهی بیانگر عدم وجود روند در سری زمانی هارمونیک بود. در مقایسه با نتایج و تجزیه و تحلیل پژوهش های دیگر به نظر میرسد دخالتهای انسانی و تغییر کاربریها میتواند علت عدم روند در زیر حوضه تالاب میانگران باشد. همچنین تغییر اقلیم و خشکسالی سهم عمدهای در تغییرات زیر حوضه تالاب میانگران داشته است. بررسی دادههای جهانی آب نیز نشان داد که وقوع آب ازنظر مکانی- زمانی کاهشی و شدت تغییر وقوع آب در زیر حوضهی تالاب میانگران بحرانی است. همچنین بیشترین تغییرات مربوط به حاشیهی تالاب میانگران است. درنهایت تخصیص حق آبه، وضع قوانین و تعیین حد بستر محیط زیستی و استفاده از قابلیتهای گوگل ارث انجین برای پایش تغییرات محیطی (کاربری، دما، بارش، تبخیر و...) زیر حوضه تالاب میانگران پیشنهاد شد.
عکسبرداری هوایی
علیرضا آفری
چکیده
تبدیل متشابه سه بعدی در کاربردهای مختلفی مانند فتوگرامتری، ژئودزی، رباتیک و بیناییماشین مورد استفاده قرار میگیرد. محاسبه پارامترهای این تبدیل با استفاده از روش سرشکنی کمترین مربعات مستلزم تعیین مقادیر اولیه نزدیک به مقادیر نهایی است. در صورتی که مقادیر اولیه مورد استفاده به مقادیر نهایی نزدیک نباشد و به خصوص در حالتی که زوایای ...
بیشتر
تبدیل متشابه سه بعدی در کاربردهای مختلفی مانند فتوگرامتری، ژئودزی، رباتیک و بیناییماشین مورد استفاده قرار میگیرد. محاسبه پارامترهای این تبدیل با استفاده از روش سرشکنی کمترین مربعات مستلزم تعیین مقادیر اولیه نزدیک به مقادیر نهایی است. در صورتی که مقادیر اولیه مورد استفاده به مقادیر نهایی نزدیک نباشد و به خصوص در حالتی که زوایای دوران مربوط به این تبدیل دارای مقادیر بزرگی باشند، روش کمترین مربعات یا همگرا نخواهد شد و یا به یک جواب اشتباه همگرا میشود. در این مقاله، یک روش مستقیم و بستهی جدید برای تعیین پارامترهای این تبدیل با استفاده از حداقل سه زوج نقطه متناظر در دو سیستم مختصات ارائه شده است. نتایج حاصل از این روش به مقادیر نهایی این پارامترها نزدیک بوده و در کاربردهای کم دقت میتواند به صورت مستقیم مورد استفاده قرار گیرد. در کاربردهای دقیق نیز میتوان از نتایج این روش به عنوان مقادیر اولیه برای محاسبات کمترین مربعات استفاده کرد. نتایج روش ارائه شده با نتایج روش کمترین مربعات و دو روش بسته و مستقیم دیگر یعنی روش SVD و روش کواترنیون دوگانه مقایسه و مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی روش ارائه شده از دو سری داده شبیهسازی شده و داده واقعی استفاده شد. اختلاف نتایج بدست آمده از این روش با نتایج به دست آمده از روش کمترین مربعات دارای خطایی در حدود 0.02° در مورد پارامترهای دورانی و خطایی در حدود 0.2m در مورد پارامترهای بردار جابجایی و خطایی کمتر از 0.002 در مورد پارامتر مقیاس هستند. این ارزیابی، کارآیی خوب این روش را نشان می دهد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حسین عساکره؛ فاطمه متولی میدانشاه؛ لیلا احدی
چکیده
در سالهای اخیر فعالیتهای انسانی، افزایش غلظت گازهای گلخانهای در جو، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و محلی را بههمراه داشته است. از اینرو شبیهسازی رفتار و تغییرات محتمل هریک از متغیرهای جوّی - اقیلمی در آینده و بررسی پاسخهای احتمالی دستگاه اقلیم به آن تغییرات، بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر بهمنظور ریزگردانی ...
بیشتر
در سالهای اخیر فعالیتهای انسانی، افزایش غلظت گازهای گلخانهای در جو، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و محلی را بههمراه داشته است. از اینرو شبیهسازی رفتار و تغییرات محتمل هریک از متغیرهای جوّی - اقیلمی در آینده و بررسی پاسخهای احتمالی دستگاه اقلیم به آن تغییرات، بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر بهمنظور ریزگردانی آماری، برازش و آزمون صحت مدل شبکه عصبی مصنوعی، دادههای روزانۀ دمای بیشینۀ ایستگاه همدید یزد و متغیرهای جوّی مدل HadCM3 در دوره آماری 2005 - 1961 مورد استفاده قرار گرفت. پس از انتخاب معماری و ساختار مناسب شبکه عصبی، از مقادیر شبیهسازی شده مدل HadCM3 تحت واداشتهای تابشی RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 در دو دوره آماری 2050 - 2006 و 2095 - 2051 استفاده شد. نتایج حاکی از این بود که در هر دو دورۀ یاد شده افزایش دمای بیشینۀ ایستگاه همدید یزد در فصول زمستان (0.4 تا 6.9 درجه سلسیوس )، بهار (1.1 تا 5.7 درجه سلسیوس) و تابستان (1.1 تا 5.7 درجه سلسیوس) مورد انتظار است. در فصل پاییز فقط در ماههای نوامبر و دسامبر و تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 افزایش دما در دوره دوم مورد انتظار است و در ماه اکتبر دمای بیشینه کاسته (0.6 تا 4.1 درجه سلسیوس ) میشود.
دورسنجی
کلثوم شکرالهی زاده؛ حامد نقوی؛ مرتضی قبادی؛ رحیم ملک نیا
چکیده
فضاهای سبز شهری به عنوان بخش مهمی از اکوسیستم های شهری، اثرات و خدمات اکولوژیکی بسیاری را به شهرها ارائه می دهند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی و تحلیل کمّی تغییرات فضای سبز شهری در شهر خرم آباد با استفاده از داده های سنجش ازدور و سنجه های سیمای سرزمین است.در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه های شهر از تصاویر سنجنده های ...
بیشتر
فضاهای سبز شهری به عنوان بخش مهمی از اکوسیستم های شهری، اثرات و خدمات اکولوژیکی بسیاری را به شهرها ارائه می دهند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی و تحلیل کمّی تغییرات فضای سبز شهری در شهر خرم آباد با استفاده از داده های سنجش ازدور و سنجه های سیمای سرزمین است.در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه های شهر از تصاویر سنجنده های +TM ، ETM و OLI ماهواره های لندست 5، 7و 8 به ترتیب متعلق به سال های 1987، 2003 و 2019 استفاده شد. پس از انجام پیش پردازش های لازم، طبقه بندی تصاویر به روش حداکثر احتمال در محیط نرم افزار ENVI انجام گرفت. به کمک سنجه های منتخب سیمای سرزمین شامل مساحت طبقه (CA)، تعداد لکه (NP)، درصد پوشش (PLAND) و متوسط نزدیکترین فاصله همسایگی (ENN-MN)، تجزیه و تحلیل ترکیب و توزیع فضای سبز در سطح مناطق سه گانه شهر خرم آباد انجام شد. نتایج نشان داد که فضاهای سبز به میزان قابل توجهی چه از لحاظ تعداد لکه و چه از لحاظ مساحت روند کاهشی را داشته اند به طوری که از 703/8 هکتار در سال 1987به میزان 629/88 هکتار در سال 2019 رسیده است. همچنین نتایج حاصل از بررسی سنجه های سیمای سرزمین برای ارزیابی ترکیب و توزیع لکه های سبز بیانگر عدم توزیع یکنواخت در سطح شهر بوده، به طوری که محدوده ی منطقه یک و سه شهر خرم آباد به لحاظ ترکیب و توزیع لکه های سبز در وضعیت نامناسبی قرار دارند. همچنین یافتهها گویای آن است که شهر خرمآباد در زمینه پراکنش متعادل فضاهای شهری دچار کمبودهایی بوده و توزیع فضایی آنها دارای شرایط مطلوب نیست. بنابراین باید از طریق ایجاد پیوستگی بین مناطق دارای لکه های سبز گسسته و با مساحت کم، در راستای بهبود وضعیت این مناطق، برنامه ریزی لازم صورت گیرد. یافته های این تحقیق بر لزوم توجه بیشتر به مدیریت پایدار سیمای فضای سبز شهری خرم آباد و جلوگیری از تخریب آن در این شهر تأکید دارد.
ژئودزی
سید رضا غفاری رزین؛ نوید هوشنگی
چکیده
در این مقاله کارائی مدلهای شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، سیستم استنتاج عصبی-فازی سازگار (ANFIS)، رگرسیون بردار پشتیبان (SVR) و مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN) در تعیین ارتفاع ژئوئید محلی مورد ارزیابی قرار میگیرد. برای انجام اینکار، مختصات ژئودتیکی 26 ایستگاه از شبکه شمالغرب ایران که ارتفاع اورتومتریک (Ho) آنها نیز با ترازیابی درجه یک توسط سازمان ...
بیشتر
در این مقاله کارائی مدلهای شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، سیستم استنتاج عصبی-فازی سازگار (ANFIS)، رگرسیون بردار پشتیبان (SVR) و مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN) در تعیین ارتفاع ژئوئید محلی مورد ارزیابی قرار میگیرد. برای انجام اینکار، مختصات ژئودتیکی 26 ایستگاه از شبکه شمالغرب ایران که ارتفاع اورتومتریک (Ho) آنها نیز با ترازیابی درجه یک توسط سازمان نقشهبرداری کشور (NCC) اندازهگیری شده، مورد استفاده قرار گرفته است. در این ایستگاهها، تفاضل ارتفاع اورتومتریک از ارتفاع نرمال (h)، به عنوان ارتفاع ژئوئید (N) در نظر گرفته شده است. بنابراین ورودی مدلهای ANN، ANFIS، SVR و GRNN مختصات طول و عرض ژئودتیکی ایستگاهها بوده و خروجی متناظر با آن، ارتفاع ژئوئید است. آموزش مدلها با استفاده از 22 و 19 ایستگاه انجام گرفته است. به عبارت دیگر تعداد ایستگاههای آموزش متغیر بوده تا بتوان آنالیز دقیقتری از دقت مدلها را ارائه نمود. به منظور ارزیابی دقیقتر، نتایج با ژئوئید حاصل از مدل IRG2016 که توسط سازمان نقشهبرداری کشور تولید شده، مقایسه میشوند. ارزیابیهای انجام گرفته نشان میدهد که در حالت 22 ایستگاه آموزش و 4 ایستگاه آزمون، RMSE مدلهای ANN، ANFIS، SVR، GRNN و IRG2016 در مرحله آزمون به ترتیب برابر با 37/32، 19/83، 49/34، 53/82 و 29/65 سانتیمتر شده است. اما در حالت 19 ایستگاه آموزش و 7 ایستگاه آزمون، مقادیر خطای مدلها به ترتیب برابر با 36/63، 58/31، 39/64، 41/29 و 24/68 سانتیمتر به دست آمده است. مقایسه RMSE نشان میدهد که مدل ANN با تعداد ایستگاههای آموزش کمتر، دقت بالاتری نسبت به مدلهای ANFIS، SVR و GRNN ارائه میدهد. نتایج این مقاله نشان میدهد که با استفاده از مدلهای ANN و ANFIS میتوان ارتفاع ژئوئید را با دقت بالایی به صورت محلی برآورد کرده و مورد استفاده قرار داد.
