ORIGINAL_ARTICLE
مکانیابی مخازن ذخیره آب با استفاده از GIS و روش تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS (مطالعه موردی: جنوب استان سیستان و بلوچستان)
با توجه مطالعات اخیر، در سال 2025، کمبود آب در کشورهای فقیر که منابع محدودی دارند و جمعیت آنها به سرعت درحال افزایش است، نمود بیشتری پیدا خواهد کرد. بنابراین یک طرح درازمدت برای حفظ منابع آب لازم است. احداث سدهای مخزنی بزرگ بر روی رودخانه های دائمی کشور یکی از مهمترین طرح ها است و مرحله اصلی برای اجرای این طرح انتخاب مکان مناسب در حوزه آبریز می باشد. هدف از این مطالعه، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و توسعه روش تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس[1] برای انتخاب و رتبه بندی محل احداث سد در منطقه جنوبی استان سیستان و بلوچستان می باشد. با نظر کارشناسان و داده های موجود معیارهای تعیین مکان بهینه شامل معیارهای زمین شناسی، کاربری اراضی، رسوب، کیفیت آب، فرسایش، آب های زیرزمینی و هیدرولوژی انتخاب گردیده اند. برای مشخص کردن میزان اهمیت معیارهای ورودی از روش وزن دهی نسبتی استفاده شده است. در ابتدا با پیاده کردن الگوریتم تاپسیس در محیط نرم افزار ArcGIS لایه ای تحت عنوان "نزدیکی نسبی به راه حل ایده آل" که دارای مقادیر بین صفر و یک می باشد، ایجاد شده است. سپس با مدل سازی مسیر جریان آب و بررسی شرایط توپوگرافی منطقه و انجام محاسبات مربوط به ارتفاع و طول تاج سد و اعمال محدودیت حجم مخزن، 15 گزینه که پتانسیل احداث سد در آنها وجود دارد، انتخاب و در آخر با یافتن مقادیر هر گزینه در لایه ایجاد شده، گزینه ها رتبه بندی شده اند. با توجه به نتایج بدست آمده گزینه A که نمایانگر سد کهیر است، با امتیاز 85/0 بهترین گزینه انتخابی و گزینه P– سمت شرق محدوده- با امتیاز 47/0 بدترین گزینه می باشد و همچنین در بین سدهای احداث شده در منطقه سد پیشین با امتیاز 62/0 بدترین سد انتخاب گردید و گزینه K با امتیاز 67/0 بر روی شاخه سمت راست رودخانه سرباز به عنوان گزینه پیشنهادی انتخاب گردید. [1]- Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)
https://www.sepehr.org/article_24802_9964238650b2c42691803618d0959051.pdf
2017-02-19
5
15
10.22131/sepehr.2017.24802
تاپسیس
سیستم اطلاعات جغرافیایی
سد
ArcGIS
علی
جوزقی
ali.jozaghi@gmail.com
1
کارشناس ارشد مهندسی آب، دانشکده عمران، دانشگاه صنعتی شریف
AUTHOR
ابوالفضل
شمسایی
shamsai@sharif.edu
2
استاد گروه مهندسی آب، دانشکده عمران، دانشگاه صنعتی شریف
AUTHOR
1- انتظاری نجفآبادی. م، غلامی. م، (1391)، "برآورد فرسایش در حوضه رومشگان با استفاده از مدلهای TOPSIS و SLEMSA" فصل نامه علمی-پژوهشی پژوهشهای فرسایش محیطی. سال دوم، شماره7، پاییز 1391، صفحات 96-85.
1
2- شکی. ف، (1393)، "واکاوی مکانی روزهای بارندگی در ایران»، دو فصلنامه آب و هواشناسی کاربردی، سال 1، شماره 1، پاییز و زمستان 1393 ، صفحات 26-37.
2
3- طالع جنکانلو. ع، طالعی. م، کریمی. م، (1394)، "ارزیابی تناسب اراضی مسکونی به روش فازی TOPSIS-OWA گروهی". نشریه علمی-پژوهشی علوم و فنون نقشه برداری، دوره چهارم، شماره4، اردیبهشت1394، صفحات 29-46.
3
4- فلاح. م، فرج زاده. م، وقارفرد. ح، نیک خصلت. ع، (1392)، "مکانیابی تصفیهخانه فاضلاب با تکنیک TOPSIS و GIS (مطالعه موردی جزیره قشم)"، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال دهم، شماره 37، بهار 1392، صفحات 109-126.
4
5- کاظمی راد. ل، غمگسار. م، حقیقی. م، (1392)، "کاربرد روش تصمیمگیری چندمعیاره TOPSIS در پهنهبندی خشکسالیهای استان گیلان". فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 44، زمستان 1392، صفحات 203-217.
5
6- مقامی. ی، قضاوی. ر، ولی. ع، شرفی. س، (1390)، «ارزیابی روشهای مختلف درونیابی به منظور پهنهبندی کیفیت آب با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهرستان آباده)، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 22. شماره پیاپی 42. شماره 2. تابستان 1390، صفحات 171-182
6
7- یخکشی. م، مفتاح هلقی. م، ظهیری. ع، یخکشی. م، مددی. م، (1393)، « نقش احداث سد مخزنی نرمآب بر کاهش پهنه سیل و خسارات وارده به اراضی پاییندست»، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، سال چهارم. شماره 16. تابستان 1393، صفحات 24-36.
7
8-Beck. M. W, Claassen. A. H, Hundt. P. J, (2012), «Environmental and livelihood impacts of dams: common lessons across development gradients that challenge sustainability», International Journal of River Basin Management, Pages 1-20.
8
9- Bratt. S, Booth. B, (1987), “using ArcGIS 3D Analyst”, Printed in the United States of America. Copyright © 2000-2004 ESRI , no 77-106.
9
10- Brauman. K.A et al, (2007), “The nature and value of ecosystem services: an overview highlighting hydrologic services”, Annual Review of Environment and Resources, Vol 32, Pages 67-98.
10
11- Choudhary. D, Shankar. R, (2012), “An STEEP-fuzzy AHP-TOPSIS framework for evaluation and selection of thermal power plant location: A case study from India”, 8th World Energy System Conference, Volume 42, Issue 1, Pages 510–521.
11
12- Johnston. K, Ver Hoef. Jay M, Krivoruchko. K, Lucas. N, (1998), «Using ArcGIS Geostatistical Analyst», Printed in the United States of America, Copyright © 2001,2003 ESRI, no 49-58.
12
13- Kim, Yeonjoo. Chung, Eun-Sung. Jun, Sang-Mook . Kim, Sang Ug, (2013), “Prioritizing the best sites for treated wastewater instream use in an urban watershed using fuzzy TOPSIS”, Resources, Conservation and Recycling, Volume 73, Pages 23-32.
13
14- Krohling. A, Renato. G. C, Pacheco. André, (2015) “A-TOPSIS – An approach Based on TOPSIS for Ranking Evolutionary Algorithms”, Procedia Computer Science, Volume 55, Pages 308.-317.
14
15- Malczewski. J, (1999), “GIS and MultiCriteria Decision Analysis”,Published simultaneously in Canada, copyright © 1999 by John Wiley & Sons, INC ,page 180-181.
15
16- Pei. Z, (2015), “A note on the TOPSIS method in MADM problems with linguistic evaluations”, Applied Soft Computing, Volume 36, Issue null, Pages 24-35.
16
17- Sengül. Ü, Eren. M, Eslamian Shiraz. S.h, Gezder. V, (2015) “Fuzzy TOPSIS method for ranking renewable energy supply systems in Turkey”, Renewable Energy, Volume75, Pages 617-625.
17
18- Vega. D.C, Alpizar. F, (2011), “Choice Experiments in Environmental Impact Assessment: The Toro 3 Hydroelectric Project and the Recreo Verde Tourist Center in Costa Rica”, Environment for Development , Efd DP11-04.
18
19- Zhang. Y.M, Huang. G, Lu. H.W, Li. He, (2015), “Planning of water resources management and pollution control for Heshui River watershed, China: A full credibility-constrained programming approach”, Science of The Total Environment, Volumes 524-525, Pages 280-289.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آسیب پذیری شهر از منظر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر اردبیل)
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات مستمر کشورهای همسایه و غیرهمسایه، متأسفانه پروژهها و تأسیسات اقتصادی و زیر بنایی بدون ملاحظات دفاعی و امنیتی در شهرها به صورت یک هدف تهدیدی قابل دسترس دشمن و هر تهاجمی استقرار یافتهاند. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بررسی آسیبپذیری شهرها از منظر پدافند غیرعامل با مورد نمونه شهر اردبیل انجام گرفته است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی – توسعهای و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. در چارچوب مباحث پدافند غیر عامل دادههای 18 شاخص در قالب 5 مؤلفه شریانهای حیاتی، مراکز مدیریت بحران، مراکز نظامی و انتظامی، تجهیزات شهری و مراکز پشتیبانی با سه اولویت انهدام راهبردی، روانی و پشتیبانی تهیه شد. دادههای گردآوری شده در نرم افزار SuperDecision (تحلیل شبکه) وزن دهی، سپس در محیط GISنقشهسازی شده است. نتایج به دست آمده از بررسیهانشان میدهد، در سطح اردبیل شش پهنه مخاطرهآمیز عمده در شرایط بحران و مستعد آسیب وجود دارد که مهمترینآنها خروجی شمال شرقی اردبیل (میدان جهاد منتهی به دروازه آستارا)، جهت جنوبغربی اردبیل (از ایستگاه سرعین منتهی به میدان بسیج و به طرف روستای شاماسبی) ودر نهایت بخشهایی از شمال و شمال غربی اردبیل (میدان وحدت) با مجموع 17 درصد از کل مساحت کاربریهای سطح شهر بیشترین میزان آسیبپذیری را شامل شده که علت این امر وضعیت نامناسب شاخصهای کالبدی و تمرکز نهادهای مدیریتی، سازمانی، نظامی و استانی در این مناطق از شهر اردبیل میباشد.
https://www.sepehr.org/article_24803_e63849ddbe0829f5ab514c9bbcb80f51.pdf
2017-02-19
17
34
10.22131/sepehr.2017.24803
آسیب پذیری
پدافند غیرعامل
تحلیل شبکه
سیستم اطلاعات جغرافیایی
شهر اردبیل
محمد حسن
یزدانی
yazdani@uma.ac.ir
1
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی
LEAD_AUTHOR
افشار
سیدین
afshar_seyedin@yahoo.com
2
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه محقق اردبیلی
AUTHOR
1-ابوالحسن، عبدالله. (1384)، «معماری و طراحی شهری در ایران»، نشریه شمارهی 4 پدافند غیرعامل قرارگاه پدافند هوایی خاتم انبیاء.
1
2-اسکندری، حمید. (1390)، «مباحث پدافند غیر عامل (5)، آمایش سرزمین از منظر پدافند غیر عامل»، تهران، انتشارات بوستان حمید.
2
3- حسینی، سید مجتبی. (1392)، «مکانیابی پناهگاههای عمومی و چند منظوره شهری در برابر سناریوهای تهدید، مطالعه موردی:منطقه 6 تهران»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، شماره 59، صص 75-39.
3
4-خانکشی پور، حسن پور؛ سمیه، رضا. (1391)، «ارزیابی ایمنی شهر رشت از منظر پدافند غیر عامل»، مجموعه مقالات اولین همایش علمی کاربردی مدیریت بحران شهری در افق 1404، دانشگاه علمی کاربردی ابهر.
4
5-خلیل آبادی، حسن. (1390)، «ژئوپلیتیک شهری»، تهران، نشر پژوهشی نوآوران شریف.
5
6-زبردست، اسفندیار.(1380)، کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، مجله هنرهای زیبا، شماره 10، زمستان 1380.
6
7-سازمان پدافند غیر عامل. (1391)، «مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان»، تهران، نشر توسعه ایران.
7
8-سازمان حفاظت محیط زیست.(1378)، ضوابط مکان گزینی صنایع، مصوبه هئیت دولت.
8
9-شاهرخت، تقوایی؛ مسلم، علیاکبر؛ (1390)، «ارزیابی آسیبپذیری شهر با رویکرد پدافند غیر عامل با استفاده از روش دلفی (مطالعه موردی: شهر بیرجند)»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 28، صص 110-93.
9
10-شرکت ملی گاز ایران.( 1376)، نشریه گاز در صنعت ایران.
10
11-عباسی، لاله. (1388)، «مدیریت بحران و پدافند غیرعامل»، نشریه اکتشاف و تولید، شماره 58، صص 29-30.
