نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشگاه تهران

3 دانشگاه خوارزمی

چکیده

فقر اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی مهمترین عامل پیدایش حاشیه نشینی در شهرها است. اگر چه حاشیه نشینان در قلمرو زندگی اقتصادی - اجتماعی شهرها به سر می برند ولی به عنوان شهروندان رسمی در جامعه پذیرفته نمی شوند.هدف اصلی این پژوهش ارائه راهبردهای توانمندسازی حاشیه نشینان شهرک شهدای سنقر (از شهرستان های استان مرزی کرمانشاه) است.شناسایی قابلیت ها و محدودیت های حاشیه نشینان برای دستیابی به راهبردهای توانمندسازی آنان بسیار مؤثر است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی با بهره گیری از روش دلفی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ایو مصاحبه با کارشناسان و مسئولان شهرداری سنقر می باشد. برای تحلیل داده ها از تکنیک SWOT و QSPM استفاده شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که منطقه حاشیه نشین از نظر وضعیت موجود بر اساس ماتریس ارزیابی درونی و بیرونی در وضعیت متوسط قرار دارد و به عبارت دیگر منطقه حاشیه نشین نتوانسته از نقاط قوت بهره برداری لازم را نماید و در استفاده از فرصت های موجود بی بهره بوده است. همچنین نتوانسته از عواملی که موجب ضعف و تهدید آن می شود دوری گزیند. در نهایت پس از تحلیل های انجام شده و ارائه برنامه ریزی راهبردی کمی و اولویت بندی راهبردها، راهبرد بازنگری 5WO یعنی برگزاری کارگاه توجیهی برای مدیران شهری در جهت اجرای طرح توانمندسازیو ساماندهی با امتیاز نهایی 55 / 2 به عنوان مهمترین راهبرد در اولویت قرار گرفته است. راهبرد تهاجمی 5SO یعنی تشکیل کمیته ویژه توانمندسازی و ساماندهی نیز در اولویت دوم قراردارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

EmpowermentStrategies for suburbanites using QSPM Technique. (Case study: Town of Shohada in Songhor)

نویسندگان [English]

  • Ali Shamai 1
  • Javad Malekan 2
  • Parisa Sadeghi 3

چکیده [English]

Social, cultural, and economic poverty is the most important factorbehind the emergence of suburbanization in cities.Although the suburbanites live in the realm of socioeconomic life of cities, they are not accepted as official citizens in the community. The main objective of this research is to provide strategies for empowerment of suburbanites inSonghor's town of shohada(of Kermanshah border province). Identifying the capabilities and limitations of suburbanite is very effective in achieving their empowerment strategies. The method of the research is a descriptive – analytical and survey method using Delphi method. The Method of data collecting is library method and interviewing experts and officials of Songor's municipality.QSPM and SWOT techniques have been used to analyze data. The results indicate that Suburban area in terms of the current situation is in a moderate position on the basis of the internal and external evaluation matrix,and in other words, the suburban region has not been able to exploit the strengths and has not taken advantage of the opportunities available and has been unable to escape the factors which cause its weakness and threat. Finally, after analyses done and providing a quantitative strategic planning and prioritization of the strategies,WO5's review strategyi.e holding of a justification workshop for urban managers to implement the empowerment and organization with a final score of 2.55,has become a top priority as the most important strategy. SO5's aggressive strategy i.e the establishment of a special committee for empowerment and organization   holding special committee for empowerment and organizing is also in the second priority.                              

کلیدواژه‌ها [English]