مسائل مناطق مرزی کشور
مهدی صفری نامیوندی؛ سیدعلی عبادی نژاد؛ مهدی کاظمی؛ یحیی قبادی؛ صادق یاسمی
چکیده
وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز ...
بیشتر
وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی پرداخته شده است. در این پژوهش از اطلاعات کتابخانه ای، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM و لایه های رقومی اطلاعاتی به عنوان داده های پژوهش استفاده شده است. مهمترین ابزارهای پژوهش ArcGIS 10.3 (به منظور تهیه نقشه های مورد نیاز) وExpert Choice 11 (به منظور اجرای مدل AHP) بوده است. در این پژوهش همچنین از مدل تلفیقی منطق فازی و AHP استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، بخش های غربی و جنوب غربی شهرستان مریوان به دلیل دور بودن از پایگاه های نظامی و نقاط شهری و نزدیکی به پادگانه های رودخانه، توان آسیب پذیری بیشتری در برابر نفوذ دشمن دارند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که بخش هایی از محدوده شهرستان مریوان که عمدتاً منطبق بر مناطق مرکزی شهرستان است، توان بالایی برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی دارد. این مناطق به دلیل ارتفاع زیاد، شیب کم، جهات غربی، داشتن میدان دید وسیع، نزدیکی به جاده های اصلی و دور بودن از پایگاه های نظامی، توان بالایی در راستای اهداف مورد نظر دارند. مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده است که در مکان یابی پایگاه های نظامی موجود در شهرستان مریوان، به عوامل ژئومورفولوژیکی توجه زیادی نشده است و ضروری است تا برای ایجاد امنیت در این منطقه، پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی جدیدی متناسب با توان ژئومورفولوژیکی منطقه احداث کرد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
زهرا ربیعی غفار؛ حسین عساکره؛ یونس خسروی
چکیده
نمودها و جلوه های تغییرات اقلیمی، به عنوان یکی از واقعیت های طبیعی، به طور آشکاری قابل ردیابی است. این رویدادها به شکل ناهنجاری و یا نوساناتی در فراسنج های اقلیمی نظیر بارش، دما وغیره ایجاد می شوند. به منظور بررسی تغییرات دهه ای احتمال تداوم بارش ایران زمین طی چهار دهه اخیر (سال 1355 تا 1394) از پایگاه داده اسفزاری نسخه سوم حاصل ...
بیشتر
نمودها و جلوه های تغییرات اقلیمی، به عنوان یکی از واقعیت های طبیعی، به طور آشکاری قابل ردیابی است. این رویدادها به شکل ناهنجاری و یا نوساناتی در فراسنج های اقلیمی نظیر بارش، دما وغیره ایجاد می شوند. به منظور بررسی تغییرات دهه ای احتمال تداوم بارش ایران زمین طی چهار دهه اخیر (سال 1355 تا 1394) از پایگاه داده اسفزاری نسخه سوم حاصل میان یابی داده های بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و باران سنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از1349 تا 1394 استفاده شد. ابتدا روز بارانی براساس روشی نوین تعریف شد. سپس احتمال تداوم بارش طی دوره آماری 1394-1349 از طریق زنجیره مارکوف بدست آمد. نتایج نشان داد بیشترین احتمال تداوم و تغییرات آن طی تداوم یک تا هفت روزه بارش در ساحل غربی و شرقی خزر و شمال غرب ایران و جنوب البرز دیده شده است. پهنۀ وسیعی از ایران احتمال رخداد بارش یک روزه و تداوم دو روزه بارش را تجربه کرده اند. در تداوم های بالاتر میزان درصد احتمال پهنه های زیر پوشش کاهش می یافت. طی دهه آخر -سال 1385 تا سال 1394- گسترۀ تغییرات نواحی نسبت به سه دهه قبلی بیشتر بود. کمترین میزان تغییرات مربوط به جنوب ایران است. میزان درصد احتمال تغییرات طی تداوم های بالاتر کاهش را نشان میدهد. در این میان تنها دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بیشترین تغییر احتمال تداوم بارش یک تا هفت روزه را تجربه کرده اند. بنابراین تغییرات احتمالی تداوم بارش در نیمه جنوبی کشور عمدتاً کمتر بود.
اطلاعات جغرافیایی
سیداسداله حجازی؛ فریبا کرمی؛ سایه حبیب زاده
چکیده
در چند دهه اخیر شهرها به عنوان مهمترین سکونتگاههای بشر بهواسطه افزایش درجه شهرنشینی و جمعیت شهری که از مهمترین جنبههای تغییر جهانی است، مقدمه رشد و توسعه گستردهی شهری را فراهم آورده اند. عوامل متعددی از قبیل ویژگیهای ژئومورفولوژی، شرایط اقلیمی و خصایص زمینشناختی در مکان گزینی شهرها مؤثرند. در این پژوهش نقش ژئومورفولوژی ...
بیشتر
در چند دهه اخیر شهرها به عنوان مهمترین سکونتگاههای بشر بهواسطه افزایش درجه شهرنشینی و جمعیت شهری که از مهمترین جنبههای تغییر جهانی است، مقدمه رشد و توسعه گستردهی شهری را فراهم آورده اند. عوامل متعددی از قبیل ویژگیهای ژئومورفولوژی، شرایط اقلیمی و خصایص زمینشناختی در مکان گزینی شهرها مؤثرند. در این پژوهش نقش ژئومورفولوژی و عوامل محیطی بهعنوان یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در مکانیابی و توسعه فیزیکی شهر ماکو مورد ارزیابی قرار گرفت. عوامل ژئومورفولوژیکی، مهمترین و اثرگذارترین پارامترهای مؤثر در پیدایش، استقرار و توسعه یک شهر هستند. برای دستیابی به هدف مور نظر و ارزیابی آن، دادههای موردنیاز از نقشههای توپوگرافی 1:500000 و زمینشناسی 1:100000 استخراج شده و سپس با استفاده از نرمافزار Arc GIS نقشههای موردنظر تهیه شده اند. همچنین در این تحقیق از مدل تصمیمگیری الکتره – فازی استفاده شد که بر مبنای آن محورها و جهتهای جغرافیایی محتمل توسعه شهر ماکو و ضریب اهمیت نسبی مؤلفههای ژئومورفولوژیک محاسبه و تعیین شدند. معیارهای دخیل در توسعه شهر ماکو، شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، فاصله از جاده، لیتولوژی، خاک و کاربری اراضی هستند. نقشههای مربوط به هریک از این مؤلفهها با استفاده از نرمافزار Arc GIS، مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفتند. سپس با روی همگذاری لایههای طبقهبندیشده، نقشه پهنهبندی مناسب توسعه شهر تهیه و در پنج کلاس کاملاً مناسب، نسبتاً مناسب، مناسب، نامناسب و کاملاً نامناسب برای توسعه تقسیمبندی شد. نتایج نشان داد مناسبترین مسیر برای توسعه آتی شهر ماکو، سمت شرقی و غربی تا حدی جنوب شرقی این شهر است.
اطلاعات جغرافیایی
الهام فروتن
چکیده
در سالهای اخیر، رشد جمعیت، افزایش سطح اراضی فاریاب و توسعه اقتصادی، موجب افزایش تقاضا برای آبهای زیرزمینی در سراسر جهان شده است. در نتیجه، شناسایی مناطق بالقوه ی دارای آب زیرزمینی و تعیین مناطق تغذیه آن با استفاده از فناوریهای دقیق بهمنظور کاهش افت و همچنین برنامهریزی و نظارت بر سیستم منابع آب زیرزمینی ضروری است. در این تحقیق ...
بیشتر
در سالهای اخیر، رشد جمعیت، افزایش سطح اراضی فاریاب و توسعه اقتصادی، موجب افزایش تقاضا برای آبهای زیرزمینی در سراسر جهان شده است. در نتیجه، شناسایی مناطق بالقوه ی دارای آب زیرزمینی و تعیین مناطق تغذیه آن با استفاده از فناوریهای دقیق بهمنظور کاهش افت و همچنین برنامهریزی و نظارت بر سیستم منابع آب زیرزمینی ضروری است. در این تحقیق هدف آن است که روشهای عامل چندگانه تأثیرگذار و فازی برای تعیین پتانسیل آب زیرزمینی در بخشی از حوضه آبخیز کبار- فردو واقع در استان قم مورد مقایسه قرار گیرد. بهاینمنظور، شش عامل شیب، بارندگی سالانه، فاصله از رودخانه، زمینشناسی، خاکشناسی و کاربری اراضی مد نظر قرار گرفتند و روشهای فازی و عامل چندگانه تأثیرگذار (MIF) با استفاده از آنها اجرا شده است. در روش عامل چندگانه تأثیرگذار عامل فاصله از آبراهه دارای کمترین وزن (8.33%) و عامل زمینشناسی دارای بیشترین وزن است (25%) و عوامل بارش، شیب، خاکشناسی، کاربری اراضی بهترتیب دارای وزنهای 20.83 %، 16.67% ، 16.67% و 12.5% هستند. سپس نقشه پتانسیل آب زیرزمینی از طریق همپوشانی در ArcGIS تهیه شده و منطقه مورد مطالعه به چهار طبقه پتانسیل خیلی کم، کم، متوسط و زیاد طبقهبندی شده است که به ترتیب 5.16، 19.69 ، 32.06 و 43.09 درصد از مساحت منطقه را شامل میشود. در روش فازی نیز لایههای موضوعی بر اساس تابع خطی به فازی تبدیل شده و همپوشانی لایهها با استفاده از تابع گاما صورت پذیرفته که در نقشه نهایی طبقات خیلی کم، کم، متوسط و زیاد 25.61، 18.02، 41.40 و14.97 درصد از منطقه را در برمیگیرند. بهمنظور ارزیابی مدلها، از آمار نقاط مشاهداتی استفاده و در نهایت صحت مدلهای عامل چندگانه تأثیرگذار و فازی به ترتیب 71.42 و 78.57 درصد محاسبه شده که بهنظر میرسد مقادیر قابل قبولی هستند. نتایج این تحقیق میتواند برای اجرای طرحهای تغذیه مصنوعی در راستای مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی منطقه مورد استفاده قرار گیرد.
اطلاعات جغرافیایی
نرگس اسکندر شکوهی؛ رضا ذاکری نژاد
چکیده
امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعهیافته و برخی کشورهای درحالتوسعه را تشکیل میدهد. ایران نیز به لحاظ شرایط و ویژگیهای اکولوژیکی متنوع توان بسیار بالایی در جذب توریست دارد. بطور خاص شهرک توریستی نمکآبرود به دلیل برخورداری از سه پهنه اکولوژیکی مهم (کوهپایه، جلگه و ساحل) در سالهای اخیر به عنوان یک مقصد ...