11
12-قرارگاه پدافند غیرعامل. (1383)، «پدافند غیر عامل»، نشریه شماره 1، تهران، انتشارات معاونت پدافند هوایی قرارگاه خاتم انبیاء.
12
13-کامران، حسینی امینی؛ حسن، حسن؛ (1390)، «تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار بر اساس اصول پدافند غیرعامل»، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، شماره 3، صص 163-176.
13
14-مرکز آمار ایران، (1385،1375،1365،1355،1390)، سرشماریهای عمومی و نفوس و مسکن شهرستان اردبیل.
14
15-موحدینیا، جعفر. (1386)، «اصول و مبانی پدافند غیرعامل»، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
15
16-مهندسین مشاور نقش جهان پارس.(1386)، طرح تفصیلی تهران، منطقه 6.
16
17-هاشمی فشارکی، جواد؛ شکیبامنش، امیر. (1390)، «طراحی شهری از منظر دفاع غیر عامل»، تهران، انتشارات بوستان حمید.
17
18-هاشمی، غلامرضا. (1384)، «امنیت در قفقاز جنوبی، چاپ اول»، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
18
19- Castells, M.,(1998) ;The end of millennium.oxford:Blackwe,p67.
19
20- Favier, P., ertrand,D.,Eckert,N.,Naaim,M.2012.Optimal de sigh of defense structures using reliability. Journalese fiabilitedes matrix structures.
20
21- Fisher.A.1999.Civil defense in Canada, 1939-1965 garnering public support war and nuclear weapons through myth of protection.Master’s thesis of arts in history. Department of history Lakehead University.
21
22- Goehhering, A.2009.Analytical methods to enhance passive urban design.26th conference in passive and low energy architecture, Quebec City, Canada.
22
23- Hausken, K., Levitin, G. (2011); Active vs. passive defense against a strategic attacker. World scientific, vol, 13, No.1 (p. 1-12).
23
24- Kaldor, M., (1999); New and old wars: organized violence in a global era.Cambride: Cambridge university press.
24
25- Leritina, G., Hauskenc, K.2011.Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability engineering and system safety, Vol96, Issue8 (p.912-924).
25
26- Mcguire, M., (1967); The structure of choice between deterrence and defense. Issues defense economic (p.1-15)
26
27- Saaty, l., (1999); Fundamentds of the analytic network process,procrrding of is AHP 1999,kuba,japan.
27
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی شاخص NDSI در پایش خشکسالی به کمک تکنیک سنجش از دور ( مطالعه موردی: استان اصفهان)
موضوع خشکسالی در مطالعات منابع آب اهمیت زیادی دارد. شاخصهایخشکسالیهواشناسیمستقیماًازرویدادههایهواشناسینظیربارندگیمحاسبهمیشوند درصورتفقداندادههایمذکور،درپایشخشکسالیمفیدواقع نخواهندشد.لذاتکنیکسنجشازدورمیتواندابزاریمفیددرپایشخشکسالیبهشماررود. دراینتحقیقبااستفادهازتصاویرماهوارهایسنجنده MODIS روندتغییراتشاخصنرمالشدهپوششگیاهی استان اصفهان برای سالهای 2000 تا 2008 بررسی شد. شاخص NDVIعلاوه بر پوشش گیاهی طبیعی برای پایش خشکسالی به ویژه خشکسالی زراعی نوع دیم هم میتواند مؤثر باشد. بادرنظرگرفتناینشاخص،پوششگیاهیمنطقه به4گروهطبقهبندی شد ومساحتهرکدامازطبقاتنیزمحاسبهشد.درنهایتدوشاخص SPI و NDVI موردمقایسهقرارگرفت. نتایجحاصل ازمحاسبه شاخص SPI حاکی از وقوع خشکسالیشدید در سال 2008 و خشکسالیمتوسطبه ترتیب در سالهای2000 و 2001 دراستاناصفهان است. محاسبهشاخص NDVI دراینسهسالنیزنشاندادکهمیزانپوشش گیاهیضعیفبهطورقابلمحسوسیافزایشیافته است. با این حال نتایج حاصل از اثر تغییرات بارندگی بر روی شاخص NDVI نشان داد که همزمانی وقوع خشکسالی هواشناسی و خشکسالی کشاورزی در تمام سالها وجود ندارد. برای سال 2006 علیرغم اینکه بارش بیشتر از سالهای قبل و بعد و بیشتر از میانگین بارش استان بوده، اما براساس نتایج شاخص NDVI این سال همراه با خشکسالی کشاورزی (کاهش ارزش شاخص NDVI) بوده و برعکس در سالهای 2002 و 2004 که بارش کمتر از سال 2006 رخ داده اما شرایط دیم و مرتع بهتر از سال 2006 بوده و همچنین در سال 2003 با اختلاف 2 میلیمتر بارش در سال 2002، مقدار شاخص NDVIکاهش زیادی یافته است. نتایج این تحقیق ضرورت تعریف نمایهای که همه این موارد را بیان کند دوچندان میکند.
https://www.sepehr.org/article_24804_cb5a5ec4816dfb99c82a28697be490d7.pdf
2017-02-19
35
44
10.22131/sepehr.2017.24804
خشکسالی هواشناسی
سنجش از دور
سنجنده MODIS
شاخص NDVI
استان اصفهان
مهتاب
صفری شاد
mahtabsafari66@gmail.com
1
دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
LEAD_AUTHOR
محمود
حبیب نژاد روشن
roshanbah@yahoo.com
2
استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ایران
AUTHOR
علیرضا
ایلدرمی
ildoromi@gmail.com
3
دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر ایران
AUTHOR
1- جعفری، ر، بخشنده مهر، ل، (1393)، بررسی تغییرات مکانی شوری و قلیائیت آبهای زیرزمینی استان اصفهان با استفاده از زمین آمار، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، سال 18 ، شماره 68،194-183.
1
2-دلاوری،ع، (1387)، «احتمالات و آمار کاربردی در روان شناسی و علوم تربیتی»، اﻧﺘﺸﺎرات رﺷﺪ، 536 ص.
2
3- رضیئی،ط، ثقفیان،ب ، شکوهی ،ع ر، (1382)، «پیش بینی شدت- تداوم-فراوانی خشکسالی با استفاده از روشهای احتمالاتی و سریهای زمانی (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان )»، مجله بیابان، جلد 8 ، شماره 2،292-310.
3
4- رضایی مقدم، م ح، ولیزاده، خ، رستم زاده، ه، رضایی، ع، (1391). «ارزیابی کارایی دادههای سنجندهی MODIS در برآورد خشکسالی (مطالعهی موردی: حوضه ی آبریز دریاچه ارومیه)»، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5 ،52-37.
4
5- شریفان، ح، رحیمی، ل، (1392)، «پایش خشکسالی براساس نمایهSPI، دهکها و نرمال»، اولین همایش ملی چالشهای منابع آب و کشاورزی، انجمن آبیاری و زهکشی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان ،17 بهمن،1392.
5
6- لشنی زند، م، (1383)، بررسی اقلیمی خشکسالیهای ایران و راهکارهای مقابله با آن، رساله دکتری. دانشگاه اصفهان، 86.
6
7-Bhuiyan, C, Kogan, FN, (2010), ‹‹Monsoon variation and vegetative drought patterns in the Luni Basin in the rain-shadow zone››. Internationa Journal of Remote Sens, 31(12):3223-3242 .
7
8- Cancelliere, A, Mauro, B andRossi, G,(2007),‹‹ Drought forecasting using the Standarized Precipition››, Journal of Water Resource Management . 21: 801-819pp.
8
9-Chaudhry, A, (2009). ‹‹Identification of drought vulnerable areas using NOAA AVHRR data››, International Journal of Remote Sensing, 30(10),2653-2668 pp.
9
10-Funk, C, Budd, M E ,(2009), ‹‹Phenologically- Tuned MODIS NDVI-based production nomaly estimates for Zimbabwe››, Remote Sensing of Environment,113(1), 115-125pp.
10
11- Giddings, L, Soto, M, Rutherford, B M and Maarouf, A,(2005), ‹‹Standardized precipitation index zones for Mexico›› Atmosfera,, (2) 26, 33-56PP.
11
12- Heim, R R, (2002),‹‹ A Review of Twentieth-century Drought Indices Used in United States››, Bulletin of the American Meteorological Society, 84, 1149-1165pp.
12
13- Hung, W U, Hayes, M J., Wilhite, D Aand Svoboda, M D,( 2005),‹‹ The effect of the length of record on the standardized precipitation index calculation››, International Journal of Climatol 25, 505-520,pp.
13
14- Ji,L and Peters, AJ, (2003), ‹‹Assessing vegetation response to drought in the northern Great Plains using vegetation and drought indices››, Remote Sensing of Environment, 87, 85-98pp.
14
15- Jian ,W and Shuo,L,(2005), ‹‹Effect of climatic change on snowmelt runoffs in mountainous regions of inland rivers in Northwestern China››, Earth Sciences, 49(8),881-888pp.
15
16- Lukas, A and Vasliliades, L, (2004). ‹‹Probilistic analysis of drought spatio-temporal characteristics in Thessaly region, Greece››, National Hazard and Earth System Sciences, 4, 719-731pp.
16
17-Manandhar, R, Odeh,I O A, Ancev,T, (2009). ‹‹Improving the Accuracy of Land Use and Land Cover Classification of Landsat Data Using Post-Classification Enhancement››. Remote Sensing, 1, 330-344pp.
17
15- Murthy, C S, Sai, M V R S, Chandrasekar, K, Roy, P S, (2009),‹‹ Spatial and temporal responses of different crop-growing environments to agricultural drought: a study in Haryana state, India using NOAA AVHRR data››, International Journal of Remote Sensing 2897-2914, (11) 30 , pp.
18
19- Safari Shad M, HabibnejadRoshan, M, Ildoromi, A,(2014).Integration of the MODIS Snow Cover Produced Into Snowmelt Runoff Modeling. Journal of Indian Sociocty of Remote Sensing , 42(1),107–117pp.
19
20- Rouse, JW, Haas, RH, Schell, JA, Deering, DW, (1973) »Monitoring vegetation systems in the Great Plains with ERTS«, Third ERTS Symposium, NASA, SP-351 I,309-317pp.
20
21- Wilhite, D A, (2000),‹‹ Drought as a natural hazard. In: Wilhite, D. A (Editor), Drought: A Global Assessment, Routledge, London. 1-18pp.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تلفیق معیارهای کیفی و کمی با استفاده از مدل های مکان مبنا به منظور مسیریابی بهینه ی خودروهای اورژانس در محیط های شهری
خودروهای اورژانس شهری با توجه به حساسیت مأموریت خود، همواره برای رسیدن به مقصد به دنبال کمترین زمان ممکن هستند. با توجه به پیچیدگی و گستردگی حمل و نقل و ترافیک در شهرهای بزرگ، عوامل و پارامترهای متعددی علاوه بر مسافت، در زمان رسیدن یک خودروی اورژانس به مقصد تأثیرگذار هستند که این پارامترها میتوانند کیفی یا کمی و پویا یا ایستا باشند. در این مقاله روشی نوین بر مبنای ترکیب مدلهای تلفیق، روش کمیسازی گاما، استفاده از روابط پیشبینی زمان سفر و الگوریتمهای فراابتکاری به منظور دستیابی به بهینهترین مسیر ارائه شده است. در این مقاله ابتدا کلیهی فاکتورهای تأثیرگذار کمی و کیفی قابل محاسبه و دسترسی از دید مسیریابی اورژانس شناسایی شده، سپس با تبدیل پارامترهای کیفی به کمی، هر پارامتر با روش محاسبهی حداکثر نرمال شده و بر اساس ارجحیت و میزان تأثیر هر پارامتر در یافتن مسیر بهینه تلفیق میگردند. روش تست گاما به عنوان یک روش برگرفته از داده برای محاسبهی میزان ارجحیت و تأثیرگذاری فاکتورها استفاده شد. روند مذکور با استفاده از دادهی شبکه معابر و حجم ترافیک دو منطقه از شهر تهران پیادهسازی شد. وزن در نظر گرفته شده برای هر زیرمعیار تشکیل دهندهی درجه سختی مسیر یعنی «کیفیت مسیر»، «عرض»، «شیب»، «نوع مسیر» و «میزان مستقیم بودن مسیر» بر اساس این روش به ترتیب 331/0، 286/0، 188/0، 172/0 و 020/0 بدست آمدند. در نهایت از الگوریتم فراابتکاری ژنتیک برای انتخاب مسیر بهینه وسایل نقلیه اورژانس استفاده شد و نتایج آن با الگوریتم معمول مسیریابی دیکسترا مقایسه شد. بر مبنای مقایسهی انجام شده روش ارائه شده در این مقاله نسبت به روشهای سادهی فعلی برتری قابل ملاحظهای داشت.
https://www.sepehr.org/article_24805_1afa094e4d09b840ca6a001c26e55e86.pdf
2017-02-19
45
59
10.22131/sepehr.2017.24805
خودروهای اورژانس شهری
بهینه سازی
پارامترهای مؤثر
الگوریتم ژنتیک
مسیریابی
مصطفی
خیراللهی
m.kheyrollahi@ut.ac.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
سعید
نادی
snadi@ut.ac.ir
2
استادیار گروه مهندسی سیستم های اطلاعات مکانی، دانشگاه اصفهان
AUTHOR
نجمه
نیسانی سامانی
nneysani@ut.ac.ir
3
استادیار گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
AUTHOR
1- پهلوانی، پ، 1391. مسیریابی بهینه چند معیاره برای راننده در محیط شهری با استفاده از الگوریتم های ژنتیک و تهاجم گیاهان هرز تلفیق شده با فازی و شبکه عصبی مصنوعی، رساله دکتری مهندسی نقشه برداری، گرایش سیستم های اطلاعات مکانی. استاد راهنما : دلاور،م. لوکس، ک. پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران.
