نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

چکیده

یکی از چالشهای اساسی در فرآیند توسعه شهری کشورهای در حال توسعه رشد شتابان آنها می­باشد که اگر این رشد حالت پراکنده و بدون برنامهریزی به خود بگیرد مشکلات و مسائل متعددی را گریبانگیر فرایند مدیریتی و برنامهریزی شهری خواهد نمود. شهر اهواز در کشور ما یکی از شهرهایی است که در سال­های اخیر رشد شتابان و پراکندهای را در عرصهی توسعه­ی اراضی شهری به خود دیده است. با توجه به نقشه­ی وضعیت توسعه اراضی شهری مشخص می­شود که این روند سال به سال تشدید شده و منجر به چالش­هایی در زمینه­ی تأمین خدمات و منابع زیرساختی در شهر گردیده است. در این راستا با توجه به ضرورت مسأله در مطالعه­ی حاضر سعی شده است به روش «توصیفی-تحلیلی» به ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در کلانشهر اهواز مابین سال­های 1989 تا 2013 پرداخته شود. گردآوری اطلاعات در بخش توصیفی از طریق مطالعه اسناد کتابخانهای و در بخش تحلیلی پژوهش از طریق استخراج تصاویر ماهوارهای (TM (Thematic Mapper برای سال­های (1985) و (2013) از محدوده شهر اهواز انجام گرفته است. جهت انجام تحلیل‏های آماری و بصری بر روی تصاویر ماهواره‏ای، از نرم‏افزارهای Envi 4.8 و Arc GIS 10.2 استفاده شده است. نتایج به‏دست آمده، نشان می‏دهد که طی سال­های 1989 تا 2013 نزدیک به 23 درصد از سهم اراضی بایر و زمین­های کشاورزی کم شده و در طرف مقابل سهم اراضی ساخته شده از 35/16 به 55/34 افزایش یافته است که بیشترین آنها مربوط به مناطق جنوبی و شرقی اهواز (قسمت­هایی از مناطق 4و 5 و 6 شهرداری می­باشد).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of landuse changes in metropolises using satellite imagery analysis in the ENVI environment Case study: Ahvaz metropolis

نویسندگان [English]

  • Saeed Amanpour 1
  • Mohammad Javad Kamelifar 2
  • Hojjat Bahmani 2

1 Associate professor of Shahid Chamran University

2 Ph.D Student of Shahid Chamran University

چکیده [English]

Abstract[1]
One of the main challenges in the urban development process in developing countries is their accelerated growth, which, if this growth issporadic and unplanned,it will pose a lot of problems to the urban management process and planning.The city of Ahwaz is one of the cities in our country that has witnessed arapid and scattered growth in urban land development in recent years. According to the status map of the urban land development, this trend has been intensifying year by year and has led to challenges in providing services and infrastructural resources in the city. In this regard, due to the necessity of the issue, in the present study, we tried to use a descriptive-analytical method to evaluate land use changes in the metropolis of Ahwaz between 1989 and 2013. Data collection in descriptive section was done through the study of library documents, and in the analytical part of the research, by extraction of satellite images TM (Thematic Mapper) for the years of 1985 and 2013 from Ahwaz city. Envi 4.8 and Arc GIS 10.2 software have been used to perform statistical and visual analyzes on satellite imagery. The results show that during the years 1989 to 2013 about 23 percent of the share of barren and agricultural lands have decreased and on the other side the share of built-up lands has increasedfrom 16.35 to 34.55, most of which are related to the Southern and Eastern parts of Ahwaz (Parts of areas 4, 5 and 6 of the municipality).
 



