اطلاعات جغرافیایی
بهرام ایمانی؛ جعفر جعفرزاده
چکیده
بررسی‌های کیفی آب با توجه به پیشرفت‌های اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز شامل می‌شود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم به‌دلیل قابل رؤیت نبودن آب‌های زیرزمینی، ...
بیشتر
بررسی‌های کیفی آب با توجه به پیشرفت‌های اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز شامل می‌شود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم به‌دلیل قابل رؤیت نبودن آب‌های زیرزمینی، در مورد اهمیت آنها و آثار زیان‌بار آلودگی محیط بر منابع آب زیرزمینی آگاهی کافی ندارند. در این پژوهش کیفیت آب زیرزمینی قابل شرب روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاری و آمار فضایی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی بررسی شده است. کیفیت منابع آب زیرزمینی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب با استفاده از پارامترهای EC، pH، SO4-،Cl- ،Na ، TH و TDS مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی اقدام به تولید نقشه موضوعی کیفیت آب زیرزمینی شد. در این تحقیق از روش درون‌یابی کریجینگ برای به‌دست آوردن توزیع فضایی پارامترها و روش وزن‌دهی جمعی ساده برای وزن‌دهی و رتبه‌بندی لایه‌ها استفاده شده است. در نهایت با توجه به نقشه نهایی کیفیت، می‌توان اظهار داشت که تقریباً 36 درصد معادل 88 کیلومترمربع آب زیرزمینی بخش مرکزی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب در حد مطلوب واقع‌شده که در قسمت جنوبی نقشه کلی قرار گرفته است. کیفیت پایین نیز مربوط به قسمت شمالی و شمال شرقی می‌شود که معادل 46 درصد منطقه یا 112 کیلومترمربع است. همچنین بین تراکم جمعیت و تراکم چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق موجود در سطح شهرستان و افت کیفیت رابطه مستقیمی وجود دارد.
یوسف عبادی؛ جواد جاودان؛ محمدحسین رضایی مقدم
چکیده
ماهیت متغیرهای کمی و کیفی آب‌های زیرزمینی به دلیل تأثیر مستقیم در زندگی انسان، همواره یکی از موضوعات مطرح در تحقیقات علمی و دانشگاهی بوده است. هزینه‌بر بودن و عدم امکان مطالعه دقیق این منابع، لزوم استفاده از روش جدیدی را برای برآورد چنین متغیرهایی به طور کامل آشکار میکند. در این میان روش‌های درون‌یابی ریاضی و زمین آماری و مدل‌های ...
بیشتر
ماهیت متغیرهای کمی و کیفی آب‌های زیرزمینی به دلیل تأثیر مستقیم در زندگی انسان، همواره یکی از موضوعات مطرح در تحقیقات علمی و دانشگاهی بوده است. هزینه‌بر بودن و عدم امکان مطالعه دقیق این منابع، لزوم استفاده از روش جدیدی را برای برآورد چنین متغیرهایی به طور کامل آشکار میکند. در این میان روش‌های درون‌یابی ریاضی و زمین آماری و مدل‌های هوش مصنوعی در سال‌های اخیر نتایج بسیار قابل قبولی از این برآوردها ارائه کرده‌اند. در تحقیق حاضرکه با هدف ارزیابی دقت روش‌های زمین آمار و شبکه عصبی مصنوعی انجام گرفته است، با استفاده از آمار اندازهگیری شده سطح تراز ایستابی آب‌های زیرزمینی در 46 حلقه چاه مشاهده‌ای منتخب برای سال 93، در دشت شبستر- صوفیان، اقدام به برآورد مقادیر نامعلوم سطح تراز در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش‌های زمین آمار (kriging) و روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه (MLP) شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد، روش شبکه عصبی (MLP) با میزان همبستگی بالا (96/0) و جذر میانگین مربعات خطای کمتر (18/13) نسبت به روش کریجینگ (با میزان همبستگی 90/0 و جذر میانگین مربعات خطای 10/20)، توانایی بالاتری در میان یابی سطح تراز آب زیرزمینی دشت شبستر- صوفیان دارد، که این نتیجه با تحقیقات قبلی در این زمینه مبنی بر توانایی و انعطاف بیشتر مدل‌های هوش مصنوعی در مطالعات هیدروژئولوژیکی آبخوان‌ها مطابقت دارد. از این رو استفاده از روش‌های جدید مانند شبکه‌های عصبی مصنوعی(ANN) و روش‌های فازی - عصبی تطبیقی (ANFIS) میتواند، در دستیابی به برآوردهای دقیق تر از شرایط سفره‌های آب زیرزمینی و اطلاع از کم و کیف آنها کمک شایانی به محققان و برنامه‌ریزان در این زمینه ارائه کند.