1
2- طرح مطالعات جامع حمل و نقل کشور, اسفند 1386. گزارش فاز 3، پیش بینی تقاضا، جلد پنجم، مدلسازی ترافیک, وزارت راه و ترابری.
2
3- نادی، س، اردیبهشت1391. مسیریابی کاربرپسند با استفاده دادههای ترافیک زمانمند،تصادفی و آنی. رساله دکتری مهندسی نقشه برداری، گرایش سیستم های اطلاعات مکانی. استاد راهنما: دلاور، م. پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران.
3
4- Akgungor, A. P. &Bullen, G. R., 1999. Analytical Delay Models for Signalized Intersections. Institute of Transportation Engineers. ITE , vol 69, p. 12.
4
5- Blackwell, H. T. &Kaufman, J. S., 2002. Response time effectiveness: Comparison of response time and survival in an urban emergency medical services system. Acad. Emeg. Med, 9.pp. 288-295.
5
6- Chen, Y. Z., Shen, S. f., Chen, T. &Yang, R., 2014. Path Optimization Study for Vehicles Evacuation Based on Dijkstra algorithm. Procedia Engineering, Vol 71, pp. 159-165.
6
7- Comolli, M. A., Finley, E., Ive, H. P. &Kingman, D., 2014. Emergency Vehicles: Improving Response Time and Efficiency. ME 302 Paper.
7
8- Davis, G. A. &Xiong, H., 2007. Travel Time Estimation on Arterials. Access to Destinations, p. 83.
8
9-Deng, Y., Chen, Y., Zhang, Y. &Mahadevan, S., 2012. Fuzzy Dijkstra algorithm for shortest path problem under uncertain environment. Applied Soft Computing, vol 12, pp. 1231-1237.
9
10- Donlon, J. J. &Kenneth, D. F., 2000. Using a Geographic Information System for Qualitative Spatial Reasoning about Trafficability, Qualitative Reasoning group. Northwestern University.
10
11- Dreo, J., Petrowski, A., Siarry, P. &Taillard, E., 2006. Metaheuristics for Hard Optimization. NewYork: Springer.
11
12-Eisenberg, M. S., Bergner, L. &Hallstrom, A., 1979. Cardiac resuscitation in the community. Importance of rapid provision and implications for program planning. JAMA, p. 241.
12
13- Goldberg, R. &Listowsky, P., 1994. Critical factors for emergency vehicle routing Expert systems. Expert systems with applications, Vol. 7, No. 4, pp. 589-602.
13
14- Holland, J., 1975. Adaptation in Natural and Artificial Systems:University of Michigan Press, Ann Arbor.
14
15- Jones, A. J., Evans, D., Margetts, S. &Durrant, P. J., 2002. The Gamma Test. Heuristic and Optimization for Knowledge Discovery :Cardiff University.
15
16- Jotshi, A., Gong, Q. &Batta, R., 2006. Dispatching and Routing of Emergency Vehicles in Disaster Mitigation using Data Fusion. Air Force Office of Scientific Research (AFOSR).
16
17-Kemp, S. E., Wilson, I. D. &Ware, J. A., 2010. A Tutorial On the Gamma Test. I. J. of Simulation Vol 6, pp. 1-2.
17
18- Kho, R. J., Zulvia, F. E. &Suryadi, K., 2012. Hybrid particle swarm optimization with genetic algorithm for solving capacitated vehicle routing problem with fuzzy demand–A case study on garbage collection system. Applied Mathematics and Computation, Vol 219, pp. 2574-2588.
18
19-Lee, C., Huang, C., Hsiao, T. &Wu, C., 2014. Impact of Vehicular Networks on Emergency Medical Services in Urban Areas. International Journal of Environmental Research and Public Health, Vol 11, pp. 11348-11370.
19
20- Malczewski, J., 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. NewYork: Wiley.
20
21- Moghaddamnia, A., 2009. Comparison of LLR, MLP, Elman, NNARX and ANFIS Models—with a case study in solar radiation estimation. Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics,Vol 71, pp. 975-982.
21
22- Mortensen, A., 2009. Street and Non-Motorized Connectivity, Kirkland: Transpo Group.
22
23-Musolino, G., Antonio, P., Rindone, C. &Vitetta, A., 2002. Travel time forecasting and dynamic routes design for emergency vehicles., Procedia - Social and Behavioral Sciences 87, pp. 193-202.
23
24- Neysani Samani, N., Delavar, M. R., Chrisman, N. &Malek, M. R., 2013. Spatial Relevancy Algorithm for Context-Aware Systems (SRACS) In Urban Traffic Networks Using Dynamic Range Neighbor Query And Directed Interval Algebra. Journal of Ambient Intelligence and Smart Environments, Vol5, pp. 605-619.
24
25- Neysani Samani, N., Delavar, M. R. &Malek, M. R., 2006. Effective wayfinding based on LBS using landmarks in urban environment. Proc. ICA workshop on geospatial analysis and modeling, p. 12.
25
26- Pahlavani, P., Delavar, M. R. &Frank, A. U., 2012. Using a modified invasive weed optimization algorithm for a personalized urban multi-criteria path optimization problem. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 18, p. 313–328
26
27- Raubal, M. &Winter, S., 2003. Enriching Wayfinding Instructions with Local Landmarks. Geographic information science, Lecture notes in computer science, Vol 2478, pp. 243-259.
27
28- Sharda, R. &Vob, S., 2008. The Vehicle Routing Problem: Latest Advances and new challenges. Springer Science+Business Media,LLC.
28
29- Snyder, L. V. &Daskin, M. S., 2006. A random-key genetic algorithm for the generalized traveling salesman problem. European Journal of Operational Research, Vol 174, pp. 38-53.
29
30- Spiess, H., 1990. Conical Volume-Delay Function. Transportation Science, Vol24, pp. 153-158.
30
31- Steiner, R. L., 2004. Future Directions For Mutimodal Areawide Level of Service Handbook Research and Development, The Florida Department of Transportation.
31
32- Westphal, M., Wolfl, S., Nebel, B. &Renz, J., 2011. On Qualitative Route Descriptions: Representation and Computational Complexity, Proceedings of the Twenty-Second International Joint Conference on Artificial Intelligence.
32
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عملکرد انواع مختلف توابع پایه ی شعاعی کروی در مدلسازی محلی میدان گرانی زمین
میدان ثقل جهانی معمولاً توسط توابع پایهی هارمونیک کروی تا درجه معینی از قدرت تفکیک طیفی و مکانی مدل میشود. توزیع غیریکنواخت و کیفیت متفاوت دادهها، این توابع را در مدلسازی محلی میدان ثقل محدود میکند. این توابع بیشتر خاصیت جهانی میدان ثقل را نمایش میدهند و برای نمایش فرکانسهای پایین میدان ثقل مناسب هستند. در کاربردهای محلی، توابع پایهی شعاعی بر روی سطح کره با برخورداری از خاصیت محمل شبه محلی میتوانند به عنوان جایگزین مناسبی برای هارمونیکهای کروی استفاده شده و میدان گرانی زمین را تا درجهی بالایی از قدرت تفکیک طیفی و مکانی تقریب زنند. این مدلهای محلی معمولاً دقت بهتری در محل مورد نظر نسبت به مدلهای جهانی دارند. توابع پایهی شعاعی کروی معمولاً بر روی کره متعامد نیستند که این امر منجر به پیچیدگی بیشتر مسئله میشود. در این مقاله، عملکرد انواع مختلف توابع پایهی شعاعی کروی شامل کرنل جرم نقطهای، چندقطبی شعاعی، کرنل پواسن و ویولت پواسن در مدلسازی محلی میدان ثقل زمین با استفاده از دادههای شتاب گرانی در منطقهی فارس ساحلی مقایسه شده است. برای حل مسئلهی معکوس غیرخطی مدلسازی میدان گرانی زمین با استفاده از توابع پایهی شعاعی کروی، تکنیک "کمترین مربعات" به کار رفته است. بدین منظور، الگوریتم بهینهسازی لونبرگ-مارکواردت طی یک پروسهی تکراری با مینیمم کردن اختلاف بین مقادیر مشاهداتی و مقادیر مدل شده، پارامترهای مدلسازی را تخمین میزند. این پارامترها شامل تعداد، مکان، عمق و ضرایب مقیاس توابع پایه شعاعی هستند. به منظور افزایش کارایی عددی الگوریتم لونبرگ- مارکواردت در حل مسئلهی مدلسازی میدانگرانی، مقدار اولیهی پارامتر پایدارسازی از طریق رابطهای بر مبنای ژاکوبین تابع هدف تعیین و روشی برای به هنگامسازی این پارامتر ارائه شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که در صورت انتخاب عمق مناسب توابع پایه، دقت مدلسازی محلی میدان گرانی برای انواع توابع پایهی شعاعی مورد بررسی تقریباً یکسان خواهد بود.
https://www.sepehr.org/article_24806_77cc410a265e7bdd98088b769166c893.pdf
2017-02-19
61
72
10.22131/sepehr.2017.24806
میدان ثقل
تابع پایه ی شعاعی کروی
الگوریتم لونبرگ- مارکواردت
روش کمترین مربعات
محبوبه
محمدیوسفی بهلولی
mmyusefi@ut.ac.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
AUTHOR
عبدالرضا
صفری
asafari@ut.ac.ir
2
دانشیار گروه ژئودزی، دانشکده مهندسی نقشه برداری و اطلاعات مکانی، دانشگاه تهران
AUTHOR
آناهیتا
شهبازی
ana.shahbazi@ut.ac.ir
3
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
AUTHOR
1- صفری ع، (1390)، ژئودزی فیزیکی، انتشارات دانشگاه تهران.
1
2- صفری ع، فروغی ا، شریفی م، (1392)، مدلسازی محلی میدان گرانی با استفاده از تابعهای پایه شعاعی بررسی موردی: مدلسازی میدان گرانی در سواحل خلیج فارس، فیزیک زمین و فضا، (39)3، 48-33.
2
3- Antoni M, Keller W, Weigelt M. (2009). Recovery of residual GRACE-observations by radial base functions.VII. Hotine-Marussi Symposium on Theoretical Geodesy.
3
4- Araneda, A. (2004). Variation of the Levenberg Marquardt method:An attemp to improve efficiency. Massachusette Institude of technology.
4
5- ArdalanA.A,GrafarendE.W. (2001). Ellipsoidal geoidal undulations (ellipsoidal Bruns formula). Journal of Geodesy, 75(9-10), 544-552.
5
6- Barthelmes.F. (1986). Untersuchungen zur Approximation des äußeren Gravitationsfeldes der Erde durch Punktmassen mit optimierten Positionen. Veroffentlichungen des Zentralinstituts Physik, 122.
6
7- BarthelmesF. (1988). Local gravity field approximation by point masses with optimized positions. Geodesy and Physics of the Earth. Proc: 6th international symposium.
7
8- Bentel K, Schmidt M, Gerlach C. (2012). Different radial basis functions and their applicability for regional gravity field representation on the sphere. Springer.
8
9- Claessens S.J, Featherstone W.E, Barthelmes F. (2001). Experiences with point-mass gravity field modelling in the Perth region, Western Australia. Geomatics Research Australasia, 53-86.
9
10- Eicker.A,Mayer-Gürr.T,Ilk.K.H. (2004). Global gravity field solutions from GRACE SST data and regional refinements by GOCE SGG observations. Proceedings IAG international symposium gravity.Porto, Portugal: geoid and space missions.
