نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه جغرافیا – دانشگاه اصفهان

چکیده

سنگ های ساختمانی و کانی­ های معدنی از دیرباز بخش مهمی از درآمد کشورهای جهان را تشکیل می­ دهد. استفاده از این منابع به خاطر زیبایی و استحکام در ساخت و ساز اماکن دولتی و بناهای خوصصی روز به روز بیشتر می­ شود. از طرفی به خاطر استفاده هر چه بیشتر از این منابع تحولی در مورفولوژی و نمای ساختمانی شهرها به وجود می­ آید.
سرزمین ایران به لحاظ وجود رشته­ کوه­ های البرز و زاگرس، توده­ های مرکزی و پای کوه ها که از دوران دوم زمین­ شناسی شکل گرفته و در دوران سوم مراحل تکاملی خود را به پایان رسانیده است. از نظر برخورداری از منابع عظیم سنگ های ساختمانی در بین کشورهای جنوب غرب اسیا و خاورمیانه از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است.
پیدایش توده­ های غنی سنگهای ساختمانی در اغلب نقاط ایران و وجود راه های بزرگ ارتباطی در شمال و جنوب کشور از مزایای مهمی است که از نظر اقتصادی بازرگانی برای ایران بسیار باارزش است.
اسناد و شواهد تاریخی نشان می­ دهد که از زمان های دور از جمله در دوره­ های باستانی، استفاده از این سنگها به عنوان کالای صادراتی در ایران مرسوم بوده است. با توجه به استراتژی توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در راستای گسترش اقلام صادراتی غیرنفتی و وجود ذخایر عظیم این منابع ارزشمند در نواحی مختلف کشور و از طرفی نیاز کشورهای مختلف به ویژه کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس به این منابع، پر واضح است که چنین ذخایری در تولید ارز و توسعه اقتصادی کشور از پتانسیل بالایی برخوردار بوده و در راستای صادرات اقلام غیرنفتی منبع با ارزشی محسوب می­ گردد.
نگارنده در این مقاله سعی دارد با استفاده از روشهای تاریخی و توصیفی ضمن معرفی این مابع، ارزش و پتانسیل اقتصادی – بازرگانی این اقلام صادراتی را در راستای توسعه و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Characteristics of Building Rocks in Iran

نویسنده [English]

  • Mas'oud Moayyeri

Member of Faculty, Department of Geography, University of Isfahan

چکیده [English]

Construction rocks and minerals have formed an important part of the world's income since long ago. The utilization of these resources is increasing day by day due to the concerns regarding beauty and strength in the construction of public and private buildings. On the other hand, a transformation occurs in urban morphology and landscape due to this ever-increasing utilization of these resources.
The land of Iran is of great value and importance among the countries of South West Asia and the Middle East owing to vast resources of construction rocks in the Alborz and Zagros mountains, the central masses and foothills whose formation started since the second period of geology and completed its evolutionary stages in the third period.
The emergence of rich construction rock masses in most parts of Iran and the existence of great roads in the north and south of the country are economically important advantages for Iran.
Historical documents and evidences show that utilization of these rocks as export commodities has been customary in Iran since ancient times. Regarding the Islamic Republic of Iran’s the strategy for economic development and its emphasis on expansion of non-oil exports, and the huge reserves of these valuable resources in different regions of the country and also the need of different countries, especially the countries around the Persian Gulf, to these resources, it is clear that such reserves have great potentials for foreign exchange earnings and economic development of the country, and thus can be considered as a valuable source for non-oil exports.
In this paper, the author attempts to use historical and descriptive methods to introduce these resources and analyze the economic-commercial value and potential of these export items in the development and progress of the Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contact metamorphism
  • extrusions
  • foliation
  • intrusive masses
  • metamorphic
  • intrusiveigneous rocks
  • pyroclastic
  • regional metamorphism
  • sedimentary rocks
  • extrusive igneous rocks
1- اسدیان، خدیجه، 1365، جغرافیایی دیرینه، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، شماره 1608، تهران.
2- باباخانی، علیرضا و امنینی چهرق، محمدرضا: 1370، چشمه­های تراورتن ساز تکاب، مجله زمین، سال اول، شماره 3، صص 59-50.
3- بلر، پ و ...: 1366، مبانی زمین­شناسی، ترجمه پورمعتمد، فرامرز و دیگران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، شماره 1753.
4- پتی جان.ف.ج: 1369، سنگهای رسوبی، ترجمه آدابی، محمدحسین، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم، شماره 52.
5- تاربوگ، ادوارد جی و ...؛ 1372، مبانی زمین­شناسی، ترجمه اخروی، رسول.
6- حریریان، محمود: 1369، شناخت پیکر زمین، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
7- خسرو تهران، خسرو: 1365، چینه­شناسی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، شماره، 1977.
8- خسرو تهرانی، خسرو: 1368، دوران­های زمین­شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2017.
9- خوشحال، دستجردی، جواد: 1366، بررسی اقتصاد صنعت سنگهای ساختمانی ، پایان نامه کارشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
10- درویش­زاده، علی: 1368، اصول آتشفشان­شناسی، پایان نامه کارشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
11- درویش­زاده، علی: 1370، زمین شناسی ایران، نشر دانش امروز.
12- سرابی، فریدون و دیگران: 1367، سنگ­شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، جلد اول، شماره 1610.
13- فیض­نیا، سادات: 1371، سنگهای رسوبی غیرآواری، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2153.
14- لیت و دیگران: 1368، زمین­شناسی فیزیکی، ترجمه مر، فرید، انتشارات دانشگاه شیراز، جلد اول، شماره 1/155.
15- معیری، مسعود: 1373، تراورتن­های دره رودخانه ابیانه، خلاصه مقالات، نهمین کنگره جغرافیدانان ایران، تبریز.
16- معیری، مسعود: 1375، آتشفشانها، مجله سپهر (دوره پنجم، شماره بیستم، زمستان75) – صص 35-44.
17- Geologocal Map of Iran, 1985,(Ministry of Mines and Metals) 1:2/500/000.
18- Mc Birney, A,B: 1984, Igneous Petrology, Free Man, Cooper & Company, San Francicos, CA, 94133,504 pages.
19- Moayeri, M: 1976, Les Terrasses Alluviales de I'ALLIER, D.E.A. Universite de Clermont-Fd, France.
20- Moayeri, M: 1978, la Valleode la Sioule these Doctorat, Universite, de Clermont- Fd, France.
21- Moayeri, M et Pienitz, R: 1987, Description Interpretation de la coupe de la Graviere de Saint- Nocolas, Universite LAVAL, Quebec, Canada.
22- Moret, L: 1967, Precis de Geologie, Masson et Cie, Paris, 681 pages.