سعید ملکی؛ علی شجاعیان؛ قاسم فرهمند
چکیده
رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی از عوامل مؤثر بر افزایش دمای هوا در نواحی شهری هستند که موجب ایجاد جزیره حرارتی برروی این مناطق در مقایسه با محیط اطراف می‌شوند و اثرات ناشی از آن میتواند نقشی اساسی و مهم درکیفیت هوا داشته و به‌تبع آن، سلامت عمومی ایفا نماید. این پدیده به‌ویژه در شهرهای بزرگ بیشتر مشهود است. هدف این تحقیق، پی بردن به تفاوت ...
بیشتر
رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی از عوامل مؤثر بر افزایش دمای هوا در نواحی شهری هستند که موجب ایجاد جزیره حرارتی برروی این مناطق در مقایسه با محیط اطراف می‌شوند و اثرات ناشی از آن میتواند نقشی اساسی و مهم درکیفیت هوا داشته و به‌تبع آن، سلامت عمومی ایفا نماید. این پدیده به‌ویژه در شهرهای بزرگ بیشتر مشهود است. هدف این تحقیق، پی بردن به تفاوت دمایی مناطق مختلف شهر ارومیه و حاشیه اطراف آن به‌منظور شناخت محدوده تشکیل جزیره گرمایی در شهر ارومیه می‌باشد. عرصه مطالعاتی پژوهش حاضر شهر ارومیه است و برای انجام این تحقیق، از آمار روزانه در ایستگاه سینوپتیک شهر ارومیه و همچنین 9 ایستگاه سنجش دمایی در داخل شهر استفاده شده است. نتایج حاصل از مقایسه داده‌های دماسنج‌های نصب شده نشان می‌دهد که اختلاف دمایی معادل 2/4الی 6/9 درجه سلسیوس بین مرکز جزیره گرمایی با نواحی اطراف شهر وجود دارد به‌طوری که ایستگاه میدان ولایت فقیه بادمای 41/29 درجه سلسیوس در مقایسه با هشت ایستگاه دیگر، بیشترین دما را به خود اختصاص و در واقع، مرکز جزیره گرمایی را تشکیل داده است. در همان حال ایستگاه مرکز تعویض پلاک خودرو ارومیه با دمای حداکثر 77/22 سلسیوس خنک‌ترین ایستگاه در مقایسه با دیگر ایستگاه‌ها می‌باشد که نشان دهنده اختلاف گرمایی 64/6 سلسیوس در سطح شهر است. شدت جزیره گرمایی بافاصله گرفتن از مرکز شهر کاهش می‌یابد؛ به بیان دقیق‌تر بررسی ها نمایان گر این است که با توجه به تنوع پراکندگی کاربری‌ها در سطح شهر، قسمت مرکزی شهر به علت برخوردار بودن از بالاترین سطح ساخت و ساز شهری و حجم بالای تردد و ترافیک شهری، دارای بالاترین میانگین دمایی می‌باشد.
سید یاسر حکیم دوست؛ علی محمد پورزیدی؛ محمد صالح گرامی
چکیده
بارش رگباری از پدیده‌های بحران‌سازی است که وقوع ناگهانی و پر شدت آن موجب بروز خسارات فراوان بر انسان و محیط پیرامونی آن می‌شود. شناخت و آگاهی از بارش رگباری و چگونگی وقوع، شدت و تداوم آن در فصول مختلف کمک بسزایی در مقابله‌ی صحیح با آن می‌نماید. با توجه به رفتار متفاوت بارش و تغییرات سریع در فواصل مکانی کم و در طولانی‌مدت، ارائه ...