10
11- Featherstone.W ,Kirby.J. (1998). Estimates of the separation between the Geoid and the Quasi-Geoid over austrolia. Geomatics Research Australasia, 79-90.
11
12- Gavin.H. (2011). The Levenberg-Marquardt method for nonlinear least squares curve-fitting problems. Duke University: Department of Civil and Environmental Engineering.
12
13 - Heikkinen.M. (1981). Solving the shape of the earth by using digital density models. Rep. Finnish Geod, 81.
13
14- Heiskanen WA, Moritz M. (1967). Physical geodesy. Bulletin Géodésique, 86(1), 491-492.
14
15- Klees R, Wittwer T. (2007). A data-adaptive design of a spherical basis function network for gravity field modelling. Dynamic Planet, 322-328.
15
16- Klees R, Wittwer T. (2007). Local gravity field modelling with multi-pole wavelets. Dynamic Planet, 303-308.
16
17- Klees.R , Tenzer. R , Prutkin.I , Wittwer.T. (2008). A data-driven approach to local gravity field modelling using spherical radial basis functions. Journal of Geodesy, 457-471.
17
18- Lehmann R. (1993). The method of free-positioned point masses'geoid studies on the Gulf of Bothnia. Bulletin géodésique, 31-40.
18
19- Lin M, Denker H, Müller J. (2015). Regional Gravity Field Modeling by Radially Radially Optimized Point Masses: Case Studies with Synthetic Data. Springer, 1-7.
19
20- M.Schmidt,M.Fengler,T.Mayer-Gürr. (2007). Regional gravity modeling in terms of spherical base functions. Journal of Geodesy, 17-38.
20
21- Marchenko A.N , Barthelmes F, Meyer U, Schwintzer.P. (2002). Efficient regional geoid computations from airborne and surface gravimetry data: a case study. Springer Berlin Heidelberg, 223-228.
21
22- Marchenko A.N. (1998). Parameterization of the Earth's Gravity field, point and line singularities. Astronomical and Geodetic Society.
22
23- Marchenko AN, Barthelmes F, Meyer U, Schwintzer P. (2001). Regional geoid determination: an application to airborne gravity data in the Skagerrak. Geoforschungszentrum, 50.
23
24- Pavlis N.K, Holmes S.A, Kenyon S.C, Factor J.K. (2012). development and evaluation of the Earth Gravitational Model 2008 (EGM2008). Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 118(B4).
24
25- Schmidt M, Fabert O, Shum C.K. (2005). On the estimation of a multi-resolution representation of the gravity field based on spherical harmonics and wavelets. Journal of geodynamics, 39(5), 512-526.
25
26- Schmidt M, Fabert O, Shum C.k, Han.S.C. (2004). Gravity field determination using multiresolution techniques. GOCE User Workshop: GOCE, The Geoid and Oceanography. Proc: ESA.
26
27- Schmidt M, Fengler M, Mayer-Gürr T. (2007). Regional gravity modeling in terms of spherical base functions. Journal of Geodesy, 17-38.
27
28- Vermeer M. (1982). The use of mass point models for describing the Finnish gravity field. Gävle. Sweden: 9th meeting of the Nordic Geodetic Commission.
28
29- Vermeer M. (1983). A new SEASAT altimetric geoid for the Baltic.
29
30- Vermeer M. (1984). Geoid studies on Finland and the Baltic.
30
31- Vermeer M. (1995). Mass point geopotential modelling using fast spectral techniques; historical overview, toolbox description, numerical experiment. Manuscr. Geod, 20, 362-378.
31
32- Wittwer TB. (2009). regional gravity field modelling with radial basis functions. TU Delft: Doctoral dissertation.
32
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی آسیب پذیری کالبدی بافت منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله احتمالی با استفاده از روش" IHWP " و سیستم " GIS "
تهراندرمنطقهای حادثه خیز قراردارد که احتمال وقوع زلزله و بروز خسارت های گسترده در نتیجة آن، بسیار زیاد است. گسلهایتهرانازمناطقپرتراکمویاازنزدیکیآنهاعبورمیکندودرصورت فعال شدن این گسلها امکانوقوعخسارتهای فراوان بسیار زیاد است. یکی از این مناطق مهم، منطقه یک شهر تهران است که به سبب قرارگیریدر دامنههای جنوبی البرز و گسل «مشا-فشم» و گسل«شمال تهران »، ساخت وساز در ارتفاعات، جمعیت، تمرکز سرمایه، برجهای بلند مرتبه در ارتفاعات، معابر کم عرض، ترافیک سنگین جادهها، رعایت نشدن قوانین ساخت و ساز در اکثر موارد؛ نیازمند برنامهریزی به منظور پیشگیری از بحران میباشد. با توجه به اینکه بیشتر صدمات ناشی از زلزله به سبب عدم مقاومت فیزیکی بافت، عدم امکان امدادرسانی و عدم توان برگشت پذیری بوده و ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با وضعیت نامطلوب کالبدی دارد، مقاله حاضر میکوشد تا با ارزیابی آسیبپذیری کالبدی و تعیین پهنههای آسیب پذیر، مؤثرترین راهبردهای نیل به ارتقاء کیفیت ایمنی محیط کالبدی دربرابر زلزله احتمالی را ارائه نماید.بدین منظور با استفاده از شاخصهای پنج گانه(تراکم جمعیتی،خطر پذیری کاربری اراضی،کیفیت ابنیه،عمرابنیه، دسترسی به مراکزامداد و نجات)لایههای اطلاعاتی هریک از متغیرهای مذکور تولید شد و با بهرهگیری از روش تحلیل سلسله مراتبیIHWP درمحیط Arc GIS اینلایهها تلفیق گردیده و موقعیت منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله مورد ارزیابی قرار گرفت.یافتهها نشان داد که بافت کالبدی منطقه یک دربرابرزلزله احتمالی شرایط نسبتاً ایمن دارد. نواحی 9و7 و5 بسیار ایمن،نواحی4 و6و10ایمن ونواحی 2و8 ایمنی متوسط و،نواحی 1و 3 از نواحی با ایمنی پائین و در معرض حادثه ارزیابی شدند. به طور کلی شمال این منطقه، دارای معابر و خیابانهای کم عرض و ساختمانهای بلند مرتبه، بافتهای فرسوده و اماکن مخروبه و... از نقاط نا امن و آسیبپذیر در برابر زلزله است.بنابراین براساس اصول مدیریت شهری درحال حاضر تراکم فروشی غیر اصولی شهرداری تهران در این منطقه و روند رو به رشد جمعیت، اصلیترین زنگ خطر جدّی برای حیات منطقه تلقی میگردد.
https://www.sepehr.org/article_24807_da17a97c26826d46f97244f5566bfba8.pdf
2017-02-19
73
87
10.22131/sepehr.2017.24807
زلزله
آسیب پذیری کالبدی
روشIHWP منطقه یک تهران
شهاب الدین
عیسی لو
shahabisaloo@yahoo.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی شهرسازی، گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران-ایران
LEAD_AUTHOR
غلامرضا
لطیفی
rlatifi2000@yahoo.com
2
دانشیار شهرسازی برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه علامه طباطبایی تهران-ایران
AUTHOR
وحید
گودرزی
vahidgoodarzi1371@yahoo.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای انسانی، گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان-ایران
AUTHOR
1- اسمیت، کیت (1382)، مخاطرات محیطی، ترجمة ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی نژاد، انتشارات سمت.
1
2- امیدعلی، تقوایی، بیدرام؛ اسماعیل، مسعود و رسول،(1393) بهسازی بافتهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29،شماره سوم پائیز 1393
2
3- تاجیک، زینب (1388) تحلیل فضایی و مکان یابی مجموعهها و مراکز ورزشی شهر اصفهان، پایاننامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر علی زنگی آبادی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
3
4- ترابی، شیعه و حبیبی؛ کمال، اسماعیل و کیومرث (1389)، بررسی آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوسIHWP و GIS مورد مطالعه: منطقه 6 شهرداری تهران، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام 2010 .
4
5- تیموری، محمود، (1383) مدیرت بحران در بافتهای تاریخی، ضمیمه ماهنامه شهرداری ها، شماره 61 ، ویژه نامه شماره 1
5
6- جایکا(1379)،«گزارش نهایی پروژه پهنه بندی لرزهای تهران بزرگ» مرکز مطالعات زلزله وزیست محیطی تهران بزرگ و آژانس همکاریهای بینالمللی ژاپن.
6
7- حبیبی، شیعه و ترابی؛ کیومرث، اسماعیل و کمال (1388)، نقش برنامه ریزی کالبدی در کاهش آسیب پذیری. شهرها در برابر خطرات زلزله، آرمانشهر، شماره3.
7
8- زنگی آبادی، رضایی، مؤمنی شهرکی و میرزایی؛ علی، میثم، مهدی و سارا (1392)، ارزیابی آسیبپذیری بخش مرکزی کلانشهرهای ایران در برابر بحران زلزله با استفاده از مدلIHWP مطالعه موردی منطقه 3 شهر اصفهان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره مسلسل هشتم، تابستان 1392 .
8
9- زنگی آبادی، تبریزی؛ علی و نازنین (1388)، زلزله تهران و ارزیابی فضایی آسیب پذیری مناطق شهری، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 55 ، صفحات 130-.115.
9
10- سایت اینترنتی شهرداری منطقه یک تهران، www.region1.tehran.ir.
10
11- سایت اینترنتی مرکز مدیریت بحران و مساعدتهای انسانی، www.cdmha.org
11
12- سعید نیا،احمد(1387)، «کاربری زمین شهری» نشریه شماره 99، انتشارات مرکز مطالعات برنامهریزی شهری، شهرداری تهران.
12
13- شماعی، حیدرزاده و لطفی مقدم؛ علی، نجمه و بابک (1392)، سنجش عوامل آسیبرسانی ناشی از زلزله در منطقه یک شهر تهران با استفاده از GIS، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، دوره 17، شماره 43، صفحه 93-122 .
13
14- عبداللهی، مجید(1383)مدیریت بحران در نواحی شهری، انتشارات شهرداریها و دهیاریهای کشور،وزارت کشور.
14
15- علی آبادی، گیوه چی؛ فلاح و سعید و همکاران(1392)ارزیابی آسیبپذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از(GIS)و سیستم اطلاعات جغرافیایی(AHP) روش تحلیل سلسله مراتبی مطالعه ی موردی: محله ی فهادان یزد،دو فصلنامه مدیریت بحران،شماره سوم،بهار وتابستان1395.
15
16- فلاحی، اسدی؛ علیرضا و سعیده (1395)، پهنهبندی آسیبپذیری کالبدی بافت کهن کرمان در برابر زلزله احتمالی با استفاده از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش آنتروپی، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره ششم، شماره دوم1395.
16
17- محمدپور، زالی، پوراحمد؛ صابر، نادر و احمد(1395)تحلیل شاخصهای آسیبپذیری در بافتهای فرسودة شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعة موردی: محلة سیروس تهران)، نشریه پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 1، شماره 48 بهار 1395 دانشگاه تهران
17
18- مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390، شهر تهران. www.amar.org.ir
18
19- مشکینی، قادر رحمتی، شعبانزاده؛ ابوالفضل، صفر و رضا (1393) تحلیل آسیبپذیری بافت شهری در برابر زلزله، (منطقة مورد مطالعه: منطقة دو شهرداری تهران).پژوهشهای جغرافیای انسانی دوره 46، شماره4.
19
20- مهندسین مشاور بافت شهر(1384)، تهیه الگوی توسعه و طرح تفصیلی منطقه و همکاری با شهرداری منطقه یک، دی ماه 1384
20
21- Charveriat C. (2003), “Natural Disasters in Latin America and the Caribbean: An overview of risk; Inter-American Development Bank”, Research Department Working Papers Series, 434, October2000.
21
22- Cutter, S. L., Boruff, B. J. & Shirley, W. L. (2003) Social Vulnerability to Environmental Hazards. Social Science Quarterly, 82 (2),242-260.
22
23- Lewis. (1981), “mitigation preparedness measures, in Disaster and the small Dwelling”, ed. -Lan Davis, pergamon press, oxford. Michigan University.