  • empowerment
  • Suburbanites
  • SWOT
  • QSPM
  • Town of Shohada
  • Kermanshah Border Province
1ـ ابوترابیان،‌ محمدرضا؛ (1382)؛ پرورش نسل خلاق در ایران، جلد دوم، چاپ اول،‌ انتشارات مدرسه، تهران.
2ـ ایراندوست، کیومرث؛ (1388)؛ سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره‌­ی حاشیه‌­نشینی، انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری. 
3ـ ایراندوست، کیومرث؛ (1389)؛مرور تجربه کوتاه توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی نمونه شهر کرمانشاه، فصل نامه جغرافیا و توسعه، شماره بیستم، صص78-59.
4ـ برایسون، جی.ام؛ (1386)؛ برنامه‌ریزی استراتژیک برای سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی، ترجمه عباس منوریان، انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران.
5ـ بهزاد­فر و زمانیان، مصطفی و روزبه؛ (1387)؛ برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری با تکیه بر بخش محصول نمونه موردی: شهرستان نیشابور، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی، جلد 19، شماره ششم، ویژه نامه معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، صص103ـ89.
6ـ پاکزاد، جهانشاه؛ (1385)؛ مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، تهران، سازمان مسکن و شهرسازی.
7ـ پیران، پرویز؛ (1373)؛ آلونک‌نشینی در ایران: دیدگاه‌های نظری، با نگاهی به شرایط ایران (بخش اول)، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 88-87، صص 101-96.
8ـ حسین زاده‌­ی دلیر، کریم؛ (1370)؛ حاشیه نشینی: در جستجوی معنی و مفهوم، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ی 46ـ45/
9ـ خاتم، اعظم؛ (1381)؛سهم مردم، سهم دولت در طرح­‌های توانمندسازی و بهسازی محله، نشریه هفت­‌شهر، سال سوم، شماره نهم و دهم، صص 42-32 تهران.
10ـ دانشپور، زهره؛ (1382)؛ برنامه‌­ریزی راهبردی و رهیافت اختیار راهبردی، مجله مدیریت شهری، تهران، شماره 14،صص 23-14.
11ـ زاهد زاهدانی، سعید؛ (1369)؛حاشیه نشینی، چاپ اول، دانشگاه شیراز. شیراز.
12ـ زمانیان، فتحی و نهیبی، روزبه، حمید و سارا؛ (1389)؛ بررسی اثرات ژئوپلیتیکی توسعه گردشگری منطقه‌ای با بهره گیری از رهیافت برنامه ریزی راهبردی نمونه موردی: منطقه گردشگری چادگان، که سوار طرار، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره دوم، صص 214- 182.
13ـ زیاری،‌ نوذری، کرامت‌اله، آذردخت؛ (1388)؛ساماندهی توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی شهر اهواز کوی منبع آب، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره شست و هشت، صص36-21.
14ـ سلطانی، منیژه؛ (1382)؛ بررسی حاشیه نشینی و ساماندهی آن در زنجان مورد: کوی فاطمیه، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.
15- شماعی و پوراحمد، علی و احمد، بهسازی و نوسازی شهری از  دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران؛ (1389)؛چاپ سوم.
16ـ شکویی، حسین؛ (1385)؛ دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری (جلد اول)، انتشارات سمت.
17ـ صرافی، مظفر؛ (1381)؛مهاجرت داخلی و مسئله مدیریت شهری، با تأکید بر شرایط ایران، فصلنامه مدیریت شهری، سال سوم، شماره 10، صص 15-6.
18ـ فرد­آر، دیوید؛ (1388)؛مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، چاپ چهاردهم، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
19ـ قرخلو و میره، مهدی و محمد؛ (1386)؛ توانمندسازی اجتماعی راه حلی برای حاشیه‌نشینی شیخ‌­آباد قم، فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی، سال دوم، شماره سوم، صص126-111.
20ـ گلکار، کورش؛ (1384)؛ مناسب‌سازی تکنیک تحلیلی SWOT برای کاربرد در طراحی شهری، مجله صفه، سال 15، شماره 41، تهران، صص65-44.
21ـ محسنی، رضاعلی؛ (1389)؛ مسئله حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی با تاکید بر توانمندسازی آن مطاله موردی حاشیه‌نشینان شهر گرگان، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره چهارم، صص152-133.
22ـ مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن؛ (1390).
23ـ منصوریان و آیت‌اللهی، محمدکریم و علیرضا؛ (1356)؛ حاشیه‌نشینان شیراز، دانشگاه شیراز، شیراز.
24ـ مهندسین مشاور آرمانشهر؛ (1389)؛سازمان مسکن و شهرسازی استان کرمانشاه،  گزارش مرحله چهارم.
25ـ نقدی و صادقی، اسدالله و رسول؛ (1385)؛ حاشیه نشینی چالشی فراروی توسعه‌ی پایدار شهری با تأکید بر شهر همدان، فصلنامه‌­ی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره بیستم، صص234-213.
26-Burgess ,Rod & Marisa carmona &Theo Kolstee (1997b),Contemporary Policies for Enablement and Participation :A Critical Review in:Borgess , Rod & et al (Eds) (1997).
27-David, M. E., David, F. R and David, F. R., ( 2009), The Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) Applied To A Retail Computer Store, The Coastal Business Journal, 8 (1), 42-52
28-Kurttial,Mikko,(2000), Utilizing the Analytic Hierarchy Process (AHP)in SWOT Analysis :A Hybrid Method and its Application to a Forest Certification Case, forest policy and Economics,pp.32-43/
29-Narayan, D., (2002), empowerment and povety reduction: A Sourcebook, the word bank, Washington.DC
30 -Un- habitat (2003a), The Challenge of Slums;Global Report on Human Setllement
30- Roberts, P., Sykes, H. (2000). Urban Regeneration, London: SAGE Publication.