نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد

چکیده

دریا و یا دریاچه مازندران از بزرگترین و جالب­ترین دریاچه­های جهان و مهمترین آب­های ماهی­خیز و نفت­خیز دنیاست. مساحت این دریاچه در حدود 436000 کیلومتر مربع و حجمی معادل 77000 کیلومترمکعب می­باشد. که در دوران تاریخ معرفت الارضی بارها شکل و فرن مقدار شوری آن تغییر کرده و در پایان دوره پلیوسن سرانجام از دیگر دریاها جدا و مستقل گردیده  و فرم کنونی را کسب نموده است.
مطالعه جانوران و گیاهان Flore Faune این دریا وبررسی شرایط زیستی (بوم شناسی) فیزیک و شیمیایی آن از نظر تغییرات حرارت و شوری و مقدار موادغذایی از اواخر قرن هیجدهم آغاز شده و در اواخر قرن نوزده این مطالعات به حد کمال خود رسیده است و مقالات متعددی در این مورد به وسیله محققان روسی انتشار یافته است.
جانوران و گیاهان این دریا دارای انتشار متفاوت و از منشأ گوناگون سرچشمه گرفته ­اند بدین معنی که جانوران بومی (Endomic) آن باقیمانده موجوداتی هستند که در دریاهای دوران سون یعنی دریای Tethys  تیتس زندگی می­ کرده و پس از جدایی دریای خزر از دریای مزبور در آن محبوس گشته اند، لیکن تعداد فراوانی جانور مهاجر از دریاهای منجمد شمالی و یا از محیط­ های آب شیرین نواحی مجاور از دریاهای منجمد شمالی و یا از محیط­ های آب شیرین نواحی مجاور به وسیله رودخانه­ ها به این دریا آمده و به زوایای محدود آن افزوده شده ­اند . بالاخره تعداد زیادی هم از جانوران دریای سیاه و آزوف بدان وارد شه و کم کم با محیط جدید سازش حاصل کرده ­اند.
گیاهان این دریا نیز پاره­ای در قعر زندگی می­ کنند و پاره­ای هم در آب بی­ حرکت و در حال تعلیقند و یا حرکات مستقلی دارند. در بین رستنی­ ها به ویژه آن هایی که ریز و ساده ­اند بسیاری هستند که آلات ویژه حرکت دارند و مانند جانوران مستقلاً شنا می­ کنند. به طورکلی سه قسم جانور و گیاه در این دریا به شرح زیر زندگی می­ کنند:
-Benthos­­ (بنتس) جانور و گیاهی که در قمر زندگی می­ کنند.
- Nekton (نکتن) جانورانی که دارای آلات شنای کامل هستند مانند ماهیان.
- Plankton (پلانکتن) جانوران و رستنی ­های ریزی که در آب در حال تعلیقند.
آنچه در این خلاصه از نظر می ­گذرد نگاهی اجمالی به خاستگاه گیاهان و جانوران این دریا و چگونگی تکامل آنها در دوره پلیوسن و دوران چهارم می­ باشد.

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Origins of Plants and Animals in the Caspian Sea

نویسنده [English]

  • Ali Haj Agha Ahmadi

Member of Faculty, Islamic Azad University of Najaf Abad

چکیده [English]

Lake Mazandaran is one of the largest and most interesting lakes in the world and the most important fish and oil-rich mass of water in the world. The area of the lake is about 436,000 square kilometers and its volume is equivalent to 77,000 cubic km. Its form and level of salinity have changed many times in the history of geology, and it has finally become isolated and independent from other seas and gained the present form at the end of the Pliocene period.
The Flora and Fauna study of this sea and examination of its biological, physical and chemical conditions have begun since the end of the eighteenth century in terms of heat and salinity changes and the amount of food products; these studies reached their climax in the late nineteenth century and numerous articles on this case have been published by Russian researchers.
The animals and plants of this sea have different origins and patterns of dispersion; its endemic animals are the remains of organisms that lived in the Tethys Sea, and after the separation of the Caspian Sea from that sea they were confined there, but the great part of migratory beings came to this sea from the northern frozen seas or adjacent freshwater areas by rivers, and added to its limited aspects. Eventually a large number of the Black Sea and the Azov Sea creatures arrived and, gradually adapted to the new environment.
Some of the plants of this sea live in the lower reaches of the sea, and some are suspended in water either motionless or with independent movements. Among the plants, especially those that are small and simple, there are many that have organs specifically for swimming, and can swim independently. Generally, three kinds of animals and plants live in this sea as follows:
-Benthos: animals and plant that live at the bottom of the sea.
- Nekton: animals with full swimming organs, such as fish.
- Plankton: animals and small plants suspended in water.
What follows in this summary is a glimpse into the origin of the plants and animals of this sea and how they evolved during the Pliocene and the fourth period.

1- بریمانی، احمد، دریای مازندران، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 1526، تهران.
2- بلوچ، محمدخزندگان ایران (جغرافیای زیستی سوسماران)، موسسه جغرافیا، شماره14.
3- طویلی، عزیز، شهرهای شمال ایران به زیراب می­روند، 1372.
4- غروی، سیدمحمد، جغرافیای زیستی، انتشارات دانشسرای عالی، شماره34، 1349.
5- محمودزاده، کمال، شناخت دریای مازندران و پیرامون آن 1350.
6- میزاجانی، علیرضا، تعیین توده زنده و پراکنش کف زیان حوزه جنوبی دریای خزر، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 37ف زمستان 1376.
7- میمندی نژاد، محمدجواد، شالوده بوم­شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 1/1692، 1357.
8- ویلکی، امیرسعید، ماهی آزاد دریای خزر، مجله آبزی پرور، زمستان 75، شماره 16.
9- یاسینی، ایرجف خاستگاه گیاهان و جانوران دریای خزر و تکامل آن­­ها، مجله محیط شناسی جلد(2)، انتشارات مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست دانشگاه تهران، اسفند 1353.
10-A Dictionary of Geology.D.G.A Whihen with J.R.V Brooks pp 357, 400, 1976.
11-Biology of the seas of the U.S.S.R. translated by S.Botcharskaga George Allen and unwin Ltd. Londin pp 353,379,1963.
12- Dumont H.J.The Caspian lake History biota structure and Function Limnol Oceanogr.pp 28,44,1998.