23
24- Rashed, K., Weeks, J. (2003). Assessing Vulnerability To Earthquake Hazards Through Spatial International Journal Of Geographic Information Science Multicriteria Analysis of Urban Areas, 17(6), 547-576
24
25- Rattien, S. (1990). The Role of Mediain Hazard Mitigation & Disaster Management, Disaster Press, vol.1
25
ORIGINAL_ARTICLE
پهنه بندی احتمال رخداد بیشینه بارش روزانه در استان همدان
از خصوصیات مهم اقلیم همدان نامنظم بودن زمان بارش و ریزش حداکثر 24 ساعته در ماههای اسفند و فروردین است. این عامل، یعنی ریزش بارانهای شدید باعث افزایش خطر سیل در این استان گشته است. فصل زمستان ریزش به صورت برف است و زمان ذوب آن در فروردین ماه همراه با بارش باران باعث طغیان رودخانهها میگردد. در ماههای دیگر سال خالی بودن زمین از پوشش زراعی و گیاهی و خشک بودن خاک و ... باعث افزایش سیلاب میگردد. عوامل سیل خیزی در استان همدان گوناگون و متنوع میباشد. از علل مهم و مؤثر در سیلخیزی یک منطقه، آب و هوا، ناهمواری پوشش گیاهی و ... هستند. در این مقاله حداکثر روزانه بارش به منظور پیشبینی حجم آب قابل استحصال ناشی از سیلابها و برنامهریزی در جهت مدیریت منابع آب منطقه، مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور بر اساس بارندگیهای حداکثر 24 ساعته، نقشه مدل ارتفاعی و گرادیان بارش و نقشه همباران منطقه برای دوره بازگشتهای 2،10،25،50 با روش بهترین توزیع آماری برای منطقه (توزیع گمبل) برآورد و در محیط GISپهنهبندی شده (به روش کریجینگ) پهنهبندی شده با کاهش دوره بازگشت، میزان بارش محتمل روزانه کاهش مییابد. بر این اساس در دوره برگشتهای فوق مناطق جنوب شرق و شمال غرب استان همدان (دشت کبودر آهنگ) دارای بیشترین بارش محتمل روزانه است. فراوانی تعداد سیلهای رخ داده در استان، نشان دهنده این واقعیت است که مناطق نامبرده بیشترین و مهیبترین سیلها را در استان به خود اختصاص دادهاند (سیل سال 1366منطقه کبودر آهنگ). طبق این نقشهها مناطق شرقی استان دارای کمترین بارش محتمل روزانه است. نتایج این مطالعه میتواند در پهنهبندی و پیشبینی سیلاب و همچنین برنامهریزی و مدیریت منابع آب منطقه بکاربرده شود.
https://www.sepehr.org/article_24808_b1cf3505ca7daea566dde38e94fbd170.pdf
2017-02-19
89
96
10.22131/sepehr.2017.24808
GIS
بارش محتمل
بیشینه بارش روزانه
سیل خیزی
استان همدان
زهره
مریانجی
z.maryanaji@gmail.com
1
استادیار گروه جغرافیا - آب وهواشناسی، دانشگاه سید جمال الدین اسد آبادی همدان
LEAD_AUTHOR
حامد
عباسی
abbasih55@gmail.com
2
استادیار گروه علوم جغرافیایی دانشگاه لرستان
AUTHOR
1- جلیل وهابی، ج. پهنهبندی خطر سیل با بهکارگیری سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در حوزه آبخیز طالقان، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس. 1376.
1
2- خسروشاهی، ف.بهسازی و اصلاح مسیر رودخانهها. کارگاه آموزشی تخصصی مهار سیلاب رودخانهها، انجمن هیدرولیک ایران ، ص92، 1376.
2
3- زاهدی، م، مبانی هیدرولوژی ، انتشارات نیما،1370.
3
4- علیزاده، ا. اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات استان قدس رضوی، چاپ شانزدهم با تجدید نظر صفحه 506. 1382.
4
5- قائمی، ﻫ ، مدل سیلخیزی زیرحوزههای کرخه، نشریه نیوار شماره 30 تابستان 1375.
5
6- مریانجی، ز، مطالعه طرح جامع سیل در استان همدان، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان همدان، 1382.
6
7- معاونت مدیریت و برنامهریزی کشور راهنمای مهار سیلاب رودخانه، 1372.
7
8- مطالعات امکانیابی و بررسی پتانسیلهای بهرهبرداری از آبهای سطحی استان همدان، 1383. جلد هشتم،
8
جمعبندی گزارش مطالعات، مهندسین مشاور هگمتان آب، صفحه64.
9
9- مطیعی، ه. و باربد، م. پهنهبندی سیلاب در حوضههای آبخیز با ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلهای ریاضی، ششمین کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه، دانشگاه شهید چمران اهواز، صفحه 1374-1367، 1381.
10
10- مهدوی، م. آمار واحتمالات در جغرافیا، 1373.
11
11- مهدوی، م. هیدرولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، 401 صفحه. 1380.
12
12-یحیی زاده، ک. آمار و احتمالات، انتشارات آمار پردازان. 1380.
13
13- Endreny T. A. and Wood, E. F. 2001. Representing elevation uncertainty in runoff modelling and flowpath mapping. Hydol. Process., 15: 2223-2236.
14
14- Melesse, A. M., Graham, W. D. and Jordan, J. D. .2003 Spatially distributed watershed mapping and modeling: GIS-Bassed strom runoff response and hydrograph analysis: Part 2, Journal of Spatial Hydrology, 3(2): 1-28.
15
15- Quinn, P., Beven, K., Chevallier, P. and Planchon, O. 1991. The predection of hillslope flow paths for distributed hydrological modelling using digital terrain models. Hydol. Process 59-79: 5 .
16
16- Stephen, R. 2002. Hydrologic Investigation by the US Geological Survey Following the 1996 and 1997 Floods in the Upper Yellowstone River, Montana. American Water Resources Association 19th Annual Montana Section one, pp: 1-18.
17
17- Tate, E. C., Olivera, F. and Maidment, D. 1999. Floodplain Mapping Using HEC-RAS and Arcview GIS. Center For Research In Water Resources (CRWR), Report No. 99-1, 223 pp.
18
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی جریان های کشندی با استفاده ازمدل MIKE21 و اندازه گیری های میدانی ومدل جهانی FES در خلیج فارس
در مهندسی سواحل اطلاعاتمیدانی به هنگام و کافی از وضعیت کشندی برای مواردی نظیر توسعه سواحل، کالیبره کردن مدلهای هیدرودینامیکی عددی، هیدروگرافی، انتقال رسوب و سایر موارد از اهمیت ویژهای برخوردار است. هدف از این پژوهش ارزیابی و صحت سنجی مدل هیدرودینامیکی عددی کشندی در آبهای خلیج فارس با استفاده از اندازهگیریهای میدانی در ایستگاههای کشندسنجی و دستیابی به الگوی ترازهای کشندی میباشد. در همین راستا از دادههای عمقسنجی و خط ساحلی و اطلاعاتیک ساله ده ایستگاه کشندسنجی درخلیج فارس ومیدان باد GFS[1] استفاده شد. از مدل Flow Model)FM) نرم افزار MIKE21 با ساختار مش نامنظم و با در نظرگرفتن نیروهای نجومی جریانهای کشندی شبیهسازی شد و با نتایج اندازهگیریهای ایستگاهها صحت سنجی به عمل آمد. در گام بعدی مؤلفههای کشندی استخراج شد. شبیهسازی جریان کشندی خلیج فارس با مدلMIKEتطابق بسیار خوبی با دادههای میدانی ایستگاههای کشند سنجی نشان داد. در مرحله پایانی مقادیر ارائه شده توسط مدل جهانیFES با استفاده از نرم افزار Matlab استخراج شد. نتایج آنالیز کشندی حاصل از مدل جهانی کشند اقیانوسی با نتایج آنالیز کشندی حاصل از مدلسازی (نتایج حاصل از ایستگاههای کشند سنجی) مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج در محدوده مورد بررسی، مؤلفههای کشندی بدست آمده از مدل جهانی کشند اقیانوسی در نواحی ساحلی وکم عمق تطابق و دقت کمی با مؤلفههای کشندی ایستگاههای کشند سنجی را نشان داد این در حالی است که در مناطق عمیق اختلاف کمتری بین مؤلفههای متناظر مشاهده گردید. Global Forecast System
https://www.sepehr.org/article_24809_dec62bf0317ead82ef656a33c4eecd4d.pdf
2017-02-19
97
110
10.22131/sepehr.2017.24809
ترازهای جزرومدی
جریان های جزرومدی
مدل Mike
خلیج فارس
محمد
جوکار
jokar.mahya@yahoo.com
1
دانش آموخته کارشناسی ارشد هیدروگرافی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
AUTHOR
کامران
لاری
k_lari@iau-tnb.ac.ir
2
دانشیارگروه فیزیک دریا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
LEAD_AUTHOR
1- آزرم سا، شفیعی، کامیابی گل؛ سیدعلی، سیامک و رجبعلی (1387)، تغییرات ماهانه میانگین تراز سطح آب در خلیج فارس، دریای عمان و شمال دریای عرب، مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 34، شماره2،1387، صفحه 83-96
1
2- آقاجانلو، کامله، (1391)، شبیه سازى عددى اختلاط و انتشار لکه نفتى، کاربردى، دانشکده مهندسى عمران
2
3- طوریان وآزموده اردلان؛ محمدجواد و علیرضا (1389)، مدل سازی جزرومد در دریای عمان وخلیج فارس با استفاده از دادههای ارتفاع سنجی ماهواره ای وتایدگیج های ساحلی. مجله فیزیک زمین و فضا ،دوره 36 ،شماره3 ،1389،صفحه 15-25
3
4. Aghajanloo, A., Dolatshahi Pirouz, M. And Montazeri Namin, M., (2011) Numerical Simulation of Tidal Currents in Persian Gulf. World Academy of Science, Engineering and Technology vol. 58, pp.973-800.
4
5. Babu,M.T., Vethamony,p., Ehrlich Desa,2005.Modelling tide driven currents and residual eddies in the gulf of Kachchh and their seasonal variability A marine environmental planning perspective, ecological Modeling 184,299 312.
5
6. Cuadrado , D.G, Gomez ,E.A., Ginsberg, S.S., (2005), Tidal and Longshore Sediment Transport Associated to a Coastal Structure, Estuarine, Coastal, and Shelf Science 62, pp. 291- 300.
6
7. Daoud, A.H. , Rakha, K.A. AND Abul-Azm, A.G. (2003), “Depth Integrated Modelling of Tide Induced Circulation in a Square Harbour”, Journal of Hydraulic Research, Vol. 33, No.3, pp. 321-332.
7
8. Dolatshahi, P.M, Aghajanlou, K, and Montazeri Namin, M, (2013), Numerical Simulation of Oil Spill Behavior in the Persian Gulf., International Journal of Environmental Research 7, no. 1, pp. 96-81.
8
9. Ezam, M., Bidokhti,A.A.and javad,A.H., (2010) Numerical simulations of spreading of the Persian Gulf outflow into the oman Sea, ocean science,6,887-900,dol:10.5194/os-6-887.
9
10. Falconer, R.A.,( 1980.)., Numerical Modeling of Tidal Circulation in Harbors, Journal of Waterway, Port, Coastal, and Ocean Division, ASCE, Vol. 106, No. WW1.
10
11. Lohrasebi, A, Dolatshahi, P.M, and Lavaie, A, (2016), model of solitary wave over bed rising using navier stokes equations with mapping technique, 6th International Conference on the Application of Physical Modelling in Coastal and Port Engineering and Science.
11
12. Lyard, F, Lefevre, F, Letellier, T, Olivier, F, (2006), Modelling the global ocean tides: modern insights from FES2004, Ocean Dynamics, DOI 10.1007/s10236-006-0086-x, pp.394–415
12
13. Mike Software Produced by DHI, (2011), Mike 21 flow model, Hydrodynamic Module, Scientific Documentation.
13
14. Soltanpour, A, Pirouznia, M, Aminjafari, S , Zareian, P, (2016), Persian Gulf and Oman Sea Tide modelling using satellite altimetry and Tide Gauge data (TM-IR01), Geomatic Conferance of National Cartography Center of Iran.
14
15. Swift, S. A., and Bower, A. S., (2003) Formation and circulation of dense Water in the Persian Gulf, J. Geophys. Res. 108:1-21. 3004, doi: 10.1029/2002JC001360.
15
16. Shahin, Z , Dolatshahi, P.M , and Esmaeily, A, Abadi, G, (2005), Predicting Wave run - Upusing full ALE Finite element approach considering moving boundary, CMES - Computer Modeling in Engineering and Sciences 7, no. 1, pp. 118-107.