بیشتر
امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعهیافته و برخی کشورهای درحالتوسعه را تشکیل میدهد. ایران نیز به لحاظ شرایط و ویژگیهای اکولوژیکی متنوع توان بسیار بالایی در جذب توریست دارد. بطور خاص شهرک توریستی نمکآبرود به دلیل برخورداری از سه پهنه اکولوژیکی مهم (کوهپایه، جلگه و ساحل) در سالهای اخیر به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب پیشرفت زیادی داشته است. در این مطالعه توان اکولوژیکی شهرک نمکآبرود با روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در هشت لایه شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، میزان بارش های سالیانه، فاصله از شبکه راهها، میزان دمای سالانه، کاربری اراضی و حوضههای آبریز مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای این پژوهش نشان داد چهار لایه شیب اراضی، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا و میزان بارش سالانه در انتخاب و یافتن مکانهای اکوتوریستی شهرک نمکآبرود دارای اهمیت بیشتری هستند. برهمین اساس، چهار ناحیه دارای اهمیت اکوتوریستی در شهرک با استفاده از روش مذکور شناسایی شد که در دو ناحیه شمال شرق و جنوب شرق به واسطه استفاده نادرست همچون اجرای طرحهای گردشگری، تفریحی، مسکونی ناسازگار با حفاظت از مناطق اکوتوریستی، توان این مکانهای پراهمیت به خطر افتاده است. در مقابل دو ناحیه شمال شرق و شمال غرب منطبق بر جنگل های ساحلی که هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته اند، دارای توان بالقوه مهمی در بخش اکوتوریستم خواهند بود. به همین ترتیب، بهره برداری از مناطق اکولوژیکی شایسته، نیازمند برنامه ریزی درست و تأکید بر رویکرد توسعه متعادل و متوازن است. .
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
سید حسین میرموسوی
چکیده
خشکسالی یکی از مهم ترین مخاطرات اقلیمی است که تأثیرات زیادی بر بخش های مختلف طبیعی و فعالیت های انسانی دارد. از مهم ترین اثرات خشکسالی تأثیر آن بر کاهش آب های سطحی در حوضه های آبریز است که نهایتاً با کاهش ورودی رودخانه ها به دریاچه ها، سبب خشک شدن تدریجی آنها می شود. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است تا اثر خشکسالی بر روی دریاچه ...
بیشتر
خشکسالی یکی از مهم ترین مخاطرات اقلیمی است که تأثیرات زیادی بر بخش های مختلف طبیعی و فعالیت های انسانی دارد. از مهم ترین اثرات خشکسالی تأثیر آن بر کاهش آب های سطحی در حوضه های آبریز است که نهایتاً با کاهش ورودی رودخانه ها به دریاچه ها، سبب خشک شدن تدریجی آنها می شود. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است تا اثر خشکسالی بر روی دریاچه های بختگان، طشک و مهارلو استان فارس در طی دوره 2021-2000 مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور از تصاویرماهواره لندست 5 تا 8 استفاده شده است. هم چنین به منظور پایش خشکسالی از شاخص پالمر استفاده شده است و بر اساس این شاخص فراوانی و شدت وقوع خشکسالی در ایستگاه های منتخب برای هر سه دریاچه استخراج شده است. به منظور برآورد مساحت دریاچه ها، از شاخص استخراج خودکار آب (AWEI) بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از ارزیابی خشکسالی نشان می دهد که در 22 سال مورد مطالعه، در دو ایستگاه منتخب طشک و بختگان 15 سال و در ایستگاه منتخب مهارلو 14 سال خشکسالی با شدت های مختلف اتفاق افتاده است. طولانی ترین خشکسالی با تداوم 6 ساله بین سال های 2008 تا 2013 به وقوع پیوسته که در این دوره سطح آب دریاچه ها به شدت کم شده است. تحلیل تغییرات سطح آب در این دریاچه ها نیز نشان داد که بیشترین مساحت دریاچه ها را رودخانه های فصلی به خود اختصاص داده اند. این موضوع نشان می دهد سطح آب این دریاچه ها به شدت از بارش های فصلی تبعیت می کند. در بررسی تصاویر ماهانه نیز مشخص شد در هر سه دریاچه سطح آب فصلی در بین ماه های آبان تا اردیبهشت افزایش پیدا می کند. میزان ماندگاری آب فصلی نسبت به سال های مختلف در دریاچه ها متفاوت بوده ولی میزان آن به طور کلی بین 3 تا 7 ماه است.
اطلاعات جغرافیایی
آتیکه افضلی؛ مسعود مقنعی طبری
چکیده
افزایش جمعیت و توسعه شهرها، استفادهی روز افزون از خودروها، افزایش تعداد خودروهای شخصی، همچنین عرض کم خیابانها و کمبود عرضهی فضای پارک حاشیهای به ویژه در بخشهای مرکزی، مشکلات فراوانی را برای شهرهای بزرگ و پرجمعیت در پی داشته است. پارکینگها به عنوان یکی از مهمترین زیرساختهای شهری نقش عمدهای در کاهش این مشکلات ایفا میکنند. ...
بیشتر
افزایش جمعیت و توسعه شهرها، استفادهی روز افزون از خودروها، افزایش تعداد خودروهای شخصی، همچنین عرض کم خیابانها و کمبود عرضهی فضای پارک حاشیهای به ویژه در بخشهای مرکزی، مشکلات فراوانی را برای شهرهای بزرگ و پرجمعیت در پی داشته است. پارکینگها به عنوان یکی از مهمترین زیرساختهای شهری نقش عمدهای در کاهش این مشکلات ایفا میکنند. امروزه در شهرهای بزرگ با مکانیابی صحیح پارکینگهای عمومی میتوان با افزایش خدماتدهی به حجم زیادی از وسائط نقلیه اقدام به مدیریت بهینه ترافیک شهری نمود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویتبندی معیارهای مؤثر در مکانیابی پارکینگهای عمومی با استفاده از نظرات کارشناسی و در نهایت شناسایی مکان های مناسب برای ایجاد پارکینگهای عمومی در محدودهی شهر بابل با استفاده از مدل تحلیل شبکه (ANP) است. در این پژوهش، ابتدا با توجه به نظر خبرگان و کارشناسان شهرداری بابل، معیارهای مؤثر استخراج شدند. پس از تهیه ی لایه های اطلاعاتی هر معیار در محیط GIS، به منظور یکسان سازی لایه ها، هر معیار طبقه بندی شد. سپس با بکارگیری تکنیک ANP و به کمک نرمافزار Super Decision، معیارهای شناسایی شده وزن دهی و سپس مقایسات زوجی انجام شد. مقدار ضریب ناسازگاری به دست آمده 0.07 بوده است. لایه های وزن دار توسط روش ANP ترکیب شدند و براساس میزان تأثیرگذاری هر لایه (وزن نسبی) در محیط GIS روی یکدیگر قرار گرفتند و نقشه مناطق بهینه برای احداث پارکینگ های عمومی به دست آمد. اولویت بندی معیارها نشان داد که، معیارهای « فاصله از جاده»، « فاصله از کاربری اداری» و « فاصله از کاربری تجاری» به ترتیب با میزان ضریب اهمیت 0.25، 0.24 و 0.15 دارای بیشترین وزن ها بوده اند. برای تهیهی نقشههای نهایی از نرم افزار Arc GIS بهره گرفته شد. درنهایت با اعمال وزن نهایی معیارها و همپوشانی لایهها، مکانهای مناسب برای ایجاد پارکینگ های عمومی مشخص شدند. با توجه به نقشه مکانیابی نهایی مناطق با قابلیت خیلی زیاد، مناطق با قابلیت زیاد و مناطق با قابلیت متوسط هر کدام به ترتیب 3.11، 55.75 و36.56 درصد از اراضی شهری را به خود اختصاص داده اند. مناطق با قابلیت خیلی زیاد و زیاد، بیشتر در بخش های شمال غربی، شمال شرقی، جنوب غربی و مرکزی شهر بابل قرار گرفته اند.
اطلاعات جغرافیایی
ترانه کریمی؛ علی محمد صفانیا؛ رحیم سرور؛ صلاح الدین نقشبندی
چکیده
وجود انواع تفرق های قانونی، نهادی، وظیفه ای، ساختاری همچنین انواع بازیگران با قدرت های متفاوت و در برخی اوقات نابرابر سبب شده که تحقق یکپارچگی به یک مسئله اساسی در گردشگری ورزشی تبدیل شود. این پژوهش در راستای طراحی الگوی مدیریت یکپارچه در گردشگری ورزشی ایران صورت گرفت. پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته(کیفی-کمّی) و با ...
بیشتر
وجود انواع تفرق های قانونی، نهادی، وظیفه ای، ساختاری همچنین انواع بازیگران با قدرت های متفاوت و در برخی اوقات نابرابر سبب شده که تحقق یکپارچگی به یک مسئله اساسی در گردشگری ورزشی تبدیل شود. این پژوهش در راستای طراحی الگوی مدیریت یکپارچه در گردشگری ورزشی ایران صورت گرفت. پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته(کیفی-کمّی) و با استراتژی اکتشافی(توسعه ابزار) انجام شد. دربخش کیفی؛ شاخص های مدیریت یکپارچه صنعت گردشگری ورزشی ایران از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته با متخصصان و کلیه صاحبنظران درگردشگری، گردشگری ورزشی و مدیریت ورزشی شناسایی و با بهره گیری از نظریه داده بنیاد(رویکرد گلیزر) با سه مرحله کدگذاری تجزیه و تحلیل شد. به این ترتیب پرسشنامه ای براساس هشت معیار: همچنین 29 زیرمعیار، در مقیاس پنج ارزشی لیکرت با 119سؤال تدوین شد. روایی و پایایی پرسشنامه با تحلیل عاملی تأییدی اکتشافی و آلفای کرونباخ(96%) بررسی شد. جامعه آماری بخش کمّی شامل 600 نفر از کارشناسان و مدیران وزارت های میراث فرهنگی، ورزش وجوانان همچنین سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان هواپیمایی کشوری، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک، دفاتر خدمات مسافرتی و فعالان بخش خصوصی همچنین دانشجویان و اساتید دکتری مدیریت ورزشی بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توصیفی از روش های فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. نرمال بودن داده ها با آزمون کلومووگروف-اسپیروف(0.05<) بررسی شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون مدل یابی معادلات ساختاری، آزمون فریدمن(0.001=P) و ضریب همبستگی پیرسون باکمک نرم افزار های AMOS و SPSS استفاده شد. برمبنای یافته ها هشت شاخص سیاستی - برنامه ای، وظیفه ای، مدیریتی، قانونی، نهادی، ساختاری، ذینفعان، ابزار و منابع به عنوان عوامل مؤثر مدیریت یکپارچه گردشگری ورزشی ایران شناسایی شدند. در این بین؛ شاخص قانونی با آماره(13.077= t) و زیرمعیار بودجه" با مقدار آماره(27.606= t) بیشترین تأثیر را دارند. همچنین بین معیارهای اصلی پژوهش ارتباط معنی داری در سطح99% وجود دارد. به این ترتیب پیشنهاد می شود، مسئولین و سیاستگذاران در این حوزه با بهره گیری از نتایج پژوهش، در راستای کاربست مدیریت یکپارچه در تمامی ابعاد، زمینه را برای قرار گرفتن گردشگری ورزشی ایران در مدار توسعه همه جانبه، فراهم کنند.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حسین عساکره؛ سمیه طاهری علم؛ نصرت فرهادی
چکیده
دگرگونی های اقلیم با جلوههای متنوع و در بازههای زمانی مختلف (نوسان های کوتاهمدت و تغییرات بلندمدت) رخ میدهد. نتیجه این دگرگونیها در عرصههای زیستی و غیرزیستی قابل ردیابی است. یکی از جلوهگاههای تغییر(پذیری) اقلیمی، تغییر(پذیری) در پدیدههای زیستی، بهویژه پوشش گیاهی است. پوشش گیاهی انعکاسی از شرایط محیطی - اقلیمی ...