[1]  - به دلیل کیفیت نامناسب متن چکیده مبسوط انگلیسیِ ارائه شده توسط نویسنده مسئول مقاله، نشریه به ناچار اقدام به ترجمه مجدد متن چکیده فارسی و انتشار آن به جای چکیده مبسوط انگلیسی نموده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use
  • Satellite Imagery
  • Envi software
  • Ahvaz
1 - بمانیان، محمودی نژاد؛ محمدرضا، هادی (1387)، نظریه‏های توسعة کالبدی شهر، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‏ها و دهیاری‏های کشور.
2 - پوراحمد، سیف الدینی، پرنون؛ احمد، فرانک، زیبا (1390)، مهاجرت و تغییر کاربری اراضی در شهر اسلام شهر، مظالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال دوم، شماره پنجم، صص 131- 150.
3 - پورمحمدی؛ محمدرضا (1382)، ارزیابی گسترش فضایی - کالبدی شهر زنجان با تأکید بر تغییر کاربری زمین طی دورة 1384-1355، پژوهش‏های جغرافیایی، شمارة 63، صص 29-46.
4 - تقوایی، قیومی محمدی، نصیری؛ مسعود، حمید، یوسف، تحلیل توسعه فیزیکی شهر اقلید با استفاده از روش AHP، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 3، صص 31-52.
5 - ربانی؛ رسول، (1381)، جامعه‌شناسی شهری، دانشگاه اصفهان، انتشارات تهران.
6 - رضویان؛ محمدتقی (1381)، برنامه‏ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات منشی، تهران.
7 - رفیعی، علوی‌پناه، ملک محمدی؛ یوسف، سیدکاظم،  بهرام(1391)، تهیه نقشه‌های پوشش اراضی به کمک سنجش از دور با استفاده از خوارزمیک درخت تصمیم گیری، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، شماره 3، صص 93-110.
8 - زبیری، دالکی؛ محمود (1382)، اصول تفسیر عکس‌های هوایی با کابرد در منابع طبیعی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دهم.
9 - زیاری؛ کرامت ا...(1389)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه تهران.
10 - سرور؛ رحیم، (1387)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی در طرح‌های توسعه و عمران ناحیه ای، تهران؛ انتشارات گنج هنر.
11 - سعید نیا؛ احمد(1378)، کاربری زمین شهری، جلد دوم، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری.
12 - فیضی‏زاده، حاجی میر رحیمی؛ بختیار و سید محمود (1387)، آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش طبقه‏بندی شی گرا (مطالعة موردی: شهرک اندیشه)، همایش ملی ژئوماتیک، سازمان نقشه‏برداری کشور،صص 1-10.
13 - قهفرخی، سلطانی کوپایی، خواجه‌الدین، رایگانی؛ سوسن، سعید، سیدجمال‌الدین، بهزاد(1388)، بررسی تغییرات کاربری اراضی در زیر حوزه قلعه شاهرخ با استفاده از تکنیک سنجش از دور، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال سیزدهم، شماره چهل و هفتم، صص 349-365.
14 - مشیری، ملکی نظام‌آباد؛ سیدرحیم؛ تحلیلی بر برنامه‌ریزی کاربری اراضی با تأکید بر توسعه پایدار، دانشنامه جغرافیا، شماره 82، صص 73-87.
15 - مزیدی، حسینی؛ احمد، فاطمه السادات (1394)، تأثیر تغییر کاربری و پوشش زمین بر جزیره گرمایی در منطقه شهری یزد با استفاده از داده‌های سنجش از دور، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 38، صص1-12.
 16 - مهندسین مشاور هامونپاد (1383)، شیوه‏های افزایش درآمد و کاهش هزینه‏های شهرداری‏ها، انتشارات سازمان شهرداری‏ها و دهیاری‏های کشور.
17 - واحدیان بیگی، پوراحمد، سیف‏الدینی؛ لیلا، احمد، فرانک (1390)، اثر توسعة فیزیکی شهر تهران بر تغییر کاربری اراضی منطقة 5، فصلنامة علمی- پزوهشی نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، سال چهارم، شمارة اول، زمستان. صص 29-46.
18. Briassoulls H (2000). Factors influencing land-use
and land-cover change. land-use and land-cover change
sciences. Vol.1.P 12.
19. Carlson, T.N. 2000. The impact of land use-land cover
changes due to urbanization on surface microclimate and
hydrology: a satellite perspective. Global and Planetary
Change 25: 49-65, P 13.
20. Han, J. Hayashi, Y. Cao, X. Imura, H.(2009).
Application of an integrated system dynamics and
cellular automata model for urban growth assessment:
A case study of Shanghai, China Landscape and Urban
Planning, www.elsevier.com, P 133.
21. Kuemmerle, T., Radeloff, V.C., Perzanowski, K.,
Hostert, P. 2006, " Cross border comparison of land
cover and landscape pattern in Eastern Europe using a
hybrid classification technique", Journal of Remote
Sensing of Environment, Vol.١٠٣ , P 45.
22. Yuan, D. and Elvidge C. (1998) NALC land cover change
detection pilot study: Washington D.C area experiments.
Remote Sensing of Environment, 66:166-178.
23. Zhao, Pengjun.(2011). Managing urban growth in a
transforming China:Evidence from Beijing, Land Use
Policy, www.elsevier.com, P 96
24. http://www.ostan-khz.ir.