16
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل اکتشافی داده های فضایی تغییرات بارش ماهانه و فصلی حوضه های آبریز مند و حله
تحلیل اکتشافی دادههای فضایی[1](ESDA)،به دنبال تشخیص تمایز بین الگوهای تصادفی و غیر تصادفی میباشد. در این تحقیق با استفاده از دادههای 37 ایستگاه بارانسنجی و سینوپتیک در منطقه شمالی خلیجفارس (حوضههای آبریز مند وحله) اقدام به تحلیل اکتشافی دادههای فضایی (آمارفضایی) تغییرات رژیم بارش (ماهانه و فصلی) شده است. نتایج حاصل از این تحقیق مشخص مینماید که بر اساس نیمرخهای ترسیم شده بر بارش ماهانه در فصول مختلف سال در امتداد نصف النهارات و مدارات، بارش از غرب به شرق حوضه دارای روند افزایشی است.همچنین در امتداد نصفالنهارها در منطقه نیز در مقطع ماهانه روند بارش از شمال به جنوب حوضه کاهشی میباشد. تحلیل اکتشافی دادههای فضایی بارش در حوضههای آبریز مند و حله نشان داد که مراکز میانگین و بیضیهای استاندارد در فصول پاییز،زمستان و بهار در مرکز و متمایل به مناطق پربارش محدوده مورد مطالعه واقع هستند. اما در فصل تابستان رفتاری متفاوتتر به خود گرفته و مرکز میانگین و بیضیهای استاندارد بارش، به سمت جنوب و جنوب شرق منطقه مورد مطالعه متمایل شده اند. در بررسی تحلیل خودهمبستگی فضایی آماره موران محلی مشخص شد که برروی بارش ماههای مختلف سال، خوشههای بالا – بالای بارش در اکثر ماهها به جز دوماه از فصل تابستان (جولای و آگوست) در قسمت شرق و شمال شرق منطقه واقع شده و خوشههای پایین – پایین بارش نیز در بخشهای غرب،جنوب و جنوب غرب حوضههای مورد مطالعه قرار گرفته اند. [1]- Exploratory Spatial Data Analysis
https://www.sepehr.org/article_24810_b202573da27e9a6069a457c677440817.pdf
2017-02-19
111
127
10.22131/sepehr.2017.24810
تحلیل اکتشافی
آمارفضایی
تغییرات بارش
حوضه آبریزمند وحله
سعید
بلیانی
ybalyani52@yahoo.com
1
دانش آموخته اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی
AUTHOR
محمد
سلیقه
saligheh@khu.ac.ir
2
دانشیار اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
1- بلیانی، سعید (1394). تحلیل آماری، سینوپتیکی تغییرات رژیم بارش منطقه شمالی خلیج فارس مطالعه موردی: حوضههای آبریز مند و حله، رساله دکترای آب و هواشناسی در برنامه ریزی محیطی،دانشکده علوم جغرافیایی، گروه جغرافیا (آب و هواشناسی)، دانشگاه خوارزمی تهران.
1
2- بلیانی، حکیم دوست، یدالله و یاسر (1393). اصول و مبانی پردازش دادههای مکانی فضایی با استفاده از روشهای تحلیل فضایی، تهران: انتشارات آزادپیما.
2
3- بلیانی، خسروانی، سلیمی و جوکار؛ یدالله، وحید، سعدون و اسماعیل، (1393). مدل سازی روابط مکانی - فضایی بارش سالانه خوزستان رویکردی از تکنیکهای تحلیل آمار فضایی، کنفرانس توسعه پایدار، استراتژی و چالشها، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
3
4- اطمینان؛ جلال 1385، پیشگویی فضایی سطح آب حوزه آبریز دشت بیرجند به روش کریگیدن ، هشتمین کنفرانس بینالمللی آمار ایران .
4
5- خسروی، یونس، (1394). تحلیل فضایی فشار بخار آب و بررسی سینوپتیکی ناهنجاریهای آن در جنوب و جنوبغرب ایران»، رساله دکتری آب و هواشناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشکده علوم زمین،گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
5
6- رضیئی و عزیزی؛ طیب و قاسم، 1387، بررسی توزیع مکانی بارندگی فصلی و سالانه در غرب ایران، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 65.
6
7- سلیقه، عساکره و ناصرزاده؛ محمد، حسین، محمدحسین (1394). تحلیل روند و چرخههای سری زمانی بارش سالانه حوضههای آبریز مند وحله،مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره15، شماره37، صص245-272.
7
8- شفیعی، علی اصغر، 1387، پیش گویی فضایی - زمانی سطح آبهای زیر زمینی در دشت بیرجند، نهمین کنفرانس بین المللی آمار ایران.
8
9- صادقینیا، علیجانی، ضیائیان و خالدی؛ علیرضا، بهلول، پرویز و شهریار، 1392، کاربرد تکنیکهای خودهمبستگی فضایی در تحلیل جزیره حرارتی شهر تهران، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره30، صص90-67.
9
10- عساکره، سیفی پور؛ حسین و زهره 1391، مدل سازی مکانی بارش سالانهی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره29، صص30 - 15.
10
11- علیجانی، بهلول، 1373، نقش کوههای البرز در توزیع ارتفاعی بارش، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره38.
11
12- غیور و مسعودیان؛ حسنعلی و ابوالفضل، 1375، بررسی مکانی رابطه بارندگی با ارتفاع در ایران زمین،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 41.
12
13- مردای، حمیدرضا، 1383، نقش دریای خزر در شرایط بارشی سواحل شمال کشور،مجله علوم دریایی ایران، دوره 2، شماره 2 و3.
13
14- نجف پور، بهرام (1392)، تعیین کانون بارش حوضه آبریزمند، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره98، صص143-157.
14
15- یعقوبیان، ایوب، 1387، پیشگویی بارندگی در استان همدان براساس دادههای فضایی، نهمین کنفرانس بینالمللی آمار ایران.
15
16- Alijani Bohloul . (2008) Effect of Zagros mountain on the spatial distribution of precipitation, Journal of Mountain sciences, 5.
16
17- Alijani, B., Bayat.,A.,Y .,Balyani., Doostkamian .,M and Javanmard,A.2013. Spatial Analysis of Annual Precipitation of Iran;Second International Conference On Envirenmental Hazard.,kharazmi University – Tehran,Oct29&30.
17
18- Anselin, L. (1999). Spatial Econometrics: Methods and Models. Dordrecht: Kluwer Academic.
18
19- Anselin, L. (2005). Exploring spatial data with GeoDaTM: A Workbook,University of Illinois, rbana-Champaign Urbana, IL 61801.
19
20- Bird, R.M. (2001) Substantial Revenues: Realities and Prospects, Working paper, Washington,D.C.; World Bank Institute.
20
21- Glazirin G. E (1997). Precipitation distribution with altitude,Theoretical and applied Climatology, 58.
21
22- Ranhao Sun, Baiping Zhang and Jing Tan(2008). A multivariate Regression Model for predicting precipitation in the Daqing mountains, Mountain Research and Development. 28.
22
23- Singh Pratap, Kumar Naresh (1997). Effect of orography on precipitation in the western Himalayan region”, Journal of Hydrology, 199.
23
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی میزان آسیب پذیری بافت های شهری با استفاده از ANP و GIS (مطالعه موردی: شهر سمیرم)
برنامهریزی با هدف مدیریت بحران و تخمین ریسک زمین لرزه همواره یکی از دغدغههای اصلی برنامهریزان و مدیران شهری بوده است. شناخت و تعیین میزان آسیب پذیری بافتهای شهری در برابر زلزله بهمنظور برنامهریزی مدیریت بحران قبل از وقوع زلزله الزامی به نظر رسیده است. این پژوهش با هدف ارائه الگویی مناسب جهت ارزیابی وضعیت آسیب پذیری بافتهای شهری در برابر زلزله، بافتهای شهر سمیرم در استان اصفهان را مورد مطالعه قرار داده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده و بررسی در آن به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. به منظور نیل به اهداف پژوهش ابتدا معیارهای مؤثر در آسیبپذیری بافتهای شهری در برابر زلزله شناسایی گردیده، سپس با بهره گیری از مدل تحلیل شبکهای (ANP) و نرمافزار آن، ارزش و اهمیت هر یک از معیارها تعیین شده، در مرحله بعد نتایج حاصل از فرآیند تحلیل شبکهای با لایه راههای شریانی درجه یک، درجه دو و درجه سه، تراکم جمعیتی، کیفیت ابنیه، شیب زمین، فاصله از گسل، فضای باز و سبز، مراکز درمانی، مراکز فرهنگی، مراکز آموزشی و مسکونی، تلفیق و نقشه میزان آسیبپذیری بافتهای شهری در شهر سمیرم تهیه گردیده است. نتایج تحقیق نشان داده که از میان معیارهای تأثیرگذار، معیارهای تراکم جمعیت، راه شریانی درجه 2 و فاصله از گسل دارای بیشترین اهمیت بوده و نیز فاصله از مراکز فرهنگی و مراکز آموزشی کمترین اهمیت در میزان آسیبپذیری بافتهای شهری را داشتهاند. همچنین نتایج پژوهش نشان داده است که میزان آسیبپذیری در قسمت شمالی و مرکزی شهر سمیرم به علت نزدیکی به خط گسل و فرسوده بودن بناها بیشتر از سایر مناطق این شهر بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده از لایه رقومی بافتهای شهری سمیرم با انجام برنامهریزیهای صحیح قبل از وقوع و نیز داشتن طرحهای مدیریتی پس از بحران میتوان به میزان قابل توجهی از تلفات وخسارات ناشی از پیامدهای خسارات ناشی از زلزله کاهش داد. همچنین لازم به ذکر است که یکی از عوامل مورد غفلت قرار گرفته در طول تاریخ، عامل تکتونیک بوده، از این رو توجه به مبحث شیب و سایر عوامل، همواره در شهرسازی سیر تکاملی داشتهاند.
https://www.sepehr.org/article_24811_36ae43b3ecb935f33d4131f08cae44aa.pdf
2017-02-19
129
146
10.22131/sepehr.2017.24811
آسیب پذیری
زلزله
مدل تحلیل شبکه ای
سیستم اطلاعات جغرافیائی
بافت شهری
سمیرم
سید علی
علوی
alavi@modares.ac.ira
1
استادیار جغرافیا و برنامه ر یزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
سید مصطفی
حسینی
s.mhosseini65@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
فریبا
بهرامی
bahrami@yahoo.com
3
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد
AUTHOR
مهراب
عاشورلو
ashorlo@yahoo.com
4
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد
AUTHOR
1 - ابلقی، علیرضا، (1384)، «یادداشت سردبیر»، مجله هفت شهر، سازمان عمران و بهسازی شهری، شماره 18 و 19.
1
2 - احدنژاد، نوروزی و زلفی؛ محسن، محمد جواد و علی (1391)، برآورد آسیب پذیری کالبدی شهرها در برابر شدتهای مختلف زلزله با استفاده از مدلهای AHP و ud نمونه موردی شهر خرمدره، دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران: نقش فناوریهای نوین در کاهش آسیب پذیری ناشی از حوادث غیرمترقبه، تهران.
2
3 - ایرانمنش، اشراقی؛ فاضل و مهدی (1385)، «کاربردGIS در برنامهریزی و مکانیابی فضاهای تخلیه جمعیتهای آسیب دیده از زلزله مطالعه موردی منطقه 22 شهر تهران»، سومین همایش سیستم اطلاعات مکانی، سازمان نقشهبرداری کشور، تهران.
3
4 - پور موسوی، شماعی، احدنژاد، عشقی چهاربرج و خسروی؛ سید موسی، علی، محسن، علی و سمیه (1393)، ارزیابی آسیب پذیری ساختمانهای شهر با مدل Fuzzy AHP و GIS مطالعه موردی: منطقه 3 شهرداری تهران، جغرافیا و توسعه، شماره 34، صص 121-138.
4
5 - تاجیک، زینب، (1389)، تحلیل فضایی و مکانیابی مجموعهها و مراکز ورزشی شهر اصفهان. استاد راهنما: علی زنگیآبادی، رساله کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان.
5
6 - ترابی، کمال، (1388)، بررسی نقش شبکههای ارتباطی در کاهش اثرات ناشی از زلزله، مورد مطالعه: منطقه5 شهرداری تهران با تأکید بر ناحیه1، پایاننامة کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش برنامهریزی شهری و منطقهای، استاد راهنما: دکترکیومرث حبیبی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم وصنعت ایران.
6
7 - تیلور،آلن.جی(1372)، ارزیابی نیازهای قربانیان سوانح، مجموعه مقالات سوانح پیشگیری و امداد، مرکزتحقیقات ساختمان و مسکن.
