حسین حاتمی نژاد؛ احمد پوراحمد؛ مرتضی نصرتی هِشی
چکیده
محلههایی که در گذشته اغلب در هسته مرکزی شهرها جای داشتند و زمانی از غنای فرهنگی برخوردار بودند، اکنون با معضلی به نام «بافت فرسوده و ناکارآمد» روبهرو هستند. در جهان معاصر با پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، سیستم برنامهریزی شهری نیز با دگرگونیهایی مواجه شده است و آثار آنها میتواند جهت پیشرفت شهر چالش برانگیز باشد. ...
بیشتر
محلههایی که در گذشته اغلب در هسته مرکزی شهرها جای داشتند و زمانی از غنای فرهنگی برخوردار بودند، اکنون با معضلی به نام «بافت فرسوده و ناکارآمد» روبهرو هستند. در جهان معاصر با پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، سیستم برنامهریزی شهری نیز با دگرگونیهایی مواجه شده است و آثار آنها میتواند جهت پیشرفت شهر چالش برانگیز باشد. برنامهریزی شهری که قبلاً مبتنی بر سیستم سنتی بوده است، امروزه به نظر میرسد از توان و پاسخگویی لازم جهت اصلاح و حل مشکل بافتهای فرسوده برخوردار نیست. بنابراین، رویکرد «آیندهپژوهی» با شناسایی فرصتها و تهدیدهای آینده این بافتها، به ما کمک میکند تا از فرصتهای آینده به بهترین شکل بهره بگیریم و از پیامدهای منفی بافتهای فرسوده شهری تا حد امکان جلوگیری نماییم. از این رو، انگیزه و هدف پژوهش حاضر شناخت متغیرهای کلیدی مؤثر جهت کاهش بافتهای فرسوده و بررسی روابط بین متغیرها و نحوه اثرگذاری بر همدیگر در افق 1416 بوده است. فرآیند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. ماهیت دادهها کیفی بوده و روش گردآوری دادهها و اطلاعات به صورت کتابخانهای، اسنادی و پیمایشی است. انجام محاسبههای پیچیده و تجزیه و تحلیل دادهها مبتنی بر روش تحلیل آثار متقابل و استفاده از نرمافزار تحلیلی میکمک میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد، کلیدیترین متغیرهای راهبردی جهت کاهش بافت فرسوده ناحیه یک منطقه 9 به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری «تغییر دولتها (روی کار آمدن دولت جدید هر چهار سال یکبار)»، «فقدان قانون خاص در ساماندهی بافت فرسوده»، «تعادلبخشی و تحقق عدالت اجتماعی»، «ضعف نگرش و دانش مدیران شهری» و «برپایی تشکلهای محلی سازمان یافته و مستمر جهت ترغیب ساکنین به مشارکت» است.
حبیب الله سهامی؛ سودابه پاپی؛ ناهید خسروی
چکیده
بافت فرسوده در شهرها یکی از آسیب پذیرترین بخش ها دربرابر سوانح طبیعی از جمله زمین لرزه می باشد. ساختمان های واقع در این بافت ها به علت قدمت زیاد از مقاومت کافی برخوردار نبوده و لزوم سنجش میزان آسیب پذیری و ارائه راهکارهای کاهش آسیب پذیری آن ها را در برابر زمین لرزه در اولویت قرار داده است . هدف اصلی این مقاله، تحلیل و سنجش آسیب ...
بیشتر
بافت فرسوده در شهرها یکی از آسیب پذیرترین بخش ها دربرابر سوانح طبیعی از جمله زمین لرزه می باشد. ساختمان های واقع در این بافت ها به علت قدمت زیاد از مقاومت کافی برخوردار نبوده و لزوم سنجش میزان آسیب پذیری و ارائه راهکارهای کاهش آسیب پذیری آن ها را در برابر زمین لرزه در اولویت قرار داده است . هدف اصلی این مقاله، تحلیل و سنجش آسیب پذیری بافت فرسوده مرکز شهر بروجرد در برابر زمین لرزه و مدیریت بحران پس از وقوع زمین لرزه در این محدوده می باشد. ماهیت این پژوهش نظری ـ کاربردی بوده که روش مطالعه آن توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز به صورت کتابخانه ای و بازدید میدانی گرد آوری شده است. این پژوهش با روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل پارامترهای استخراج شده به کمک نرم افزار GISو در محیط Arcmapانجام شده است. نتایج بررسی نمایانگر آسی بپذیری شدید ابنیه در صورت وقوع زمین لرزه می باشد و حاکی از آن است که نقاط آسیب پذیر بافت، در مرکز، غرب و جنوب بافت می باشند و هنگام وقوع زمین لرزه در مدت زمان بسیار کم به علت ناپایداری عناصر و فضاهای شهری در برابر نیروهای زمین لرزه و عدم آمادگی مردم، آسیب های فیزیکی، سبب ایجاد آسیب های جانی، مالی و عملکردی و در نتیجه از کار افتادن سیستم شهری می گردند. با آمادگی برای مقابله با بحران می توان اثرات زمین لرزه را کاهش داد و با اطلاع از بعد مکانی ساختمان های آسیب پذیر، جمعیت متراکم در ساختمان ها و آگاهی از شرایط شبکه ارتباطی، می توان با سرعت بیشتری وارد عمل شده و با استفاده بهینه از زمان، تلفات را کاهش داد که لازمه این امر وجود اطلاعات درباره پارامترهایی است که با ایجاد پایگاه داده مکانی این امر امکا ن پذیر می گردد.