بیشتر
بارش رگباری از پدیده‌های بحران‌سازی است که وقوع ناگهانی و پر شدت آن موجب بروز خسارات فراوان بر انسان و محیط پیرامونی آن می‌شود. شناخت و آگاهی از بارش رگباری و چگونگی وقوع، شدت و تداوم آن در فصول مختلف کمک بسزایی در مقابله‌ی صحیح با آن می‌نماید. با توجه به رفتار متفاوت بارش و تغییرات سریع در فواصل مکانی کم و در طولانی‌مدت، ارائه مدل‌های مناسب ، متناسب با اقلیم آن منطقه، جهت پیش‌بینی احتمالی آن ضروری است. دراینپژوهشبه تحلیل مکانی بارش رگباری استان مازندران پرداخته شد و براساس داده‌های استخراج‌شده گراف باران‌سنجی در 12 ایستگاه سینوپتیک استان مازندران، برابر میزان بارش بالای 10 میلی‌متر در دوره 5ساله، از سال 2006 تا2010 مورد بررسی قرار گرفت. برای پهنه‌بندی محدوده موردمطالعه از روش IDWبا سه توان 1،2،3 و روش کریجینگ با مدل‌های کروی، دایره‌ای، نمایی و گوسین استفاده شده است. ارزیابی و تعیین بهترین مدل و صحت سنجی نقشه‌های تولیدشده انجام شد. همچنین جهت مقایسه آماری مدل‌ها از مقدار ریشه مربع خطاها RMS ،MAE،RMSE و ضریب همبستگی آنها استفاده شده، که بهترین مدل برای پهنه‌بندی مدل IDW با دو توان 1،3و کریجینگ معمولی دایره‌ای بود. استخراج نقشه بهینه به‌وسیله رگرسیون چند متغیره بر اساس مدل روش همزمان و روش پسرونده انجام شد و شش متغیر که در ایجاد بارش بیشترین تأثیر را دارند، شامل عرض و طول جغرافیای، تعداد روز بارش، ارتفاع، رطوبت نسبی و دمای نقطه شبنم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد، میزان همبستگی این شش متغیر در فصل بهار97/0، تابستان99/0، پاییز98/0، زمستان99/0ودربارش سالانه99/0 است که نشان‌دهنده رابطه قوی بین این شش متغیر در بارش رگباری استان مازندران می‌باشد.
فاطمه محمدیاری؛ حسین اقدر؛ رضا بصیری
چکیده
آب‌هایزیرزمینیدرمناطقخشکونیمهخشکاهمیتویژه‌ایدارند .دراینتحقیق،بااستفادهازروش‌هایزمینآمار،خصوصیاتشیمیاییآب‌هایزیرزمینیمناطقخشکونیمهخشکمهرانودهلرانموردبررسیقرارگرفت. سدیم،کلر،سولفات،TDSوTH متغیرهایموردارزیابیبودند. نیمتغییرنمایتجربیهریکازپارامترهابااستفادهازنرمافزارGS+ محاسبهومدل‌هایمختلفبرازشدادهشد. ...
بیشتر
آب‌هایزیرزمینیدرمناطقخشکونیمهخشکاهمیتویژه‌ایدارند .دراینتحقیق،بااستفادهازروش‌هایزمینآمار،خصوصیاتشیمیاییآب‌هایزیرزمینیمناطقخشکونیمهخشکمهرانودهلرانموردبررسیقرارگرفت. سدیم،کلر،سولفات،TDSوTH متغیرهایموردارزیابیبودند. نیمتغییرنمایتجربیهریکازپارامترهابااستفادهازنرمافزارGS+ محاسبهومدل‌هایمختلفبرازشدادهشد. پسازبررسینرمالسازیداده‌هاواریوگرامترسیم،ودرنرمافزارGISدرونیابیبهروشوزندهیعکسفاصله (IDW) وکریجینگانجامشد. معیارانتخابمدلمناسبدرونیابیمقدارRMSEکمتروساختارمکانیقوی‌تربود. نتایجنشانگربرتریروشکریجینگنسبتبهروشIDWمی‌باشد. بنابرایننقشه‌هابااینروشتهیهشد. نتایجبیانگرهمبستگیقویداده‌هایکیفیآبمنطقهوساختارمکانیتابعمدلگوسینمی‌باشد. درپایانبااستفادهازمنطقفازیوطبقه‌بندیشولرنقشهپهنه‌بندیمنطقهجهتشربتهیهگردید. مطابقنقشهنهایی، 37 درصدازمنطقهبرایشربمناسب، 13 درصدنسبتاًمناسبو 50 درصدنامناسبمی‌باشد. درنتیجه،کیفیتآبمنطقهموردمطالعهبرایشربدرحدمطلوبنیست. بارویهمگذارینقشهپهنه‌بندیونقشهحاصلازتحلیلنقاطبارزمشاهدهشدکهنقاطباغلظت‌هایزیادودرآستانههشداردرکنارهمودرطبقهنامناسبنقشهپهنه‌بندی،قرارگرفته‌اند. بالابودنمیزانسختیوسایرعناصردربخش‌هاییازمنطقهروندافزایشیدارد. اینموضوعبهدلیلجانشینشدنرسوباتآبرفتیباسازندگچساراناست. لذا عاملاصلیکاهشکیفیتآبهارامی‌توانسازندگچساراندانست.
