نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد ژئومورفولوژی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه تهران

چکیده

مکانیابی دفن زباله یکی از مهمترین جنبههای مدیریتی مواد زائد جامد شهری است و علم ژئومورفولوژی با توجه به ماهیت خود که به منشاء وتحول اشکال زمین و فرایندهای تشکیل آنها مربوط میشود، در امر مکانیابی بهینه نقش بسزایی دارد. منطقه هشتگرد با وسعت 398 کیلومترمربع در جنوب شهرستان ساوجبلاغ استان البرز واقعشده است. در این منطقه به دلیل قرارگیری بر روی مخروط افکنه رودهای دائمی(کردان) و زمینهای با نفوذپذیری فراوان، وجود آبهای سطحی و لایههای آب زیرزمینی بعضاً در عمقهای کم (کمتر از 50 متر)، نواحی جمعیتی (شهری و روستایی) و زمینهای کشاورزی فراوان، مکانیابی بهینه دفن زباله بطوری که به محیط زیست اطراف آسیب وارد ننماید دارای اهمیت و ضرورت فراوانی است. هدف این تحقیق مکانیابی بهینه دفن زباله منطقه هشتگرد  با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و باتوجه به پارامترهای ژئومورفولوژی میباشد. روش تحقیق به صورت تحلیلی مقایسهای است. در این پژوهش از نقشههای توپوگرافی 25000 : 1 و نقشه زمینشناسی 1:100000 و دادههای مربوط به آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه استفاده شد و همچنین نرمافزار ArcGIS برای تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. در مقالهی حاضر براساس چهار معیار اصلی یعنی زمینشناسی، هیدرولوژی، توپولوژی و کاربری اراضی پنج ناحیه برای مکانیابی به دست آمد که نتیجه پژوهش حاکی از آن است که نواحی کاملاً مناسب برای دفن زباله در قسمت شرقی و جنوبی منطقه در حوالی روستای محمد آباد افشار و نواحی کاملاً نامناسب برای دفن زباله ناحیه غربی منطقه به دلیل قرارگیری نواحی جمعیتی و کشاورزی و عمق کم آب زیر زمینی (7 تا 32 متر) در این قسمت از منطقه میباشد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Optimal Location of Landfill for Solid Waste in Hashtgerd area using Analytical Hierarchy Process(AHP) and Geographic Information System (GIS)

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Yamani 1
  • Shahnaz Alizadeh 2

1 Professor of physical geography(geomorphology), faculty of geography,University of Tehran

2 Ms. degree in geomorphology, faculty of geography, University of Tehran

چکیده [English]

Landfill location is one of the most important aspects of municipal solid waste management. Geomorphology is of great importance in optimal location due to its nature, which relates to the origin and development of landforms and their formation processes. Hashtgerd region with an area of 398 km2 is located south of Savojbolagh city of Alborz province. Due to its location on the alluvial cones of permanent rivers (Kordan) and high permeability of lands, the presense of surface water and groundwater layers sometimes at a low depth (less than 50 meters), population areas (urban and rural) and abundant agricultural lands, optimal landfill location in this area in a way that does not damage the surrounding environment is of great importance and necessity.The purpose of this research is optimal location of landfill in Hashtgerd area using AHP method and considering the geomorphologic parameters. The research method is analytical-comparative method. In this research, topographic maps of 1:25000 and geological maps of 1: 100000, as well as data related to groundwater in the study area were used and ArcGIS software was also used for analysis. In the present article, based on four main criteria, namely geology, hydrology, topology and land use, five areas were obtained for locating the landfill. The result of the research shows that the areas are perfectly suitable for landfill in the eastern and southern parts of the area around Mohammad Abad Afshar village and the areas in the western parts of the region are entirely inappropriate for landfill because of the location of population and agricultural areas and the groundwater low depth (7 to 32 m) in this part of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landfill
  • Site locating
  • AHP Model
  • Hashtgerd
  1. اسکندری نوده، صیادی بیدهندی، کلانتری خلیل‌آباد و میره؛ محمد، لیلا، حسین و محمد (1386)، بررسی و تحلیل وابستگی‌های مکانی تولید زباله در شهر تهران، نشریه، مدیریت، شماره8، صص206-215.
  2. اصغری مقدم،م.ر، 1378، جغرافیای شهری و ژئومورفولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، انتشارات مسعی،. صفحه18.
  3. امینی، موسی(1385)، مکانیابی محل دفن موادزاید شهری با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور در محیط GIS (ساری)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
  4. بسیجی، معصوم (1379)، بررسی وضع موجود مدیریت مواد زائد شهری در ایران و طراحی الگوهای منطقه دفع و بازیافت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.
  5. پوراحمد، حبیبی، زهرایی و نظری عدلی؛ احمد، کیومرث، سجادمحمد و سعید (1386)، استفاده از الگوریتم فازی و GIS برای مکانیابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر)، مجله محیط شناسی، سال سی و سوم، شماره42، صص 42-31.
  6. حبیبی، کیومرث و همکاران(1385): مکان‌یابی محل دفن مواد زاید جامد شهری با استفاده از تلفیق منطق فازی و مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS. مجموعه مقالات کنفرانس محیط زیست و توسعه پایدار شهری (با تأکید بر شهرهای شمال کشور)، دانشگاه مازندران.
  7. رضویان، محمدتقی، (1381)، برنامه‌ریزی کاربردی اراضی شهری، نشر منشی، تهران.
  8. زبردست، اسفندیار؛ (1380)؛ کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریه هنرهای زیبا؛ شماره 10؛ صص 21 – 13.
  9. سرخی، ولی(1384)، دفن بهداشتی مواد زاید جامد شهری با استفاده ازGIS ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، تهران.

