نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه اصفهان

چکیده

به منظور برنامه ‌ریزی و توسعه مناطق و نواحی، شناخت امکانات و تنگناها و تعیین میزان محرومیت و برخورداری از شاخص‌ های مورد بررسی در برنامه‌ ریزی هر منطقه، در مرحله اول اهمیت قرار دارد. شناخت، اولین قدم در امر برنامه‌ ریزی است و با شناخت ویژگی ‌های یک نقطه، با دید بازتری می ‌توان برای توسعه و پیشرفت آن منطقه برنامه‌ ریزی نمود.
بخش شیروان با 3560 خانوار، 17197 نفر جمعیت، 3 دهستان و 59 روستای دارای سکنه، یکی از بخش­‌های سه­گانه شهرستان شیروان چرداول از توابع استان ایلام می ‌باشد که 28/84 درصد جمعیت ساکن در آن روستانشین می باشند. لذا با توجه به مشکلات منطقه از جمله؛ مهاجرفرستی، نرخ بالای بیکاری، نسبت جنسی پایین، بالابودن بار تکفل و...؛ برنامه‌ ریزی به منظور برقراری توسعه در این منطقه لازم و ضروری است.
هدف از تدوین این مقاله سطح‌ بندی دهستان های بخش شیروان از توابع استان ایلام از نظر شاخص ‌های توسعه می ‌باشد که ابتدا در دو قالب، سطح‌­بندی مورد مطالعه از نظر شاخص ‌های اقتصادی و اجتماعی و سپس در حالت جمع این دو قالب، نسبت به سطح بندی دهستان ها اقدام گردیده است. برای انجام سطح‌ بندی از نظر شاخص‌های مورد بررسی، از شاخص توسعه انسانی استفاده شده است. روش انجام این تحقیق ترکیبی است از روش‌های توصیفی و تحلیلی که بخش عمده داده‌های آن از طریق بررسیهای میدانی و مراجعه به ادارات مرتبط به دست آمده است. برای سطح‌بندی دهستانهای منطقه از نظر شاخص­‌های مورد بررسی، از شاخص توسعه انسانی(HDI) و برای تهیه نقشه‌ها از نرم‌افزار ARCVIEW استفاده شده است.
نتایج سطح‌بندی دهستان‌های مورد مطالعه از نظر شاخصهای توسعه نشان میدهد که دهستان کارزان در ردیف دهستانهای محروم، دهستان‌های زنگوان و لومار در ردیف دهستان‌های نیمه برخوردار قرار دارند و هیچ کدام از دهستان‌های مورد بررسی در ردیف دهستان‌های برخوردار قرار نگرفته‌اند. از نتایج این تحقیق می‌توان برای برنامه­ریزی و اولویت دادن به نیازها براساس میزان برخورداری از شاخص‌های مورد بررسی استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Levels of villages in Shirvan section in terms of human development indicators

نویسندگان [English]

  • Hassan Beik Mohammadi 1
  • Yunos Azadi 2

1 Associate Professor of the University of Isfahan

2 Master of Geography and Planning in Isfahan University

1- آسایش، حسین(1374): برنامه‌ریزی روستایی در ایران، انتشارات پیام نور، تهران.
2- آسایش، حسین(1376): اصول و روشهای برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، انتشارات پیام نور، تهران.
3- آسایش، حسین و علیرضا استعلاجی(1382): اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای(مدل‌ها، روش‌ها و فنون)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری.
4- بررسی‌های میدانی نگارنده
5- تقوایی، مسعود(1385): تحلیل و طبقه‌بندی مناطق روستایی استان‌های کشور براساس شاخص توسعه انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و یکم، شماره82.
6- جمعه‌پور، محمود (1384): مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی، دیدگاه‌ها و روش‌ها، انتشارات سمت، تهران.
7- حسین‌زاده دلیر، کریم(1380): برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، انتشارات سمت، تهران.
8- حکمت‌نیا، حسن و میرنجف موسوی (1385): کاربرد در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، انتشارات علم نوین.
9- مرکز آمار ایران، (1385)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان شیروان چرداول.
10- معصومی اشکوری، سیدحسن(1385)، اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، انتشارات پیام، تهران.
 11- مهدوی، مسعود و مهدی طاهرخانی(1383)، کاربرد آمار در جغرافیا، انتشارات قومس، تهران.
12- مهندسین مشاور آذرشیذ سهند(1384)، طرح ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی بخش شیروان، مرحله اول، سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام.
 
13-Anand,S and Sen, A: (2000) Human Development and Economic Sustainability, World Development, Vol 28,No 120.
14- UNDP(2004): Human Development Report 1990, Newyork, Oxford University Press,1990.