7
8 - حمیدی، ملیحه، (1371)، کنفرانس بلایای طبعی در مناطق شهری، اولین کنفرانس بینالمللی بلایای طبیعی در مناطق شهری، بخش سه مدیریت بحران، دفتر مطالعات و برنامهریزی شهر تهران، چاپ اول، تهران.
8
9 - خاکپور، حیاتی، کاظمی بینیاز و ربانی ابوالفضلی؛ براتعلی، سلمان، مهدی و غزاله (1392)، مقایسه تطبیقی – تحلیلی میزان آسیبپذیری بافتهای شهری در برابر زلزله با استفاده از مدلهای تحلیل سلسله مراتبی و فازی (نمونه موردی: شهر لامرد)، فصلنامه آمایش محیط، سال ششم، شماره 22.
9
10 - خاکپور، زمردیان، صادقی، مقدمی؛ براتعلی، محمد جعفر، سلیمان و احمد (1390) تحلیل میزان آسیب پذیری فیزیکی – کالبدی منطقه 9 شهر مشهد از دیدگاه زلزله خیزی، فصلنامه جغرافیا و توسعهی ناحیهای، شماره 16.
10
11 - درابک، توماس،(1383)، مدیریت بحران اصول و راهنمای عملی برای دولتهای محلی، ترجمه توسط مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران، شرکت پردازش و برنامهریزی، تهران.
11
12 - رضا پور، شهابی؛ امین و مجتبی (1391)، شناسایی و تعیین میزان آسیبپذیری مناطق شهری در برابر زلزله با استفاده از GIS و AHP (مطالعه موردی: فریدونکنار) دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران: نقش فناوریهای نوین در کاهش آسیبپذیری ناشی از حوادث غیرمترقبه، 30 و 31 خرداد1391، سازمان مدیریت بحران و وزارت کشور- تهران.
12
13 - رضایی پور، کوروش علی، (1384)، بررسی آسیب پذیری بافتهای شهری در برابر بلایای طبیعی (زلزله، سیل) و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش اثرات آن (نمونه موردی منطقه یک شهرداری تهران)، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس.
13
14 - زنگی آبادی، رضائی، مؤمنی شهرکی و میرزایی؛ علی، میثم، مهدی و سارا (1392)، ارزیابی آسیب پذیری بخش مرکزی کلان شهرهای ایران در برابر بحران زلزله با استفاده از مدل IHWP مطالعه موردی: منطقه 3 شهر اصفهان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره 8.
14
15 - زنگی آبادی، اسماعیلیان؛ علی و زهرا (1391)، تحلیل شاخصهای آسیبپذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی (مطالعه موردی: مساکن شهر اصفهان)، فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 4.
15
16 - زنگی آبادی، وارثی و درخشان؛ علی، حمیدرضا وحسین (1389)، تحلیل و ارزیابی عوامل آسیبپذیری شهردر برابر زلزله نمونه موردی منطقه4تهران، فصلنامه امداد و نجات، سال دوم، شماره3.
16
17 - سرایی، حسینی؛ محمد حسین و سید مصطفی (1393)، کاربرد تکنیکهای نوین تصمیم گیری چند منظوره در برنامه ریزی شهری و منطقهای، انتشارات دانشگاه یزد.
17
18 - شادیطلب، ژاله (1371)، مدیریت بحران، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره اول، شماره3و4 انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
18
19 - شیعه، حبیبی و ترابی؛ اسماعیل، کیومرث و کمال، (1389)، بررسی آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس- مطالعه موردی منطقه 6 شهرداری تهران، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام، 1-13.
19
20 - عبداللهی، مجید، (1382)، مدیریت بحران در نواحی شهری، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، چاپ دوم، تهران.
20
21 - عزیزی، همافر؛ محمد مهدی و میلاد (1391)، آسیب شناسی لرزهای معابر شهری (مطالعه موردی: محله کارمندان، کرج)، نشریهی هنرهای زیبا، صص 5-15.
21
22 - عصار، ندیم؛ محمد و ابوالحسن (1377)، راهنمایی بهسازی محیط در بلایای طبیعی،تهران.
22
23 - عطار، محمدامین، (1390)، ارائه الگویی جهت برنامهریزی و مکانیابی اسکان موقت پس از زلزله مطالعه موردی: منطقه شش شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه پیام نور مرکز رضوانشهر صدوق استان یزد.
23
24 - فلاح علی آبادی، گیوه چی، اسکندری و سرسنگی؛ سعید، سعید، محمد و علیرضا (1392) ارزیابی آسیبپذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از AHP (روش تحلیل سلسله مراتبی) و GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی)، مطالعه موردی محله فهادان یزد، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت بحران، شماره 3.
24
25 - محمدی، عسل (1383)، مکانیابی مراکز امداد رسانی پس از وقوع زلزله با استفاده از GIS، تهران: دانشگاه تهران، پایاننامه کارشناسی ارشدشهرسازی.
25
26 - مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن (1378)، آییننامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد 2800)، تهران.
26
27 - معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان، (1391)، آمارنامه شهر اصفهان-1390. اصفهان: معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان.
27
28 - مکنامارا، کارتر (1387)، مدیریت، ترجمه، عباس سعیدی، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، تهران، صص 689-690.
28
29 - مهندسین مشاور سپاهان طرح آرا، (1379)، طرح جامع شهر سمیرم.
29
30 - ناطق الهی، فریبرز (1378)، مجموعه مقالات سومین کنفرانس بینالمللی مهندسی زلزله، پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، جلدچهارم.
30
31 - هادیزاده بزاز، مریم (1386)، مدیریت بحران و کاهش آسیبپذیری در برابربلایای طبیعی، انتشارات آذر برزین، تهران.
31
32 - Chung, S.H., Lee, A.H.L., Pearn, W.L., 2005. Analytic NetworkProcess (ANP) Approach for Product Mix Planning inSemiconductor Fabricator, International Journal ofProduction Economics 96, pp.15-36.
32
33 - Ertay, T., Ruan, D., Tuzkaya, U.R., 2006. Integrating Data Envelopment Analysis and Analytic Hierarchy for the Facility Design in Manufacturing Systems, Information Sciences 176, pp. 237–262
33
34 - Gencer, Cevriye, Didem, Gurpinar, 2006. Analytic network process in supplier selection: A case study in an electronic firm, Applied Mathematical Modeling, Vol. 31: 2475-2486
34
35 - Giovinazzi, Sonia et al.,2008. Enhancing the reconstruction process for road networks: opportunities and challenges for using information technology, building resilience achieving effective post-disaster reconstruction.
35
36 - Nojima, N., and Sugito, M., 2000. Simulation and evaluation of Post-earthquake functional performance of Transportation Network, 12 WCEE, 1927/7/A.
36
37 - Rybaczuk, K.Y., 2001. GIS as an aid to environmental management and community participation in the Negril Watershed,Jamaica, Computers, Environment and Urban Systems, 25, 141-165.
37
38 - Saaty, T. L., 2004. Fundamentals of the analytic network process –Dependence and feedback in decision-making with a single network, Journal ofSystems Science and Systems Engineering: 1-35.
38
39 - Yanar, T.A., and Akyurek, Z., 2006. The enhancement of the CellbasedGIS analyses with fuzzy processing capabilities, InformationSciences, 176, 1067-1085.
39
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی آماری تغییرات فراوانی و دمای روزهای گرم در ایران زمین
روزهای گرم از حالتهای فرین دمایی و یکی از پدیدههای مهم اقلیمی به شمار میآید. تغییرات بلندمدت (روند) این پدیده از پیامدها و نیز شواهد تغییرات دمایی – اقلیمی است. همچنین این روزها میتوانند زیستبومها و زندگی انسانی را متأثر سازند.از این رو شناخت رفتار روزهای گرم میتواند راهگشای بسیاری از مباحث باشد.در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از دادههای شبکهای میانگین دمای بیشینه کشور از سال1340 تا 1386 و بهکارگیری روشهای آماری، روند بلندمدت شمار روزهای گرم ایران بررسی شود. بدین منظور نمایۀ روز گرم بر اساس صدک نود برای هر یاخته از شبکۀ مورد بررسی و در هر روز سال برآورد گردید. به این ترتیب برای هر یاخته در هر روز یک آستانهی رخداد گرما به دست آمد. سپس روزهایی که دمای آنها برابر یا بیش تر از این آستانه بود، روز گرم محسوب شدند. میانگین شمار روزهای گرم در کشور 39 روز است. ماههای فصل سرد و نیز فروردین دارای بیشترین فراوانی میانگین روزهای گرم هستند. فراوانی روزهای گرم روندی افزایشی دارد. شمارِ روزهای گرمِ حدودِ نیمی از گستره کشور روند مثبت داشته است. همچنین میانگین دمای روزهای گرم نیز بررسی شده است. در بیش از نیمی از گسترۀ کشور روندِ میانگینِ دمایِ روزهای گرم، مثبت و در حدود یک سوم از کشور، این روند منفی بوده است. رویدادهای دمایی روزهای گرم ایران دارای یک چرخه 4-3 ساله میباشد. برای واکاوی روند در دادهها از رگرسیون خطی با روش کمترین مربعات خطا استفاده شد. برای برسی وجود نوسانهای معنیدار در دادهها نیز روش تحلیل طیفی به کار گرفته شد.
https://www.sepehr.org/article_24812_3be7baf35a450385248e9755766a1cd2.pdf
2017-02-19
147
156
10.22131/sepehr.2017.24812
روز گرم
روند
رگرسیون خطی
تحلیل طیفی
حسین
عساکره
asakereh@znu.ac.ir
1
دانشیار گروه اقلیم شناسی دانشگاه زنجان
AUTHOR
حسن
شادمان
shadman.a@znu.ac.ir
2
دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه زنجان
AUTHOR
1 - رحیمزاده ، هدایت دزفولی، پوراصغریان؛ فاطمه، اکرم و آرزو (1390) ارزیابی روند و جهش نمایههای حدی دما و بارش در استان هرمزگان، جغرافیا و توسعه ، شماره 21، صص 116 - 97.
1
2- کاویانی و علیجانی؛ محمدرضا و بهلول ( 1378) مبانی آب و هواشناسی، چاپ ششم، انتشارات سمت، تهران.
2
3 - علیجانی، بهلول (1390): تحلیل فضایی دما و بارشهای بحرانی روزانه در ایران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، صص 30 – 9 .
3
4- عساکره ، حسین (1387)، بررسی احتمال تواتر و تداوم روزهای بارانی در شهر تبریز با استفاده از مدل زنجیره مارکوف، مجله تحقیقات منابع آب ایران ، شماره 11 سال چهارم شماره 2 - پاییز 1387. صفحه 46-56
4
5- عساکره، حسین (1388) تحلیل طیفی سریهای زمانی دمای سالانه تبریز، فصل نامه تحقیقات جغرافیایی، صص 44 - 37 .
5
6- عساکره، حسین ( 1389) تحلیل چرخههای میانگین دمای شهر زنجان، جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 17 - 13.
6
7 - عساکره، حسین (1390) مبانی اقلیمشناسی آماری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه زنجان، زنجان.
7
8- عساکره، حسین، شادمان، حسن، (1394) شناسایی روابط فضایی روزهای گرم فراگیر در ایران زمین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 30، شماره 1،70- 53.
8
9- عساکره، مسعودیان، شادمان؛ حسین، سید ابوالفضل و حسن، (1392)، تحلیل همدید پویشی فراگیرترین روز گرم ایران طی سالهای 1340 تا 1386، جغرافیا و مخاطرات محیطی شماره 7.
9
10- مسعودیان، سید ابوالفضل، (1388) بررسی روند دمای ایران در نیم سده گذشته، جغرافیا و توسعه، پیاپی 3، 106 - 89 .
10
11- مسعودیان و دارند؛ سید ابوالفضل و محمد (1390) تحلیل همدید سرماهای فرین ایران، جغرافیا و توسعه، شماره 22، صص 185 - 165 .
11
12- Alijani Bohlool, ,2010 Spatial analysis of Critical daily temperature and precipitation in Iran, Applied Research of Geographical Sciences. PP 9- 30.
12
13- Asakerh, hossein,2008, Analysis of the Frequency and the Spell of Rainy Days Using Markove Chain Model for City of Tabriz, Iran, Iran-Water Resources, Research, Volume 4, No.2, PP 46 -56.
13
14- Asakerh, hossein,2009, Spectral analysis of time series of annual temperature Tabriz, Geographical Research, PP 37- 44.
14
15-Asakerh, hossein,2010, Cycle Analysis of Zanjan’s average temperature, Geography and Development, No 19, PP 13-17.