بیشتر
دگرگونی های اقلیم با جلوههای متنوع و در بازههای زمانی مختلف (نوسان های کوتاهمدت و تغییرات بلندمدت) رخ میدهد. نتیجه این دگرگونیها در عرصههای زیستی و غیرزیستی قابل ردیابی است. یکی از جلوهگاههای تغییر(پذیری) اقلیمی، تغییر(پذیری) در پدیدههای زیستی، بهویژه پوشش گیاهی است. پوشش گیاهی انعکاسی از شرایط محیطی - اقلیمی (نظیر بارش، دما و رطوبت هوا و خاک، تابش و باد ) است. کاهش و یا افزایش در یکی از این شرایط تغییراتی همزمان یا با تأخیر را در کنشهای زیستی (نظیر تبخیر و تعرق و فتوسنتز) به وجود می آورد. اگرچه عناصر اقلیمی بر تراکم و پراکنش پوشش گیاهی نقش حیاتی دارند، امّا پیچیدگی سازوکار ویژگیهای مختلف عناصر اقلیمی (نظیر میزان، نوع، شدت، فصل، تداوم و...)، فرایندهای پسخوراند و نیز زمان واکنش پوشش گیاهی به تغییرات اقلیمی، برآورد رابطۀ تغییرات اقلیمی و پوشش گیاهی را بسیار دشوار میسازد. در پژوهش حاضر با استفاده از داده های مربوط به نمایه پوشش گیاهی (NDVI)، تغییرات پوشش گیاهی در ایران بررسی شد. بهمنظور دستیابی به اهداف پژوهش از داده های مربوط به NDVI طی دورۀ آماری 2001 تا 2016 از سایت GIOVANNI استفاده شد. این دادهها حاصل اندازهگیریهای ماهواره ترا سنجنده مودیس است. با ارزیابی اولیه نقشه ها نمایۀ NDVI، مشخص شد که محدوده های شمال و شمال غرب و غرب کشور بهدلیل نزدیکی به منابع رطوبتی و قرار گرفتن در مسیر ورودی سامانه های باران زا و بالا بودن میزان بارش و نیز نوع خاک مناسب، از پوشش گیاهی مناسبی نسبت به دیگر مناطق کشور برخوردار هستند. بررسی و مقایسه دو نیمدوره 8 ساله نمایه NDVI نشان داد که نمایه پوشش گیاهی در نیمدوره اول نسبت به نیمدوره دوم کمتر بوده است. این امر را احتمالاً میتوان به واکنش توأم با تأخیر جوامع حیاتی در پاسخ به تحولات اقلیمی و افزایش سطح زیر کشت، در نتیجۀ استفادۀ بی رویه از آب های زیرزمینی نسبت داد.
دورسنجی
نسترن نظریانی؛ اصغر فلاح؛ هوا حسنوند؛ حسن اکبری
چکیده
آلودگی فلزات سنگین چالش بزرگی برای محیط زیست است. با افزایش سطح آلودگی، روشهای پایش سنتی نمیتوانند به سرعت اطلاعاتی در مورد آلودگی مناطق بزرگ به دست دهند. با توجه به پرهزینه و زمانبر بودن روشهای آزمایشگاهی استفاده از تصاویر ماهوارهای و روشهای سنجش از دور با در نظر گرفتن دقت کافی میتوانند مکمل مناسبی در این زمینه باشند.
پژوهش ...
بیشتر
آلودگی فلزات سنگین چالش بزرگی برای محیط زیست است. با افزایش سطح آلودگی، روشهای پایش سنتی نمیتوانند به سرعت اطلاعاتی در مورد آلودگی مناطق بزرگ به دست دهند. با توجه به پرهزینه و زمانبر بودن روشهای آزمایشگاهی استفاده از تصاویر ماهوارهای و روشهای سنجش از دور با در نظر گرفتن دقت کافی میتوانند مکمل مناسبی در این زمینه باشند.
پژوهش حاضر با هدف بررسی آلودگی فلزات سنگین سرب، روی و مس در خاک و برگ جنگلهای بلوط ایرانی واقع در جنگل کاکارضا، استان لرستان با بکارگیری فنآوری سنجش از دور و تصاویر ماهواره Sentinel-2 به کمک شاخصهای آلودگی (NDVI، HMSSI، SAVI و PSRI) انجام شد.
در داخل قطعات نمونه 30 نمونه خاک به صورت ترکیبی و بهطور تصادفی برداشت و از درختان در تمامی جهات تاج 30 نمونه برگ جمعآوری شد. برای استخراج فلزات سنگین از نمونههای خاک و نمونههای گیاهی از روش هضم اسیدی استفاده و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک (مواد آلی، بافت خاک، شوری و اسیدیته)با استفاده از روشهای استاندارد، اندازهگیری شد.
بعد از آمادهسازی نمونهها میزان غلظت فلزات سنگین سرب، مس و روی در خاک و برگ اندازهگیری و شاخص تجمع زیستی فلزات سنگین از خاک به برگ محاسبه شد. سپس ارتباط بین غلظت عناصر سنگین اندازهگیری شده و بازتاب در باندها یا نسبتهای باندی مختلف در نقاط متناظر نمونهبرداری به دست آمد.
به منظور نمونهبردای از خاک در بزرگراه مسافتی به طول 4 کیلومتر در نظر گرفته و در این مسافت 30 ایستگاه انتخاب و نمونههای خاک با فاصلههای مجاور جاده، 500 و 1000 متری از هر دو طرف جاده از عمق 20-0 سانتیمتری برداشت شد. پنج خط نمونه در فواصل مجاور جاده، 500 و1000 متری دو طرف جاده ایجاد و قطعات نمونه 10×10 متر پیاده شد. از دادههای سطح C1 ماهواره Sentinel-2 به منظور بررسی پراکنش فلزات سنگین سرب، مس و روی در منطقه استفاده شد.
از نرم افزار ArcGIS10.8.2 برای پیاده کردن قطعات نمونه بر روی تصویر، از نرمافزار ENVI5.3 به منظور پردازش تصویر و از نرمافزار STATISTICA12 برای مدل سازی استفاده شد.
غلظت فلزات سنگین در خاک با افزایش فاصله از جاده کاهش یافت. بین مواد آلی و مس خاک در سطح پنج درصد همبستگی منفی معنیداری وجود دارد. مقادیر غلظت فلزات سنگین در برگ درختان بلوط ایرانی از مقادیر استاندارد جهانی کمتر است. نتایج شاخص تجمع زیستی نیز نشان داد میزان فاکتور تجمع زیستی به ترتیب برای سرب، روی و مس (0.0،5.2 ،0.2) میلیگرم برکیلوگرم حاصل شد. مقایسه پنج الگوریتم ناپارامتریک GAM، ANN، RF، SVM و KNN نشان داد مدل (ANN) به ترتیب برای سه فلز Pb، Zn و Cu بالاترین مقادیر ضریب تبیین (0.85، 0.88 و 0.97) به دست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد تصاویر Sentinel-2 به همراه مدل شبکه عصبی مصنوعی قابلیت خوبی در مدلسازی میزان شاخص تجمع زیستی دارند.
اطلاعات جغرافیایی
علی صادقی؛ امیررضا خاوریان گرمسیر؛ مریم زارعی
چکیده
شهرها با چالش های بسیاری مواجه هستند، اما می توان گفت مهمترین مشکلی که آنها را تهدید می کند، فقر است. وجود فقر در شهرها منجر به بروز مسائل اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شده و پایداری و توسعه این شهرها را با مشکلاتی مواجه نموده است. فقر می تواند منجر به بیکاری، بی خانمانی، جرم و جنایت و افزایش نرخ بیماری ها شود. بنابراین، رفع فقر در شهرها ...
بیشتر
شهرها با چالش های بسیاری مواجه هستند، اما می توان گفت مهمترین مشکلی که آنها را تهدید می کند، فقر است. وجود فقر در شهرها منجر به بروز مسائل اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شده و پایداری و توسعه این شهرها را با مشکلاتی مواجه نموده است. فقر می تواند منجر به بیکاری، بی خانمانی، جرم و جنایت و افزایش نرخ بیماری ها شود. بنابراین، رفع فقر در شهرها نقش بسیار مهمی در ایجاد جوامع سالم و پایدار بازی می کند. هدف از پژوهش حاضر تحلیل پراکنش فضایی شاخص های فقر شهری در منطقه 11 شهرداری اصفهان و آشکارسازی شکاف اجتماعی در میان ساکنان این منطقه است. پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. بر اساس داده های بلوک آماری منطقه 11 شهرداری اصفهان، تحلیل های هات اسپات و خودهمبستگی فضایی موران در محیط جی آی اس انجام گرفت. برای استخراج شاخصهای فقر شهری از نرمافزار اکسل استفاده شد. برای تحلیل عاملی شاخص های تعریف شده از نرمافزار اس پی اس اس استفاده شد. نتایج نشان داد فقر در منطقه 11 شهرداری اصفهان الگوی توزیع خوشه ای و خودهمبستگی فضایی دارد. بنا بر پهنه بندی های صورت گرفته، قسمت های مرکز، شرق، شمال شرق و قسمت هایی از جنوب شرق و جنوب غرب را بلوک های فقیر و خیلی فقیر در برمی گیرد و در قسمت های شمال و شمال غرب و غرب منطقه 11 بلوک های خیلی مرفه و مرفه دیده می شود. با این وجود در منطقه 11 شهرداری اصفهان شاهد شکاف طبقاتی هستیم. از طرفی، می توان بیان نمود که توزیع فضایی فقر در منطقه 11 شهر اصفهان از الگوی خاصی پیروی می کند، به گونه ای که هر چه از سمت جنوب به شمال و از سمت شرق به سمت غرب نزدیک می شویم فقر کاهش پیدا می کند. این تحقیق در توسعه دانش در زمینه فقر شهری و برنامه ریزی اجتماعی شهری مشارکت می نماید. نتایج آن می تواند اطلاعات لازم برای تصمیم گیری در پرداختن به مسئله فقر شهری ارائه دهد.
