نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور
2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور
3 دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور
چکیده
تحقیق پیش رو به دنبال شناسایی الگوی فضایی زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی نواحی مرزی منطقه هیرمند جهت شناسایی مناطق خطرپذیر است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر تحقیق توصیفی و تحلیلی می‌باشد. جهت واکاوی فضایی الگوی پراکنش روستاهای زیست‌پذیر در سه سطح مطلوب، متوسط و نامطلوب از آزمون‌های آمار فضایی در محیط نرم افزاریGEO DATMو GIS استفاده خواهد شد تا الگوی فضایی زیست‌پذیری روستاهای مورد نظر شناسایی و در نهایت پهنه‌های خطر پذیر شناسایی گردند.نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد 16 روستا در طیف مطلوب، 16 روستا در طیف متوسط و 12 روستا در طیف نامطلوب قرار گرفتند. همچنین نتایج استفاده الگوریتم موران انسلین در منطقه نشان می‌دهد 7 خوشه سرد (زیست پذیری پایین)، و 11 خوشه‌ی داغ (زیست پذیری بالا)در منطقه شناسایی گردید. بزرگترین لکه داغ در جنوب شهرستان قرار دارد و روستاهای قرار گرفته در این لکه دارای زیست‌پذیری بالایی هستند و در مجاور همدیگر قرار گرفته‌اند و بزرگترین لکه سرد در جنوب شرق و مرکز شهرستان قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد روستاهای نزدیک به خط مرزی دارای زیست‌پذیری ضعیف‌تری هستند وخوشه‌های سرد در این مناطق متمرکز گردیده‌اند و مناطق روستایی شمال شهرستان به دلیل وابستگی به اقتصاد کشاورزی وکمبود منابع آب‌رود هامون در شمال شهرستان دارای زیست‌پذیری ضعیف‌تری هستند. لکه‌های خطرپذیر از بعد ناپایداری سکونتگاه‌های روستایی می‌تواند منطقه را از بعد امنیتی دچار مخاطره کرده و به تبع آن سکونتگاه‌هایی که زیست‌پذیری مناسبتری دارند و در مجاورت لکه‌های با زیست‌پذیری پایین قرار گرفته‌اند نیز به لحاظ امنیتی دچار مخاطره شده و به مرور زیست‌پذیری آنها نیز تحت شعاع قرارخواهد گرفت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Spatial analysis of hazardous inhabited and operational zones of rural settlements in border regions Case study: Rural settlements in the city of Hirmand
نویسندگان [English]
- Seyyed Yaser Hakimdoost 1
- Shahbakhty Rostami 2
- Mahmood Moradi 3
- Abdolhamid Nazari 3
1 Ph.D student in Geography and Rural Planning PNU,Department of Management, Payame Noor University, Tehran ,Iran
2 Faculty member of PNU, Department of Management,Payame Noor University of Tehran, Iran
3 Faculty member of PNU, Department of Management,Payame Noor University of Tehran, Iran
چکیده [English]
Abstract
The present study is seeking to identify the spatial pattern of habitability of rural settlements in Hirmand’s border regions in order to identify the hazardous areas. The research method in this study is of applied type, and the governing approach to the research is descriptive and analytical. In order to analyze the distribution pattern of the habitable villages at three optimal, moderate and undesirable levels spatially, spatial statistics tests will be used in the GEO DATM and GIS software environment to identify the spatial pattern of the habitability of the villages and ultimately the hazardous and vulnerable zones to be identified. The results of the research show that 16 villages are in the optimal, 16 in the moderate and 12 in the undesirable range. Also, the results of using the Moran Anselin’s Algorithm in the region indicate that 7 cold clusters (low habitability) and 11 hot clusters (high habitability) were identified in the region. The largest hot spot is located in the south of the city and the villages located on this spot are highly habitable and adjacent to each other, and the largest cold spot is located in the south-east and center of the city. The results of the study indicate that the villages near the borderline have a weaker habitability and cold clusters are concentrated in these areas, and the rural regions of the northern part of the city are less habitable due to their dependence on the agricultural economy and the shortages of resources of the Hamoon’s Abūroud in the north of the city. Hazardous spots from the unstable situation of rural settlements perspective can endanger the region from the security aspect, and consequently, habitats with more appropriate habitability located in the vicinity of the spots with low habitability will also be endangered in terms of security and will eventually overwhelm their habitability.