10.عادلی، زهرا (1386)، بررسی ویژگی‌های ژئومورفولوژیک در مکانیابی کاربری‌ها؛ مطالعه موردی مکانیابی محل دفن مواد زاید شهری بناب، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

  1. قراگوزلو، پیروتی و شهابی؛ علیرضا، علی و هیمن(1389)؛ ارزیابی روش‌های بولین، تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی در مکان یابی محل دفن مواد زاید شهر سقز با تأکید بر عوامل ژئومورفیک، هفدهمین همایش و نمایشگاه ملی ژئوماتیک، اردیبهشت ماه.

12. متکان، شکیبا، پور علی و نظم‌فر؛ علی‌اکبر، علیرضا، سیدحسین و حسین (1387)، مکانیابی مناطق مناسب جهت دفن پسماند با استفاده از GIS (ناحیه مورد مطالعه: شهر تبریز)، علوم محیطی، سال ششم ، شماره دوم، صص 121- 132.

  1. مجلسی و دامن‌افشان؛ منیره و حجت (1388)، مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری، شهرستان دزفول با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشکده بهداشت.

14.محمودی، ف، (1381) ژئومورفولوژی ساختمانی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور ص5.

15. معاون خدماتی شهرداری هشتگرد، کد خبر: 04390-8907 چهارشنبه 7 مهر 1389 - 09:46

16. معین الدینی، مظاهر (1386): مکان‌یابی محل دفن بهداشتی مواد زاید شهر کرج به وسیله فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

17. مؤسسه تحقیق در عملیات بهین گستر گیتی (1388)، تکنیک تصمیم‌گیری چند معیار تحلیل سلسله مراتبی AHP به همراه راهنمای استفاده از AHP- Master؛ سند: AHP- UM01.

18. مهندسین مشاور پی کده، 1383، طرح جامع شهر جدید هشتگرد.

 

19- Alistair, A. et al. (2001): The Development of a GIS Method for Location of Landfill Sitesin Ireland and Portugal. Atlantic Area Interreges- IIC Program Project Ref. EA-BLIRE-N.

20- Cengiz, K, Ufuk, C, Ziya, U. 2003. Multi-criteria supplier selection using fuzzy AHP. Logistics Information Management, volume 16, pp 382 – 394.

21- Charnpratheep, K., Zhou, Q., Garner, B. (1997), PreliminaryLandfill Site Screening using Fuzzy Geographical InformationSystem, Waste Management &Research. V. 15, No. 2, (April),pp. 197-215.

22- Hendrix, W. and b. D. 1992. use of GIS for selection ofsites for land application of sewage waste, journal of soiland water conservation

23- Hubina, Tonya. (2005), “GIS-based Decision Support Tool forOptimal Spatial Planning of Landfill in Minsk Region Balarus”.

24- Kao, J., Lin, H., Chen, W. (1997), “Network GeographicInformation System for Landfill Sitting”, Waste Management &Research, V .15 .No .3, pp .45-49.

25- Leao, Simone, Bishop, Ian, Evans, David. (2001), “Assessing theDemand of Solid WasteDisposal in Uurban Region by UrbanDynamics Modeling in a GIS Environment”, Resources,Conservation and Recycling, Volume 33. Issue 4, pp 289-313.

26- Lopez, H, J&J,  A. Zink. (1991): GIS-Assisted Modeling  of  Mass Movements, Itc Journal, 1991-4.

27- Morrissey, J., and J. Browne, (2004). “Waste Management Models and theirApplication to Sustainable Waste Management”, Waste Management, Volume 24, Issue 3,

28- MouradiHarseini K, Pak A, suitable site election for sanitary-engineering landfills for Gilan with screening method,sixth conference geology ,Kerman Iran, 2002:327-333.Page 2.

29- Proske. H. Veicro, J. , (2005) “Special Purpose Mapping forWaste Disposal Sites”, Bulling Geoenvironment, Volume 64,Pages 1-54

30- Sengtianthr, V. 2004. Solid Waste Management inUrban Areas of Vientiane Capital City using GIS30thWEDC International Conference, Vientiane, Lao PDR.

31- Themistoklis, D. Kontoset, al. (2004): Siting MSW Landfills With a Spatial MultipleCriteria Analysis Methodology. Waste Management, Vol. 25, Issue. 8: Pp. 818-832

32- Vastava, Sh and nathawat. 2003 selection of potentialwaste disposal sites around Ranchi urban complex usingremote sensing and GIS techniques, urban planning,map Asia conference.

33- Whitaker, R, 2007, Validation examples of the Analytic Hierarchy Process and Analytic Network Process, Creative Decisions Foundation, Pittsburgh, USA, 2001, mathematical and computer modeling, volume 46, issues 7-8, pp 840-859.