اطلاعات جغرافیایی
حامد اصغری؛ محمدرضا فلاح قنبری
چکیده
چگونگی سرمایهگذاری و انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه از مسائلی است که به موجب اهمیت حیاتی برای کارخانجات، شرکت ها یا سازمانها به دلیل تأثیرات آن بر عواملی مانند عملکرد، سودآوری، رقابتپذیری، بقا و معیارهای مختلفی از جمله اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کیفی و کمی و اهداف دیگر همواره قابلتوجه سرمایهگذاران و مدیران قرار گرفته ...
بیشتر
چگونگی سرمایهگذاری و انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه از مسائلی است که به موجب اهمیت حیاتی برای کارخانجات، شرکت ها یا سازمانها به دلیل تأثیرات آن بر عواملی مانند عملکرد، سودآوری، رقابتپذیری، بقا و معیارهای مختلفی از جمله اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کیفی و کمی و اهداف دیگر همواره قابلتوجه سرمایهگذاران و مدیران قرار گرفته است. از آنجایی که تصمیمگیری در این زمینه استراتژیک بوده و در نتیجه اطلاعات ناقص کارشناسان در شرایط عدمقطعیت ممکن است موفقیت در بهرهبرداری آتی را کاهش دهد؛ از اینرو محققان روشهای مختلفی را برای انتخاب مکان مناسب معرفی کردهاند؛ تئوری اعداد D به عنوان بسطی از نظریه دمپستر– شافر در مکانیابی ضمن برطرف کردن نواقص موجود در نظریه دمپستر– شافر، نقصان اطلاعات کارشناس را در پیشبینی لحاظ میکند. در این پژوهش به دلیل میزان قابلتوجه تقاضا و حساسیت در جهتدهی صحیح منابع سرمایهای با توجه به حجم بالای سرمایه مورد نیاز و اهمیت فراوان در انتخاب مکان مناسب در جغرافیای ایران برای حصول موفقیت و اینکه همواره سرمایهگذاری در این صنعت جذابیت داشته است ضمن انتخاب معیارهای با اهمیت، بررسی انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه تصفیه روغن خوراکی در سیویک استان کشور با روش ترکیبی فرآیند تحلیلسلسلهمراتبی و تئوری اعداد D (D-AHP)، به دلیل توانایی آن در تحلیل دادهها در شرایط عدمقطعیت که میتواند برآورد واقعیتری را فراهم کند، مورد بررسی قرار گرفته است. عوامل مؤثر بر مسئله تحقیق این پژوهش در قالب روش ترکیبی (D-AHP) و بر مبنای اجماع نظرهای ده نفر از کارشناسان و افراد خبره به کمک طوفان فکری کمک گرفته شده است که این عوامل شامل: دسترسی به مواداولیه، تقاضای استانی، هزینههای سرمایهای ثابت مانند زمین و ... و ظرفیتهای (کارخانجات) تولیدی موجود در منطقه و فراوانی مصرف در همسایگی استان و تهدید بالقوه برای صنعت در صورت تمرکز مطلوب بر مبنای رفتار مصرفکنندگان و عوامل سیاسی و اجتماعی هستند.
اطلاعات جغرافیایی
زهرا حیدری منفرد؛ سید حسین میرموسوی؛ حسین عساکره؛ کوهزاد رئیسی پور
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات خودهمبستگی فضایی میانگین سالانه ی تراکم برف پهنه ی شمال غرب ایران است. برای این منظور ابتدا داده های سالانه ی تراکم برف طی دوره ی آماری 2022- 1982 از پایگاه داده ECMWF/EAR5 با تفکیک 0.25 ×0.25 درجه اخذ، و سپس به چهار دوره ده ساله تقسیم شد. به منظور تحلیل تغییرات خودهمبستگی فضایی، شاخص های موران جهانی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات خودهمبستگی فضایی میانگین سالانه ی تراکم برف پهنه ی شمال غرب ایران است. برای این منظور ابتدا داده های سالانه ی تراکم برف طی دوره ی آماری 2022- 1982 از پایگاه داده ECMWF/EAR5 با تفکیک 0.25 ×0.25 درجه اخذ، و سپس به چهار دوره ده ساله تقسیم شد. به منظور تحلیل تغییرات خودهمبستگی فضایی، شاخص های موران جهانی و تحلیل لکه های داغ (گتیس- آرد جی) در سطح معنی داری 90، 95 و 99 درصد مورد استفاده قرار گرفت. همچنین برای بررسی تأثیر بارش های فرین بر تغییرات سطح تراکم برف از شاخص آماری صدک 99 استفاده شد و بر اساس این شاخص نسبت به تعیین آستانه ی برف فرین هر یک از ایستگاه های سینوپتیک منطقه طی دهه ی اخیر (2018- 2009) و نیز بازه زمانی کل دوره ی آماری (2018- 2000) اقدام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در منطقه مورد مطالعه تراکم برف دارای خودهمبستگی فضایی و الگوی خوشه ای شدید است. با آستانه تراکمی کمتر از 0.10 کیلوگرم بر متر مکعب، از دهه اول تا پایان دهه چهارم از پهنه (تعداد پیکسل) و مقدار تراکم برف شمال غرب کاسته شده است. نتایج حاصل از بررسی تغییرات بارش های فرین در صدک 99 نشان داد که میزان این نوع بارش در طی دهه آخر مورد مطالعه افزایش چشمگیری داشته و این موضوع سبب شده است تا تراکم برف در دهه آخر نسبت به دهه های اول تا سوم افزایش نسبی داشته باشد، هر چند در حالت کلی میزان تراکم برف در کل گستره شمال غرب در طی چهار دهه اخیر کاهش محسوسی داشته است.
دورسنجی
سمانه باقری؛ محمود سورغالی؛ حسن امامی
چکیده
این تحقیق از داده های تصاویر فراطیفی پریسما برای پایش وضعیت سلامتی جنگل و مناطق ریسک پذیر جنگلی از لحاظ تنش های آبی، عدم رشد کافی، آفت و بیماری های گیاهی و میزان سبزینگی بخشی از جنگل های رودسر، رامسر و تنکابن در شمال ایران در سال 2020 پرداخته است. برای این منظور، ابتدا با ترکیب شاخص های سنجش از دوری با رویکردهای مختلف، ...
بیشتر
این تحقیق از داده های تصاویر فراطیفی پریسما برای پایش وضعیت سلامتی جنگل و مناطق ریسک پذیر جنگلی از لحاظ تنش های آبی، عدم رشد کافی، آفت و بیماری های گیاهی و میزان سبزینگی بخشی از جنگل های رودسر، رامسر و تنکابن در شمال ایران در سال 2020 پرداخته است. برای این منظور، ابتدا با ترکیب شاخص های سنجش از دوری با رویکردهای مختلف، مناطق جنگلی از لحاظ ریسک پذیری، به پنج منطقه مختلف تقسیم بندی و سپس نتایج حاصل در هر مرحله با روش های مختلف وزن دهی در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترکیب شده و نقشه نهایی مناطق ریسک پذیر جنگلی حاصل شده است. در این تحقیق، از ترکیب دوازده شاخص گیاهی از سه گروه شاخص های مختلف شامل: سبزینگی، شاخص های رشد و رنگدانه های برگ گیاهان و شاخص های رطوبت سطح برگ و همچنین چهار شاخص انفرادی دیگر مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس، شانزده نقشه ریسک پذیر جنگلی در پنج کلاس با پتانسیل ریسک پذیری مختلف استخراج، سپس این لایه های اطلاعاتی با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی شد و در ادامه نقشه نهایی بر اساس وزن های اختصاص یافته تولید شد. مقایسه میانگین نتایج شاخص های ترکیبی و شاخص های منفرد، با نقشه حاصل از طبقه بندی نشان داد که شاخص های ترکیبی از دقت بالایی نسبت به شاخص های منفرد برخوردارند. مقادیر کمّی نتایج نشان داد تقریباً در دو کلاس پرریسک منطقه جنگلی شاخص های ترکیبی دارای خطای 11 درصد و شاخص های منفرد دارای خطای تقریباً دو برابری آنها - 21 درصد - را نشان می دهند. لذا به کارگیری شاخص های ترکیبی تقریباً 50 درصد خطای تخمین مناطق ریسک پذیری جنگلی را کاهش داده و با دقت بهتری پایش مناطق ریسک پذیر جنگلی را رقم می زنند. بنابراین استفاده ازترکیب شاخص ها با رویکردهای مختلف در تصاویر فراطیفی نسبت به روش شاخص های منفرد برای پایش کاربردهای مختلف پوشش گیاهی توصیه می شود.
دورسنجی
محمد فتح اله زاده؛ مجتبی یمانی؛ ابوالقاسم گورابی؛ مهران مقصودی؛ مهرنوش قدیمی
چکیده
مورفوتکتونیک، دانش کاربرد اصول ژئومورفیک در حل مسائل تکتونیکی است. رقابت مداوم بین فرآیندهای تکتونیکی که تمایل به ایجاد توپوگرافی دارند و فرآیندهای سطحی که تمایل به فرسایش و متلاشی کردن آنها دارند، اساس علم مورفوتکتونیک است. جلگههای ساحلی به دلیل عملکرد همزمان فعالیتهای تکتونیکی بر دو محیط خشکی_آبی، دارای لندفرمها و چشماندازهای ...
بیشتر
مورفوتکتونیک، دانش کاربرد اصول ژئومورفیک در حل مسائل تکتونیکی است. رقابت مداوم بین فرآیندهای تکتونیکی که تمایل به ایجاد توپوگرافی دارند و فرآیندهای سطحی که تمایل به فرسایش و متلاشی کردن آنها دارند، اساس علم مورفوتکتونیک است. جلگههای ساحلی به دلیل عملکرد همزمان فعالیتهای تکتونیکی بر دو محیط خشکی_آبی، دارای لندفرمها و چشماندازهای نوزمینساختی قابل تمایزی هستند. مناطق ساحلی شمال ایران به دلیل تراکم جمعیت بالا و قابلیت رشد و توسعه اقتصادی و کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از از روشهای شناسایی و اندازهگیری تغییرات زمین استفاده از دورسنجی راداری است. اصول این تکنیک برای اولین بار توسط گراهام در سال 1974 بیان شد. در این پژوهش نوار ساحل شرقی دریای خزر از گمیشان تا جویبار از نظر فعالیت های تکتونیکی با استفاده از تکنیکهای دورسنجی راداری در بازۀ زمانی 2014 تا 2021 مورد پایش قرار گرفت. اگرچه بازه زمانی انتخابی در مقیاس زمانی زمینشناسی کوچک محسوب میشود، اما شدت عملکرد فرایندهای تکتونیک در منطقه امکان تمایز مناطق فعال ساحلی را مشخص میکند. نتایج بدست آمده از تداخلسنجی راداری بیانگر آن است که بخش شرقی ساحل خزر بیشتر تحت تأثیر بالاآمدگی بوده و این روند تا خلیج گرگان ادامه دارد بطوریکه محدودۀ شهر گرگان نرخ بالا آمدگی 20 تا 40 میلیمتر در سال را تجربه کرده است. روند تغییرشکل به سمت ناحیه ساحلی معکوس شده و فرونشستی معادل 10 تا 52 میلیمتر در سال را داشته است. با نزدیک شدن به کرانه خزر این نرخ کمتر شده و به 10 میلیمتر در سال میرسد. با توجه به اینکه در نوار ساحلی خزر آبهای سطحی فراوان بوده و بهره برداری از آب زیرزمینی در این مناطق بسیار اندک است، از این رو با اطمینان بالایی میتوان عامل رخداد بالاآمدگی و فروافتادگی (گمیشان) در این مناطق را به سازو کار تکتونیک و فعالیت گسلهای فعال منطقه نسبت داد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
سارا شش انگشت؛ حسین آقا محمدی؛ نعمت اله کریمی؛ زهرا عزیزی؛ محمدحسن وحیدنیا
چکیده
یخچال های طبیعی و تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت آنها، از مهم ترین سنسورهای اقلیمی برای پایش روند تغییرات آب و هوایی هستند. در تحقیق حاضر به منظور آشکار سازی مکانی- زمانی تغییرات ارتفاعی دماغه یخچال، مدلهای رقومی ارتفاعی حاصل، دادههای لیزراسنینگ هوایی (LiDAR) سال 1389و تصاویر پهپاد سالهای 1397 و 1399 مورد استفاده قرار گرفت. دقت مدلهای ...