کلیدواژه‌ها [English]
- Habitability
- Hazardous
- Spatial analysis
- Hirmand
- بلیانی، س، حکیم دوست،س.1394، اصول و مبانی پردازش داده‌های مکانی با استفاده از روش‌های تحلیل فضایی، انتشارات آزاد پیما، تهران.
- بندرآباد، ع. ر، احمدی‌نژاد، ف. 1394. ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی با تأکیدبر اصول شهر زیست‌پذیر در منطقه 22 تهران. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، صص 74-55.
- خراسانی، م.ا. رضوانی، م.ر. 1391. سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهری (بررسی موردی: شهرستان ورامین). توسعه روستایی. صص 110-89.
- خراسانی، م.ا. رضوانی، م.ر. 1392. تحلیل ارتباط زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با برخورداری خدماتی، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال سوم، شماره سوم، پیاپی10، 16-1.
- خستو، م. و سعیدی رضوانی، ن. 1389. عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری، خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم "مرکز خرید ضیاده" نشریه هویت شهر. 74-63.
- ساسان پور، ف، تولایی، س، جعفری اسد آبادی، ح.1393. قابلیت زیست‌پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار: مطالعه موردی شهر تهران، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال دوازدهم، شماره 42، 157-130.
- صادق‌لو، ط، سجاسی قیداری، ح.1393. بررسی رابطه‌ی زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی برتاب‌آوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه‌تپه و پالیزان، مجله مدیریت بحران، شماره ششم، 44-37.
- عزتی، ن.ا.،حیدری‌پور، ا. واقبالی، ن. 1390. نقش وجایگاه آمایش مناطق مرزی درنظام برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران). فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی. صص 197- 179.
- عیسی‌لو، ع.ا.، بیات، م. و بهرامی، ع.ع. 1394. انگاره زیست‌پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامعه روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). مجله مسکن و محیط روستا. صص 120- 1.
- فتاحی، ا.ا. ، خراسانی، م. ا ، پایدار، ا. 1391. کیفیت زندگی و توسعه انسانی. نشر انتخاب.
- قاسمی،و.1384،آزمون‌های پارامتری و ناپارامتری، نشر مبین،تهران.
- قالیباف، م.ب. رمضان‌زاده لسبویی، م. و یاری شگفتی، ا. 1388. سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی( مطالعه موردی: بخش نوسود استان کرمانشاه)، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره3، پاییز، صفحات: 184-163.
- کریمیان، ف.1394، ارزیابی زیست‌پذیری مناطق روستایی دهستان قرقری با رویکرد پدافند غیرعامل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل، سیستان و بلوچستان.
- مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور. 1390.
15- Daly, H. E. 2011. Ten policies for a steady-state economy. In AAAS annual meeting, 17 e21.
16-Doyal, J.W., Gouphs, L (2009) Gelijkheid en verschil in het wonen over angst voor verlating, protest tegen verdringing en de dreiging van vermindering van keuzevrijheid. In: Meindertsma, M.C. (Ed.) Stadslab over and
17-Maslow, Abraham (1970) Motivation and personality, second edition, NY: Harper & Row.
18-Miller, H.J ,Witlox, F & Tribby, C.P 2013. Developing context-sensitive livability indicators for transportation planning: a measurement framework. Journal of Transport Geography 26, 51–64.
19-Olsberg, D. 2012. Older people: Well-being. In International encyclopedia of housing and home.
20-Pacione, M., 1990. Urban liveability: a review. Urban Geogr. 11 (1), 1–30.
21-Ruth, M & Franklin, R.S 2014. Livability for all Conceptual limits and practical implicationsq. Journal homepage: www.elsevier.com/locate/apgeog. Applied Geography 49. 18e23.
22-Van Kamp, I & Leidelmeijer.K & Marsman. G & de Hollander, A (2010) Urban environmental quality and human well-beingTowards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study, Landscape and Urban Planning 65, pp 5–18.
23-Wang, X. (2010). the research on the evaluation indexsystem of livable rural areas in China by thecase ofrural areas in Henan Province. Agriculture and AgriculturalScience Procedia, 1, 456 - 461.
24-Wergonst, A. 2013. Assessing Progress Toward Sustaiability in Developing Countries; IN Assessing Sustainable Development: Principles in Practice; (editors) Peter Hardi & Terrence Zdan; internantional Institute for Sustainable Development (IISD).
)