نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‏ ریزى شهرى دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ‏ریزى شهرى دانشگاه اصفهان

چکیده

شهرها به مثابه موجودات زنده همواره در سیر تکاملى خود، یک سیکل حیات فیزیکى را پشت سر مى‏ گذارند؛ بدین صورت که متولد مى‏ شوند، رشد مى‏ کنند و کمیت‏شان افزایش مى‏ یابد، بزرگ شده و تغییر نقش مى ‏دهند؛ پیر شده و دچار فرسوگى مى ‏شوند. در این میان؛ انسان براى حفظ هویت و اصالت شهر در تلاش براى پایدارى و زنده نگه داشتن شهر، بافت شهر و بالاخص بافت هاى فرسوده دست به اقداماتى مى ‏زند که توسعه درونزاى شهر (رشد درونى) از جمله این راه ها است.
اصطلاح توسعه درونى (توسعه درونزا) براساس تعریف خود؛ نوسازى، بهسازى و به نوعى دوباره قابل استفاده نمودن مناطق شهرى موجود است، که معمولاً این امر در مناطقى انجام مى‏ گیرد که یکپارچگى و انسجام خود را از دست داده و در حال متلاشى شدن است.
در واقع توسعه درونزاى شهر استفاده بهینه از امکانات بالقوه شهر و دیدى تازه نسبت به زندگى در شهر به ویژه بافت هاى فرسوده است. هدف از این مقاله بررسى و شناسایى راه هاى رسیدن به توسعه درونزاى بافت فرسوده از طریق باز زنده ‏سازى، نوسازى، بازسازى و موانع در سر راه آن است.
در این مقاله با رویکردى توصیفى و تحلیلى و به روش اسنادى، به بررسى و شناسایى راه هاى توسعه درونزاى بافت هاى فرسوده و چالش‏ هاى پیش روى آنها مى‏ پردازیم.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده این است که اعمال روش هایى همانند باز زنده سازى، بهسازى، نوسازى و بازسازى با توجه به شناخت مردم و مسائل اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى وغیره و تشریح مسائل مى‏ تواند در توسعه درونزاى بافت هاى فرسوده و جلوگیرى از جمعیت گریزى در بافته اى فرسوده مثمرثمر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Look at the Development of Endogenous Urban Decayed Texture (with Emphasis on Revitalization, Improvement, Renovation, Reconstruction) and its Challenges

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohammadi 1
  • Mohammad Zavvareh Bidgoli 2

1 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Isfahan

2 Master of Geography and Urban Planning, University of Isfahan

چکیده [English]

Cities, as living beings, are always going through a cycle of physical life in the course of their evolutionary development; they are born, grow, increase in quantity, become vaster and take new roles, become old and suffer from erosion. Meanwhile, humans, in order to preserve the identity and authenticity of the city, and to realize the sustainability and survival of the city and its fabric and especially decayed fabric, takes measures, one of which is that of urban endogenous development.
The term " endogenous development"  is,  based on its own definition, renovation, improvement, and, in other words, making existing urban areas usable again, which is usually done in areas that have lost their integrity and are on the way to collapse.
In fact, the city's endogenous development is the optimal use of the potential of the city and a new vision of life in the city, especially the decayed fabric. The purpose of this paper is to investigate ways to achieve endogenous development of decayed fabric through regeneration, renovation, reconstruction, as well as barriers on its way.
In this paper, through a descriptive and analytical approach and by documentary method, we explore and identify the ways of endogenous development of decayed fabrics and their challenges ahead.
The results of this research show that applying methods such as regeneration, improvement, renovation and reconstruction with respect to people's awareness and economic, social and cultural issues, etc., and the elaboration of issues can be used to develop the endogenous development of urban decayed fabrics and to prevent population elusion in decayed fabric.

کلیدواژه‌ها [English]