بیشتر
یخچال های طبیعی و تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت آنها، از مهم ترین سنسورهای اقلیمی برای پایش روند تغییرات آب و هوایی هستند. در تحقیق حاضر به منظور آشکار سازی مکانی- زمانی تغییرات ارتفاعی دماغه یخچال، مدلهای رقومی ارتفاعی حاصل، دادههای لیزراسنینگ هوایی (LiDAR) سال 1389و تصاویر پهپاد سالهای 1397 و 1399 مورد استفاده قرار گرفت. دقت مدلهای رقومی ارتفاعی (DEM) استخراج شده از پهپاد، در سالهای 1397 و 1399 به ترتیب با استفاده از حدود 40 و 20 نقطه کنترل زمینی تقریباً 15 سانتیمتر برآورد شد. همچنین دقت برآورد تغییرات ارتفاعی بر اساس ارزیابی تغییرات ارتفاعی در منطقه غیر یخچالی در این بازه زمانی نشان دهنده دقت بالای نتایج است. بطوری که مقادیر میانگین و انحراف معیار در منطقه غیریخچالی به ترتیب برابر با 0.05± و0.34 سانتیمتر است که مقادیری قابل قبول در مطالعه تغییرات ارتفاعی یخچال به شمار می روند. نتایج حاصل از تفریق دو به دوی DEM های یاد شده نشان دهنده تغییرات ارتفاعی بسیار زیاد دماغه یخچال علمکوه از سال 1389 الی 1399 است. چنانچه میانگین نرخ تغییرات ارتفاعی شکاف اصلی دماغه یخچال در این مدت حدود 0.8 – متر در سال (m/yr.) و بیشترین مقدار نرخ تغییر ارتفاعی حدود 2.31- (m/yr.) است. عمده تغییرات ارتفاعی این منطقه در بازه زمانی 1389 تا 1397 بوجود آمده و میانگین نرخ تغییرات ارتفاعی شکاف اصلی یخچال در این مدت 1.03- (m/yr.)و حداکثر آن 2.77- (m/yr.) است. تغییرات ارتفاعی در بازه زمانی 1397 تا 1399 کمتربوده و میانگین نرخ تغییرات ارتفاعی 0.1+ (m/yr.)و حداکثر آن 1.85- (m/yr.)است. با توجه به اینکه این منطقه به عنوان خروجی و محلّ تخلیه یخچال نیز شناخته شده و حجم زیادی از واریزه ها و یخرفتهای یخچالی را به ارتفاعات پایینتر سرازیر میکند، تغییرات ارتفاعی شدید این منطقه ناشی از ذوب برف و یخ است و همین امر، عامل اصلی وقوع سیلاب عظیم تیرماه سال 1390 در رودخانه سردآبرود بوده است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
محمد کریمی؛ پرستو پیله فروش ها؛ علی صفری
چکیده
بـا توجـه بـه وسـعت زیـاد کشـور ایران و گسـتردگی منـاطق پتانسـیلدار ذخـایر معـدنی (وجـود کمربنـد ولکـانیکی ارومیـه ـ دختـر) و لـزوم شناسـایی و مـدیریت صـحیح ایـن ذخـایر، اسـتفاده از سیستم اطلاعـات مکانی به همراه مدلهای پیشبینی کننده داده و دانش محور، نقش بسـیار مهمی به منظور تهیه نقشه پتانسیل از احتمال یافتن ذخایر معدنی در ...
بیشتر
بـا توجـه بـه وسـعت زیـاد کشـور ایران و گسـتردگی منـاطق پتانسـیلدار ذخـایر معـدنی (وجـود کمربنـد ولکـانیکی ارومیـه ـ دختـر) و لـزوم شناسـایی و مـدیریت صـحیح ایـن ذخـایر، اسـتفاده از سیستم اطلاعـات مکانی به همراه مدلهای پیشبینی کننده داده و دانش محور، نقش بسـیار مهمی به منظور تهیه نقشه پتانسیل از احتمال یافتن ذخایر معدنی در یک مکان خاص دارد. هدف این تحقیق پیشبینی ذخایر مس پورفیری در ناحیه دهج - بزمان استان کرمان با استفاده از دو روش جنگلهای تصادفی[1] و ماشین بردار پشتیبان[2] است. به این منظور، از یک پایگاه داده مکانی متشکل از نقشههای جنس واحدهای سنگی، ساختارها، آلتراسیون، ژئوشیمی، ژئوفیریک و موقعیت 24 کانسار مس پورفیری شناختهشده در منطقه استفاده شد. با توجه به نتایج حاصل شده، مدل جنگلهای تصادفی توانست با صحت 93.33 درصد مناطق امیدبخش ذخایر مس پورفیری را پیشبینی کند. همچنین، در نقشه پتانسیل بدست آمده از این مدل، مناطق هدف 14 درصد از منطقه مورد مطالعه را در برگرفته است، که در آن 92 درصد ذخایر شناخته شده مشخص شدهاند. علاوه بر این، به منظور مقایسه نقشه پتانسیل ذخایر مس پورفیری منتج از روش جنگلهای تصادفی، از روش ماشین بردار پشتیبان و روشهای دانش محور همپوشانی شاخص و منطق فازی استفاده شد. در نقشههای پتانسیل ذخایر مس پورفیری بدست آمده از سه روش ماشین بردار پشتیبان، همپوشانی شاخص و منطق فازی به ترتیب مناطق هدف 17،16،14 درصد از منطقه مورد مطالعه را در برگرفته است که در آنها 79،83،87 درصد ذخایر شناخته شده وجود دارند. براساس نتایج این تحقیق، مدل جنگلهای تصادفی از نظر صحت پیش بینی از کارایی بالاتری نسبت به مدلهای دیگر برخوردار بوده و مدلهای ماشین بردار پشتیبان، همپوشانی شاخص و منطق فازی به ترتیب در رتبههای بعدی قرار دارند. [1] Random Forest (RF)[2] Support Vector Machine (SVM)
سیستم اطلاعات جغرافیایی
ابوالفضل قنبری؛ مصطفی موسی پور؛ هابیل خرمی حسین حاجلو؛ حسین انوری
چکیده
توسعه فیزیکی مناطق شهری یکی از محرکهای اصلی تغییرات جهانی است که تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم مهمی بر شرایط محیطی و تنوع زیستی دارد. استفاده از تکنیک های سنجش از دور، یکی از رویکردهای جدید در برنامهریزی شهری محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه کارآیی طبقه بندی کننده های یادگیری ماشین مبتنی بر پردازش شیئ گرای تصاویر ...
بیشتر
توسعه فیزیکی مناطق شهری یکی از محرکهای اصلی تغییرات جهانی است که تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم مهمی بر شرایط محیطی و تنوع زیستی دارد. استفاده از تکنیک های سنجش از دور، یکی از رویکردهای جدید در برنامهریزی شهری محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه کارآیی طبقه بندی کننده های یادگیری ماشین مبتنی بر پردازش شیئ گرای تصاویر ماهواره ای در استخراج محدوده توسعه فیزیکی شهر همدان با استفاده از تصویر ماهواره سنتینل 2 انجام شده است. در این راستا، فرایند قطعه بندی بر اساس مقیاس، ضریب شکل و ضریب فشردگی مناسب با هدف تولید اشیاء تصویری انجام شد. پس از قطعه بندی و تبدیل تصویر به اشیاء تصویری، با استفاده از طبقه بندی کننده های یادگیری ماشین مبتنی بر پردازش شیئ گرای تصاویر ماهواره ای شامل الگوریتم های طبقه بندی کننده بیز، k - نزدیکترین همسایه، ماشین بردار پشتیبان، درخت تصمیم گیری و درخت های تصادفی، فرایند طبقه بندی انجام و نقشه های محدوده توسعه فیزیکی شهری تولید شد. در نهایت، مقدار دقت هر کدام از نقشه های تولید شده محاسبه شد. بر اساس نتایج تحقیق، امکان تولید نقشه محدوده توسعه فیزیکی شهری همدان با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین مبتنی بر پردازش شیئ گرای تصاویر ماهواره ای با دقت قابل قبول وجود دارد. به طوری که طبقه بندی کننده بیز دارای دقت کلی 96 درصد و ضریب کاپای 0.95، k - نزدیکترین همسایه دارای دقت کلی 97 درصد و ضریب کاپای 0.96، ماشین بردار پشتیبان دارای دقت کلی 96 درصد و ضریب کاپای 0.95، درخت تصمیم گیری دارای دقت کلی 95 درصد و ضریب کاپای 0.94 و درخت های تصادفی دارای دقت کلی 95 درصد و ضریب کاپای 0.94 بودند. لذا از بین کلیه الگوریتم های مورد استفاده در این تحقیق، k - نزدیکترین همسایه با دقت کلی 97 درصد و ضریب کاپای 0.96 مقدار دقت بیشتری را ارائه نمود.
وضعیت سرزمینی و امنیتی مناطق مرزی
سید مهدی موسوی شهیدی؛ بهادر زارعی؛ مهدی اوریا
چکیده
هیدروپلیتیک بررسی نقش آب در روابط کشورها در چهار مقیاس محلی، ملی، منطقه ای و جهانی است. کشور ایران با دارا بودن 26 رودخانه مرزی و وابستگی حدود 30 درصدی جمعیت کشور به آب حوضه های آبریز مشترک، جزء کشورهایی است که بهشدت تحت تأثیر تحولات و تغییرات هیدروپلیتیکی در جهان قرار دارد. در این میان امنیت مناطق مرزی، به دلیل قرار گرفتن در مناطق ...