15
16- Asakerreh, Hossein, 2010, Fundamentais of Statistical Climatology, Univercity of zanjan, Zanjan.
16
17- Fatemeh,Rahimzadeh, Dezfuly, Akram, Poorasgharian, Arezoo, 2010, Evaluation trend and extreme indexes such as temperature and precipitation in the Hrmozgan, Geography and Development, NO 21, PP 97- 116.
17
18- Kavyani, Mohammad Reza, Alijani, Bohlool, 1999, The Fundamentais of Climatology, Samt, Tehran.
18
19- Masoudian, Sayyed Abolfazl, ,2010, Sayyed Abolfazl, Climat of Iran, Shrieh Toos, Mashhad.
19
20- Masoudian, Sayyed Abolfazl, 2009, Evaluation of Iran’s temperature trends in the past half century, Geography and Development, NO 3.. 89-106
20
21- Masoudian, Sayyed Abolfazl, 2010, Synoptic analysis of extreme colds in Iran, Geography and Development, No. 22, PP. 165-185.
21
22- Bonsal. B.R, Zhang. X, Vincent. L. A, Hogg. W. D, (2001) Characteristics of Daily and Extreme Temperatures over Canada, Journal of Climate, 1959-1976.
22
23- Cueto, O. Garcia. Rafael, Tejeda Martinez. Adalberto, Jauregui Ostos. Ernesto, (2010). Heat Waves and Heat Days in an Arid City in the Northwest of Mexico: Current Trends and in Climate Change Scenarios, Int J Biometeorol 54: 335-345.
23
24- Diaz. J, Garcia.R, Velazquez de castro. F, Hernandez, Lopez.C, Otero. A, (2002). Effects of Extremely Hot Days on People Older Than 65 Years in Seville (spain) from 1986 to 1997, Int J Biometeorol, 46: 145-149.
24
25- M.J. Manton, P.M. Della-Marta, M.R. Haylock, K.J. Hennessy, N. Nicholls, L.E. Chambers, D.A. Collins, G. Dawd, A. Finet, D. Gunawan, K. Inape, H. Isobe, T.S. Kestin, P. Lefale, C.H. Leyu,T.Lwin, L. Maitrepierre, N. Ouprasitwong, C.M. Page, J. Pahalad, N. Plummer, M.J.Salinger,R.Suppiah,V.L.Tran,B.Trewin,I.Tibig and D.Yee, (2001). Trends in Extreme Daily Rainfall and Temperature in Southeast ASIA and The South PACIFIC: 1961-1998 , International Journal of Climatology , 269-284.
25
26- Montero. J. C, Miron. I. J, Criado-Alvarez. J. J, Linares. C, Diaz. C, (2010) Mortality from Cold Wave in Castila – La Mancha, Spain, Science of the Total Environment, 408, 5744-5768.
26
27-Toreti. A, Desiato. F, (2008). Temperature Trend over Italy from 1961 to 2004, Theor. Appl.Climatol. 91, 51-58.
27
28- T.Degaetano. Arthur, J.Allen. Robert, (2002). Trends in Twentieth-Century Temperature Extremes across the United States, Journal of Climate, vol 15, 3188-3205.
28
29- Rosenbluth. Benjamin, A.Fuenzalida. Humberto. Acitouno. Patricio, (1997). Recent Temperature Variations in Southern South America. International Journal of Climatology, 17, 67-85.
29
30- Sonmez, Kemal . Komuscu, Ali Umran .Erkan ,Ayhan and Turgu, Ertan (2005), An Analysis of Spatial and Temporal Dimension of Drought Vulnerability in Turkey Using the Standardized Precipitation Index, Natural Hazards , 35: 243-264
30
31- Vincent A. Lucie and Mekis Éva, (2006). Changes in Daily and Extreme Temperature and Precipitation Indices for Canada over the Twentieth Century, Atmosphere-Ocean, 44:2, 177-193.
31
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی و پایش پوشش گیاهی مبتنی بر منطق فازی با استفاده از تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی: پارک ملی بمو - شیراز)
بیابانزاییپسازدوچالشتغییراقلیموکمبودآبشیرین،سومینچالشمهمجامعهجهانیدرقرنبیستویکم میباشد، کهبهعنوانیکیازبارزترینوجوهتخریبمحیط زیستوانهداممنابعطبیعیدرجهان مطرحگردیده است. این پدیدهباتأثیربرپوشش گیاهی،آبوخاک، عامل جدّی تهدید کننده پارکهای ملی در مناطق خشک و نیمهخشک از جمله ایران است.اقداماتاجرایی دررابطهباکنترلبیابانزاییبایدمتکیبرشناختوضعیتفعلیبیابانی شدنوشدتآنباشد. در این پژوهش به منظور ارزیابی و پایش بیابانزایی پارک ملی بمو- شیراز، روند تغییرات سالانه پوشش گیاهی در بازه زمانی(2014-2000) مورد بررسی قرار گرفت. فرضبرایناستکهباتحلیلسریهایزمانیبلندمدتدادههایماهوارهای و با استفاده از شاخصهای پوشش گیاهی (NDVI و (EVI، میتوان چنین تغییراتی را پایش نمود. لذا در این پژوهش، پروفیل و نقشهتغییرات سالانه مقادیر NDVI و EVIدر طی14 سال، بااستفادهازمحصول MOD13A1 سنجندهMODISماهواره Terra سیستم Aqua،در محیط نرمافزاری IDRISI Selva تهیه و مورد تحلیل قرارگرفت. در نهایت با بهکارگیری منطق فازی، پروفیل و نقشه شدت بیابانزایی در بازه زمانی مذکور، تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان دهنده تخریب پوششگیاهی وافزایش شدت بیابانزایی در قسمت شمال غربی است. این تخریب شکل جدیدی از بیابانزایی به نام بیابانزایی تکنوژنیکی میباشد که دلیل آن احداث شهر جدید صدرا در قسمت شمال غربی و غرب این پارک بودهاست به طوریکه با احداث شهر صدرا در محدوده غربی این پارک، عملاً حفاظت از این قسمت نا ممکن گردیدهاست.
https://www.sepehr.org/article_24813_74d5590176617e5993804f2edd44322a.pdf
2017-02-19
157
166
10.22131/sepehr.2017.24813
پایش بیابان زایی
پارک ملی بمو
EVI
NDVI
MODIS
شیراز
سحرناز
شکوهی زادگان
saharshokoohi@ut.ac.ir
1
کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه تهران
AUTHOR
حسن
خسروی
hakhosravi@ut.ac.ir
2
استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
AUTHOR
حسین
آذرنیوند
ihazor@ut.ac.ir
3
استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
AUTHOR
غلامرضا
زهتابیان
ghzehtab@ut.ac.ir
4
استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
AUTHOR
بهزاد
رایگانی
bhz_ray@yahoo.com
5
استادیار دانشکده محیط زیست کرج
AUTHOR
1- احمدی، ح، (1377)، ژئومورفولوژی کاربردی، جلد2، بیابان- فرسایش بادی، انتشارات دانشگاه تهران.
1
2- رحیمی، م.، دماوندی، ع.، جعفریان، و. (1392)، کاربردهایسنجشازدوردرارزیابیوپایشتخریبسرزمین وبیابانزایی. فصلنامه علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی(سپهر) 20، 115-128.
2
3- سپهر، ع.، اختصاصی، م. ر.، المدرسی، س. ع. (1391)، ایجادسامانهشاخصهایبیابانزاییبراساس DPSIR (بهرهگیریازروشفازی-تاپسیس) .جغرافیا و برنامه ریزی محیطی،23(1)، 33 -50 .
3
4- صادقیروش، م. ح.، زهتابیان، غ. (1390)،بررسیآسیب پذیریزیستمحیطی EVI، منطقهخضرآبادیزدنسبتبهخطربیابانزایی،دومینهمایشملیمقابلهبا بیابانزاییوتوسعهپایدارتالابهایکویریایران.
4
5- علوی پناه، س. ک. ( 1382) ، کاربرد سنجش از دور در علوم زمین، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 478
5
6- Babaev, G. A., (1999). Desert Problems and Desertification in Central ASIA. The researches of the Desert institute springer - velag berlin, Heidelberg New York, 293p.
6
7- Binh, T.N.K.D., Vromant, N., Hung, N.T., Hens, L., Boon, E.K., (2005). Land cover changes between 1968 and 2003 in Cai Nuoc, Ca Mau Peninsula, Vietnam. Environment Development and Sustainability. 519-536, (4)7
7
8- Depew, J. J., (2004). Habitat Selection and Movement Patterns of Cattle and White-Tailed Deer in a Temperate Savanna. Submitted to the Office of Graduate Studies of Texas A&M University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science. 71 p.
8
9-Hill, J., Megier, J., Mehl, W., (1995). Land degradation, soil erosion and desertification monitoring in Mediterranean ecosystems. Remote Sensing Reviews, 12(12), 107-130.
9
10-Hoersch, B., Braun, G., Schmidt. U., (2002). Relation between landform and vegetation in alpine regions of Wallis, Switzerland. A multiscale remote sensing and GIS approach. Computers, Environment & Urban Systems, 26, 113-139.
10
11-http://www.irandeserts.com/content
11
12- http://zistboom.com/fa/news
12
13-Huete, A.R., Liu, H., Batchily, K., Leeuwen, W., . (1997) A Comparison of Vegetation Indices over a Global Set of TM Images for EOS-MODIS. Remote Sensing of Environment. 440-451, (3)59
13
14- Koh, C.N., Lee, P.F., Lin, R.S., (2006). Bird species richness patterns of northern Taiwan: primary productivity, human population density, and habitat heterogeneity. Diversity & Distributions12 (5), 546-554.
14
15-Lawley, M. Lewis, K. Clarke, B., (2016). Site-based and remote sensing methods for monitoring indicators of vegetation condition: An Australian review. Ecological Indicators, 71, 1273-1283.
15
16- Magee, T. K., Ringold, P. L., Bollman, M. A. (2008). Alien species importance in native vegetation along wade able streams, John Day River basin, Oregon, USA. Plant Ecology, 195, 287-307.
16
17- Matsushita, B., Yang, W., Chen, J., Onda, Y., Qiu, G., (2007). Sensitivity of the Enhanced Vegetation Index (EVI) and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) to topographic effects: A case study in high-density cypress forest. Sensors, 7(11), 2636-2651.
17
18- Morawitz, D., Blewett, T., Cohen, A., Alberti, M. (2006). Using NDVI to Assess Vegetative Land Cover Change in Central Puget Sound. Environmental Monitoring and Assessment, 114(1), 85-106
18
19- Pettorelli, N., Vik, O., Mysterud. A., Gaillard. J.M., Tucker. C.J., Stenseth, N.C., (2005). Using the satellite derived NDVI to assess ecological responses to environmental change. Journal Trends in ecology and evolution. 9(20), 503-510.
19
20- Reynolds, J.F., (2001). Desertification. In: Levin, S. (2 Ed.), Encyclopedia of Biodiversity. Academic Press, San Diego, CA, USA, 61-78p.
20
21- Reynolds, J.F., Smith, D.M.S., Lambin, E.F., Turner II, B.L., Mortimore, M., Batterbury, S.P.J., et al., (2007). Global desertification: building a science for dryland development. Science, 316, 847-851.
21
22- Sadeghi Ravesh, M. H., Khosravi, H., Ghasemian, S., (2015). Application of fuzzy analytical hierarchy process for Assessment of combating-desertification alternatives in the central Iran. Journal of Natural Hazard, 75: 653-667.
22
23- Sadeghi Ravesh, M. H., Zehtabian. G., Khosravi. H., (2014). Application of AHP and ELECTRE models for Assessment of de-desertification alternatives, Desert, 19(2), 141-153.
23
24- UN (United Nations), (1994). United Nations Convention to Combat Desertification in Those Countries Experiencing Serious Drought and/ or Desertification, Particularly in Africa, UNEP/IPA, Nairobi.
24
25- UNCCD, (1994). United Nations Convention to Combat Desertification in Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa. A/AC.241/27, Paris.
25
26- UNCCD, (2012). United Nations Convention to Combat Desertification.Www.unccd.int(accessed 16.05.2013)
26
27- UNEP (United Nations Environmental Program) (1992). Word atlas of desertification, editorial commentary by N. J. Middleton and D. S. G. Thomas Arnold: London.
27
28- Xie, Z., (2014). Research Advance in Remote Sensing to Land Desertification Monitoring, School of Surveying and Prospecting Engineering, Jilin Jianzhun University, Changchun, China.
28