  • endogenous development
  • decayed texture
  • revitalization
  • improvement
  • Renovation
  • Reconstruction
1- آئینى، محمد (1386)؛ ارتقاء بهره‏ ورى زمین شهرى، ره‏آورد بهسازى و نوسازى بافت هاى فرسوده شهرى، برگرفته از سایت: www.udro.org.ir.
2- آئینى، محمد (1386)؛ توسعه درونى شهرها و شاخص‏ هاى اندازه ‏گیرى آن، برگرفته از سایت: www.udro.org.ir.
3- آئینى، محمد (1386)؛ ظرفیت بالقوه سرمایه‏ گذارى و خلق ارزش افزوده در محلات شهرى؛ عامل تسریع در روند نوسازى آنها، برگرفته از سایت: www.udro.org.ir.
4- بهادرى، لیدا (1376)؛ گزارش توجیهى طرح توسعه شهرى از طریق احیاء و زنده ‏سازى بافت فرسوده شهرى شهر بیرجند، به راهنمایى: غفارى، پایان‏ نامه کارشناسى ارشد طراحى شهرى، دانشکده معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى.
5- جعفرزاده، رضا ظفر (1376)؛ مطالعاتى در زمینه احیاء بافت قدیم و ساختمان‏ هاى فرسوده درون آن، خلاصه مقالات همایش تخصصى بافت‏ هاى شهرى، مشهد، سازمان ملى زمین و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازى.
6- حبیبى، سید محسن و مقصودى، ملیحه (1381)؛ اصطلاحات و واژه ‏شناسى مرمت، فصلنامه هفت شهر، شماره 11 و 12، تهران.
7- حبیبى، کیومرث وهمکاران (1386)؛ بهسازى و نوسازى بافت هاى کهن شهرى، نشر انتخاب و انتشارات دانشگاه کردستان.
8- خادمى، حمید (1379)؛ محله تاریخى شهرى، فصلنامه هفت شهر، شماره اول، تهران.
9- خاکسارى، على (1383)؛ احیاى اقتصادى مراکز شهرها و بافت‏ هاى قدیمى، فصلنامه هفت شهر، سال پنجم، شماره 15 و 16، تهران.
10- زنگى‏ آبادى، على (1370)؛ جغرافیا و برنامه‏ ریزى شهرى کرمان، جلد اول و دوم، انتشارات مرکز کرمان‏ شناسى.
11- سلطان‏ زاده، حسین (1365)؛ مقدمه ‏اى بر تاریخ شهر و شهرنشینى در ایران، نشر آبى.
12- شماعى، على و پوراحمد، احمد (1384)؛ بهسازى و نوسازى شهرى از دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران.
13- شیخى، محمد (1376)؛ تحلیل نقش و جایگاه مشارکت مردمى در بهسازى و نوسازى بافت هاى فرسوده شهرى با تکیه بر شرایط ایران، خلاصه مقالات همایش تخصصى بافت هاى شهرى، مشهد، سازمان ملى زمین و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازى.
14- شیعه، اسماعیل (1378)؛ با شهر و منطقه در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
15- صنیع‏ زاده، عباس (1374)؛ احیاء بافت هاى فرسوده شهرى از دیدگاه ساکنین آنها، خلاصه مقالات دومین سمینار سیاست هاى توسعه مسکن در ایران، تهران، وزارت مسکن و شهرسازى، سازمان ملى زمین و مسکن.
16- عباسى، هادى و رضوى، روح‏ا... (1385)؛ طراحى مدل مفهومى اقتصادى براى احیاء و بازسازى بافت هاى فرسوده، دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، انتشارات دانشگاه تهران، 1 - 3 خردادماه.
17- عندلیب، علیرضا (1385)؛ توسعه نوسازى بافت هاى فرسوده شهر تهران؛ ضرورت ها و راهبردها؛ دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، انتشارات دانشگاه تهران، 1-3 خردادماه.
18- فلامکى، محمدمنصور (1386)؛ نوسازى و بهسازى شهرى، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران.
19- محمدى، جمال، (1376)؛ نگرش تئوریک برضرورت توجه علمى و منطقى به بافت هاى کهن و فرسوده شهرى، خلاصه مقالات همایش تخصصى بافت هاى شهرى، مشهد، سازمان ملى زمین و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازى.
20- مطوف، شریف (1385)؛ برنامه جامع احیاء و توسعه بافت هاى فرسوده شهر تهران ضرورتى است تأخیرناپذیر، دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، انتشارات دانشگاه تهران، 1-3 خردادماه.
21- ملکى، قاسم، (1383)؛ اقتصاد مهندسى، ابزار طراحى نظام انگیزش نوسازى، فصلنامه هفت شهر، سال پنجم، شماره 15 و 16، تهران.
22- موسوى، حمیدرضا (1385)؛ ضرورت به کارگیرى الگوى فرآیند طراحى شهرى با تمرکز بر مشارکت مردم در برنامه ‏ریزى و طراحى بافت هاى فرسوده و ناکارآمد شهرى، دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، انتشارات دانشگاه تهران، 1-3 خردادماه.
23- وارثى، حمیدرضا (1383)؛ تحلیلى از وضعیت بافت تاریخى اصفهان، فصلنامه فرهنگ اصفهان، شماره 27 و 28، بهار و تابستان.