بیشتر
هیدروپلیتیک بررسی نقش آب در روابط کشورها در چهار مقیاس محلی، ملی، منطقه ای و جهانی است. کشور ایران با دارا بودن 26 رودخانه مرزی و وابستگی حدود 30 درصدی جمعیت کشور به آب حوضه های آبریز مشترک، جزء کشورهایی است که بهشدت تحت تأثیر تحولات و تغییرات هیدروپلیتیکی در جهان قرار دارد. در این میان امنیت مناطق مرزی، به دلیل قرار گرفتن در مناطق پیرامونی و همچنین وابستگی شدید به آب رودخانه های مرزی بیشتر تحت تأثیر قرار میگیرد. بنابراین پژوهش حاضر با روش کیفی و رویکرد توصیفی - تحلیلی و با به کارگیری روش های دلفی، تحلیل ماتریس متقاطع (Micmac) و با استفاده از نرم افزار ArcGis، به بررسی هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی کشور، شاخص ها و مؤلفههای تأثیرگذار بر آن و همچنین شاخص های ریسک و راهبردی پرداخته است.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در راستای شناسایی متغیرها و شاخصهای تأثیرگذار بر هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی با استفاده از منابع کتابخانه ای و همچنین بهره گیری از تکنیک دلفی و اجرای پرسشنامه بیش از 50 شاخص تأثیرگذار بر هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی شناسایی شد که در مرحله دوم و سوم دلفی نهایتاً 31 عامل مورد تأیید قرار گرفت. با تشکیل تیم خبرگی و مشورت با اساتید این 31 عامل در پنج بُعد «عوامل طبیعی، عوامل انسانی، عوامل ژئوپلیتیکی، عوامل نظامی و عوامل ژئواکونومیکی» دسته بندی شدند. نتایج حاصل از تحلیل ماتریس متقاطع در نرمافزار میک مک نشان دهنده شاخص های تأثیرگذار، تأثیرپذیر، هدف، مستقل، نتیجه و به خصوص شاخص های ریسک در هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی ایران بوده است که در این میان شاخص های هدف و بهخصوص شاخص های ریسک، شاخص های راهبردی مهم هستند. بنابراین نیاز به آب آشامیدنی رودخانه های مرزی، بیکاری و مهاجرت به دلیل کمبود آب در مناطق حوضه های آبریز مشترک، روابط کشورهای پیرامون تحت تأثیر حوضه های آبریز، وجود جمعیت فراوان مردم در حوضه های آبریز مشترک، ساخت سد و معادن در کشورهای بالادست، موقعیت دفاعی و نظامی رودخانه های مرزی ایران، بهره برداری سیاسی و ژئوپلیتیکی از آب توسط کشورهای بالادست و فعالیت گروه های اشرار و تروریستی در کشورهای بالادست مهمترین شاخص ها ریسک در هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی ایران هستند.
مسائل مناطق مرزی کشور
سعید ملکی؛ عقیل گنخکی
چکیده
نقش کارکردی و اقتصادی- سیاسی شهرهای ساحلی سبب شده است تا گروههای مختلف باهدف دستیابی به خدمات اکوسیستمی موجود باهم رقابت کنند که این امر درنهایت موجب تهدید روزافزون پایداری سواحل بهویژه در بعد محیطزیستی شده است. از طرفی، حکمروایی مطلوب شهری بهعنوان الگوی کارآمد به دنبال کاهش تضاد منافع بین بخشی و ایجاد زمینه مشارکت حداکثری ...
بیشتر
نقش کارکردی و اقتصادی- سیاسی شهرهای ساحلی سبب شده است تا گروههای مختلف باهدف دستیابی به خدمات اکوسیستمی موجود باهم رقابت کنند که این امر درنهایت موجب تهدید روزافزون پایداری سواحل بهویژه در بعد محیطزیستی شده است. از طرفی، حکمروایی مطلوب شهری بهعنوان الگوی کارآمد به دنبال کاهش تضاد منافع بین بخشی و ایجاد زمینه مشارکت حداکثری گروهها در مدیریت و راهبری شهرها است. از این رو اصلاح الگوی حکمرانی فعلی شهرهای ساحلی صنعتی به سمت حکمروایی مطلوب ضروری است. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیطزیستی در شهرهای ساحلی با نقش میانجی سرمایه اجتماعی است که با رویکرد کمی و به روش توصیفی- تحلیلی انجامشده است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و مدیران فعال در شهرهای ساحلی صنعتی عسلویه و ماهشهر است. حجم نمونه بر اساس حداقل سطح معنیداری 0.05 برابر 250 نفر است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری و نرمافزارهای SPSS26 و SmartPLS4 استفاده شده است. بر اساس نتایج ضریب تأثیر بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیط زیستی و همچنین ضریب تأثیر بین حکمروایی و سرمایه اجتماعی به ترتیب برابر 0.683 و 0.769 است که مقادیر آنها معنیدار و قوی است. همچنین نتایج نشان میدهد ضریب تأثیر سرمایه اجتماعی عدالت محیطزیستی معنیدار است و ازاینرو نقش میانجیگری آن در رابطه بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیطزیستی تائید میشود. بر اساس نتایج میتوان نتیجه گرفت که پیادهسازی زمینه الگوی حکمروایی مطلوب و ارتقاء سرمایه اجتماعی میتواند به بهبود عدالت محیطزیستی در شهرهای ساحلی صنعتی موردمطالعه منجر شود. ازاینرو پیشنهاد میشود شاخصهای حکمروایی مطلوب نظیر مشارکت، شفافیت، اثربخشی و کارایی، بیشازپیش در فرآیندهای برنامهریزی و اجرا موردتوجه قرار گیرند.
اطلاعات جغرافیایی
میرنجف موسوی؛ نیما بایرامزاده
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فضایی نابرابریهای منطقهای در ایران طی سالهای 1390، 1395 و 1400 و نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری دادهها در این پژوهش بهصورت کتابخانهای انجام شده و جامعه آماری 31 استان کشور بر اساس آخرین تقسیمات اداری و سیاسی سال 1400 است. به منظور ارزیابی وضعیت توسعهیافتگی از 47 شاخص در سه بعد ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فضایی نابرابریهای منطقهای در ایران طی سالهای 1390، 1395 و 1400 و نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری دادهها در این پژوهش بهصورت کتابخانهای انجام شده و جامعه آماری 31 استان کشور بر اساس آخرین تقسیمات اداری و سیاسی سال 1400 است. به منظور ارزیابی وضعیت توسعهیافتگی از 47 شاخص در سه بعد اصلی اقتصادی-زیربنایی، آموزشی-فرهنگی و بهداشتی- درمانی استفاده شده، تجزیهوتحلیل دادههای پژوهش بهصورت کمّی و با استفاده از نرمافزارهای GIS، EXCEL و SPSS صورت گرفته است. در این تحقیق برای رتبهبندی استانها از مدل تصمیمگیری چند شاخصه ویکور، برای وزندهی به شاخصها از روش آنتروپی شانون، برای خوشهبندی دادهها از روش K-Means-Cluster، برای ارزیابی تغییرات نابرابریهای میان استانی از روش آماری CV، برای درونیابی توسعهیافتگی کشور از روش Kriging، برای ارزیابی همبستگی فضایی و نوع خوشهبندی توسعهیافتگی استانها از روش Spatial Autocorrelation (Morans I) و برای ارتباط یابی میان توسعهیافتگی به عنوان متغیر وابسته و جمعیت و مساحت به عنوان متغیر مستقل از روش رگرسیون وزندار جغرافیایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشانگر این است که در سال 1390 ، تمرکز شدید فعالیتهای اداری، سیاسی، اقتصادی و صنعتی در تهران موجب شده است تا واگرایی شدیدی بین استان تهران و سایر استانها به وجود آید، این روند در سالهای 1395 و 1400 با تبعیت از نظریه قطب رشد وارد مرحله دوم شده و میزان واگرایی کاهشیافته و بر میزان همگرایی میان استانها افزودهشده است. مطابق نتایج همبستگی موران همچنان خوشهبندی کشور بهصورت چندقطبی و همچنان نابرابری منطقهای در کشور وجود دارد بهطوریکه استانهای مرزی و بندرگاهی کشور با وجود پتانسیلها و ظرفیتهای توسعه به عنوان کریدورهای مرزی، در وضعیت نامناسبتری نسبت به سایر استانها قرار دارند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
آیدا احمدی؛ افشین دانه کار؛ افشین علیزاده؛ پروانه سبحانی
چکیده
امروزه بر همگان روشن است که فعالیت گردشگری در اکوسیستم های طبیعی تا حد بسیار زیادی متأثر از شرایط اقلیمی منطقه هدف است و هوا و اقلیم در فعالیت گردشگری بالاترین سهم را در میان سایر عوامل در انتخاب مقصد گردشگری دارد. در این تحقیق با هدف تعیین زمان مناسب طبیعت گردی در جنگل های مانگرو خلیج نایبند که یکی از مقاصد پر جاذبه جنوب کشور به شمار ...
بیشتر
امروزه بر همگان روشن است که فعالیت گردشگری در اکوسیستم های طبیعی تا حد بسیار زیادی متأثر از شرایط اقلیمی منطقه هدف است و هوا و اقلیم در فعالیت گردشگری بالاترین سهم را در میان سایر عوامل در انتخاب مقصد گردشگری دارد. در این تحقیق با هدف تعیین زمان مناسب طبیعت گردی در جنگل های مانگرو خلیج نایبند که یکی از مقاصد پر جاذبه جنوب کشور به شمار می رود، اقدام به بررسی شاخص های TCI و PET در خلال سال های 2000 تا 2022 شد. نتایج حاصل از شاخص TCI نشان از آن دارد که مطلوب ترین فصل گردشگری به اواخر پاییز و زمستان اختصاص دارد و بالاترین میزان مطلوبیت مربوط به ماه های آذر و بهمن است. براساس این شاخص کمترین میزان مطلوبیت از منظر شرایط اقلیمی به ماه های اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر تعلق دارد. همچنین مطابق نتایج حاصل از بررسی شاخص PET که از مهم ترین شاخص های فیزیولوژیک مربوط به بدن انسان است، کمترین میزان تنش گرمایی و سرمایی حس شده به ماه های آبان و اسفند اختصاص دارد و این ماه ها بالاترین مطلوبیت را در مقایسه با سایر ماه های سال برای فعالیت های گردشگری و طبیعت گردی در منطقه دارند، در مقابل کمترین میزان مطلوبیت از نظر تنش گرمایی به ماه های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر تعلق دارد. کاربرد هر دو روش نشان داد که با نتایج مشابهی همراه هستند و برای گردشگاه های مشابه با توجه به داده های اقلیمی در دسترس قابل استفاده هستند. توجه به چگونگی شرایط آسایش اقلیمی در خلیج نایبند با در نظر گیری رشد روز افزون گردشگران و طبیعت گردان در جنگل های مانگرو این منطقه و حساسیت های ویژه ی این رویشگاه از دیدگاه حفاظتی، می تواند کمک شایان توجهی بر رشد و توسعه فعالیت گردشگری و همچنین حفاظت هرچه صحیح تر از پتانسیل های ارزشمند این اکوسیستم طبیعی داشته باشد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
زهرا سلطانی؛ مجید گودرزی
چکیده
توسعه مناطق روستایی شامل طیف وسیعی از تحولات عمیق در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی در نواحی روستایی است که به دنبال توزیع منصفانۀ درآمد، افزایش استانداردهای زندگی و ارائه خدمات برتر در این نواحی رخ می دهد. لذا توسعۀ روستایی در صورتی امکانپذیر می شود که تسهیلات و خدماتی که در خدمت فعالیت های مولد اقتصادی هستند، در ...
بیشتر
توسعه مناطق روستایی شامل طیف وسیعی از تحولات عمیق در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی در نواحی روستایی است که به دنبال توزیع منصفانۀ درآمد، افزایش استانداردهای زندگی و ارائه خدمات برتر در این نواحی رخ می دهد. لذا توسعۀ روستایی در صورتی امکانپذیر می شود که تسهیلات و خدماتی که در خدمت فعالیت های مولد اقتصادی هستند، در مراکز روستایی بهینه و دارای شرایط مناسب در زمینۀ ارائه خدمات متمرکز شوند. درواقع، مراکز خدمات روستایی نیز نقش مهمی را در ارائه امکانات و خدمات موردنیاز روستاهای تحت نفوذ خود دارا هستند؛ زیرا این مراکز بهعنوان پایگاه هایی برای تحرک و میل به زیستن در نواحی روستایی بهحساب میآیند. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف مکانیابی مراکز استقرار خدمات روستایی و تعیین سطح توسعه روستاهای بخش تشان شهرستان بهبهان انجام شده است. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی – توسعه ای و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی است. داده های تحقیق به دو شیوه اسنادی و پیمایشی تهیه شده اند. جامعه آماری پژوهش حاضر را 10 نفر از کارشناسان و خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق تشکیل داده اند که به صورت هدفمند نمونه گیری شده اند. نتایج تحقیق نشان داد که از بین پارامترهای منتخب، معیار تراکم جمعیت با مقدار 0.167 درصد، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و معیارهای دسترسی به تأسیسات زیربنایی و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی نیز در مراتب بعد حائز اهمیت هستند. نقشه همپوشانی معیارها گویای این است که پنج روستای، ده ابراهیم، ثارالله، کلگه زار، آب امیری، ویسی از وضعیت کاملاً مناسبی برای استقرار مراکز خدمات روستایی برخوردارند. از محاسبات روش نقطۀ بهینه چنین استنباط می شود که روستای مشهد، با امتیاز 0.0081، کمترین مقدار + Si را داشته و بهعنوان توسعه یافته ترین روستای بخش تشان معرفی شد؛ همچنین روستای درب مورگاه، با امتیاز 0.1022، بیشترین مقدار + Si را داشته و بهعنوان محروم ترین روستای بخش ازلحاظ امکانات و تسهیلات روستایی شناخته شد. با توجه به اینکه در انتخاب مکان بهینه برای احداث مراکز خدمات روستایی پارامترهای زیادی دخیل هستند، کاربست توأمان فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نقطۀ بهینه به پژوهشگران این امکان را می دهد که ضمن مکانیابی و ارزیابی نقشه های مختلف معیارها، به انتخاب مکان دقیق و بهینه، برای استقرار مراکز خدمات روستایی کمک نماید.
جغرافیای نظامی و انتظامی
مهدی صفری نامیوندی؛ سارا کیانی؛ امیر صفاری؛ حسین ربیعی
چکیده
امنیت مرزها به عنوان یک پشتوانه قوی برای امنیت مناطق داخلی محسوب می شود. یکی از عوامل مؤثر در ایجاد امنیت نوار مرزی، توجه به توان ژئومورفولوژی این مناطق است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به پتانسیل سنجی نوار مرزی استان کردستان برای اهداف نظامی بر اساس روش های توصیفی-تحلیلی پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، مدل رقومی ...
بیشتر
امنیت مرزها به عنوان یک پشتوانه قوی برای امنیت مناطق داخلی محسوب می شود. یکی از عوامل مؤثر در ایجاد امنیت نوار مرزی، توجه به توان ژئومورفولوژی این مناطق است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به پتانسیل سنجی نوار مرزی استان کردستان برای اهداف نظامی بر اساس روش های توصیفی-تحلیلی پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM و همچنین لایه های رقومی اطلاعاتی به عنوان مهمترین داده های تحقیق به کار رفته اند. مهمترین ابزارهای مورد استفاده در تحقیق ArcGIS و Super Decisions بوده است. همچنین مدل های مورد استفاده در تحقیق، مدل منطق فازی و ANP بوده است. این تحقیق در دو مرحله کلی انجام شده است که در مرحله اول، به شناسایی مناطق مستعد برای توسعه تأسیسات و تجهیزات نظامی، و در مرحله دوم نیز به شناسایی مناطق مستعد به منظور ایجاد مراکز دیده بانی پرداخته شده است. نتایج شناسایی مناطق مستعد برای توسعه تأسیسات و تجهیزات نظامی نشان داده است که 23.2 درصد از مساحت محدوده دارای پتانسیل زیادی در اهداف مذکور است. همچنین نتایج حاصله از شناسایی مناطق مستعد ایجاد پایگاه های نظامی و مراکز دیده بانی نشان داده است که 23.1 درصد از مساحت محدوده، دارای پتانسیل زیاد و خیلی زیادی برای ایجاد پایگاه نظامی و مراکز دیده بانی هستند. مجموع نتایج حاصله از پژوهش نشان داده که نوار مرزی استان کردستان به دلیل تنوع ژئومورفولوژیکی، پتانسیل های متفاوتی برای اهداف نظامی دارد و لازم است تا برنامه ریزی های نظامی متناسب با توان ژئومورفولوژیکی آن صورت گیرد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
جلال سمیعا؛ منوچهر رنجبر شوبی؛ عامر نیک پور
چکیده
احتمال وقوع تصادف در جاده کندوان به عنوان یکی از زیباترین و شگفت انگیز ترین جاده های توریستی کشور از دغدغه های مهم مسافران در بازدید از استان مازندران محسوب می شود. در این پژوهش، با استفاده از قابلیت های GIS، الگوی توزیع مکانی– زمانی تراکم تصادفات جادهای، الگوی توزیع مکانی– زمانی خوشه های تصادفات و سطح معنی داری آماری ...
بیشتر
احتمال وقوع تصادف در جاده کندوان به عنوان یکی از زیباترین و شگفت انگیز ترین جاده های توریستی کشور از دغدغه های مهم مسافران در بازدید از استان مازندران محسوب می شود. در این پژوهش، با استفاده از قابلیت های GIS، الگوی توزیع مکانی– زمانی تراکم تصادفات جادهای، الگوی توزیع مکانی– زمانی خوشه های تصادفات و سطح معنی داری آماری آنها با استفاده از روش های تخمین تراکم کرنل و تحلیل نقاط حاد مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور، داده های تصادفات جاده ای به وقوع پیوسته دربازه زمانی سال های 1401-1395 که توسط سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان مازندران جمع آوری شده، مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل توصیفی و آماری تصادفات جاده ای نشان می دهد که در این بازه زمانی، 2084 تصادف درامتداد این جاده به وقوع پیوسته که در آن 9076 نفر مصدوم و 52 نفر فوت شده اند. بیشترین تعداد وقوع تصادفات در سال های 1400 و 1401 بوده که نسبت به تعداد پایین وقوع تصادفات در سال های 1398 و 1399 به دلیل مشکلات مرتبط با بیماری کرونا و منع مسافرت، رشد قابل ملاحظه ای داشته است. علاوه بر این، نتایج حاصل از تابع تخمین تراکم کرنل، نشان دهنده تراکم بالای تصادفات در منطقه های پل زنگوله، تونل کندوان، سیاه بیشه، مجلار، پل اوشن و شاه چشمه در بازه زمانی 1401- 1395 است. همچنین نتایج بدست آمده از تحلیل نقاط حاد نشان می دهد که در منطقه های پل زنگوله، تونل کندوان، مجلار، سیاه بیشه و پل اوشن خوشه های مکانی تصادفات شناسایی با مقدار میانگین Z-score = 3.12 و سطح اطمینان 90-95 % شناسایی شده اند. نتایج این تحقیق می تواند در جهت شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری خوشه های مکانی تصادفات و افزایش ایمنی حمل و نقل جادهای در محور کندوان مورد استفاده قرار بگیرد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
احمد مزیدی؛ فروغ محمدی راوری
چکیده
برآورد دمای سطح زمین(LST) برای طیف گسترده ای از برنامه ریزی های کاربردی مانند کشاورزی، جزیره حرارتی شهری (UHI)، مدیریت انرژی، فرین های آب هوایی و مطالعات دگرگونی آب و هوایی کاربرد دارد. در این پژوهش به منظور تحلیل تغییرات دمای سطح زمین و ارتباط آن با عوامل اقلیمی در استان کرمان از داده های ماهواره CHIRPS و MODIS طی دوره آماری 22 ساله ...
بیشتر
برآورد دمای سطح زمین(LST) برای طیف گسترده ای از برنامه ریزی های کاربردی مانند کشاورزی، جزیره حرارتی شهری (UHI)، مدیریت انرژی، فرین های آب هوایی و مطالعات دگرگونی آب و هوایی کاربرد دارد. در این پژوهش به منظور تحلیل تغییرات دمای سطح زمین و ارتباط آن با عوامل اقلیمی در استان کرمان از داده های ماهواره CHIRPS و MODIS طی دوره آماری 22 ساله (2022-2001) استفاده شد. نتایج میزان بارندگی و دما نشان می دهند که بارش در این حوضه از غرب به شرق روند کاهشی و دما روند افزایشی داشته است. بیشترین بارش ها مربوط به سال های 2019 ، 2017 و 2009 بوده که میزان آنها به ترتیب 163.02، 158.72 و 158.43 میلی متر گزارش شده است و کمترین بارش ها مربوط به سال های 2021 و 2018 با میزان 61.62 و 75.21 میلی متر بوده است. بررسی پوشش گیاهی استان کرمان نشان داد که بیشترین مقدار پوشش گیاهی در فصل بهار با میزان 1.05 که دارای روند افزایشی بوده و کمترین مقدار پوشش گیاهی در فصل های پاییز و زمستان با میزان 0.35 روندی کاهشی داشته است. تغییرات فصلی دمای سطح روز و شب استان نیز نشان می دهد که گرمترین فصول تابستان و بهار بوده است که دمای روز و شب از غرب به شرق استان روند افزایشی داشته و بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده است. به طور کلی نتایج نشان می دهند که با توجه به نوسانات دما، بین دمای سطح زمین با پوشش گیاهی رابطه مثبت و معنی دار (مقادیر P-value در سطح 0.01) و دمای سطح زمین و بارش رابطه منفی و معنی داری وجود دارد به طوری که بارش بیشترین تأثیر را بر تغییرپذیری دمای سطح زمین و پوشش گیاهی کمترین تأثیر را بر تغییرات دمای سطح دارد.