محسن سقایی
چکیده
گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکلگیری بافتهای جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافتهای قدیمی شهرها که نقطهی جوشش اصلی یک شهر و نشان دهندهی هویت آن شهر میباشد، کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی ...
بیشتر
گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکلگیری بافتهای جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافتهای قدیمی شهرها که نقطهی جوشش اصلی یک شهر و نشان دهندهی هویت آن شهر میباشد، کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست داده و با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کردهاند. هدف از این پژوهش شناسایی و اولویتبندی بافتهای فرسودهی منطقه 5 شهر اصفهان به منظور احیاء و نوسازی، تقویت پایهها و مبانی نظری و با بهرهگیری از روش فرایند سلسله مراتبی در سیستم اطلاعات جغرافیایی بر اساس معیارها و شاخصها میباشد. بر این اساس نوع پژوهش نظری-کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرمافزاری Arc GIS، بافتهای فرسوده منطقه 5 شهر اصفهان شناسایی و اولویتبندی برای احیاء و مدیریت بهینهسازی شده است. بررسیها نشان میدهد که در حال حاضر حداقل 53 بافت فرسوده در 15 ناحیه اصفهان با جمعیّت 350000 نفری وجود دارد.منطقه 5 شهرداری اصفهان به عنوان منطقه مورد مطالعه از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافتهای فرسوده کشور محسوب میگردد.
نتایج تحقیق مشخص میکند که کمبود امکانات،خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی سبب مهاجرت ساکنان بومی به مناطق دیگر شهر شده و باعث منفی شدن نرخ رشد جمعیت بافت، طی سالهای اخیر شده است. با توجه به وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنان بافت، روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند گردیده، بطوری که این عوامل سبب فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت شده است.
حسین حاتمی نژاد؛ یعقوب ابدالی؛ سارا الله قلیپور
چکیده
امروزه در پی تغییرات سریع شهرها، بخشی از بافتهای شهری به علت فرسودگی و ناکارآمدی نتوانستهاند ارتباطی مناسب با محیط خود و خدماتدهی به بهرهبرداران برقرار کنند. وجود سطح گسترده بافت فرسوده یکی از مهمترین چالشهای مدیران شهری، شهرسازان و معماران میباشد، زیرا عدم توجه به این بافتها موجب زوال شهر و توسعه ناهمگون آن وایجاد ...
بیشتر
امروزه در پی تغییرات سریع شهرها، بخشی از بافتهای شهری به علت فرسودگی و ناکارآمدی نتوانستهاند ارتباطی مناسب با محیط خود و خدماتدهی به بهرهبرداران برقرار کنند. وجود سطح گسترده بافت فرسوده یکی از مهمترین چالشهای مدیران شهری، شهرسازان و معماران میباشد، زیرا عدم توجه به این بافتها موجب زوال شهر و توسعه ناهمگون آن وایجاد شهرهایی نوپا در حاشیه شهر قدیمی میگردد. منطقه یک شهر اهواز به این علت که بخش قابل توجهی از مشکلات شهر اهواز در این منطقه نمود عینی یافته است و بخش مرکزی به دلیل گستردگی بیش از حد بافت فرسوده و روند فرسودگی شدید در آن، به عنوان قلمرو مورد پژوهش انتخاب شد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعهای- کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای وبررسیهای میدانی است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخصهای اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات و قدمت ساختمان استخراج شد. برای کشف روند الگوها از ابزار Regression و برای وزن دهی به لایهها در دادههای فضایی از روش خود همبستگی فضایی موجود در نرمافزار Geoda استفاده شد. همچنین برای بررسی آسیبپذیری بافت فرسوده از روش ([1]Aneslin Local Morans) از ابزار sisylanA reiltuO & retsulC از مجموعه ابزارهای موجود در slooT scitsitatS laitapS مربوط به نرمافزار SIG crA استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد 38/54 درصد مساحت در بازه آسیبپذیری متوسط تا زیاد قرار دارد و گویای این است که بخش زیادی از بافت فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز به نوعی نیازمند برنامهریزی پدافند غیرعامل میباشد. [1]- انسلین محلی موران
امیر محمودزاده؛ ایران غازی؛ مریم عسکری
چکیده
زلزله به عنوان مخربترین حادثه طبیعی، عامل تلفات بشری و خسارات اقتصادی قابل توجه در کشور تلقی می شود که این مسأله در بافتهای فرسوده شهری به مراتب شدیدتر است. چراکه بافت های فرسوده، ساختاری متمایزو منحصربه فرد دارند. مساحت محدوده بافت فرسوده شهر ایلام، 374 هکتار است که 19% سطح کل محدوده را که شامل محلات قدیمی و بافت مرکزی شهر میباشد، ...
بیشتر
زلزله به عنوان مخربترین حادثه طبیعی، عامل تلفات بشری و خسارات اقتصادی قابل توجه در کشور تلقی می شود که این مسأله در بافتهای فرسوده شهری به مراتب شدیدتر است. چراکه بافت های فرسوده، ساختاری متمایزو منحصربه فرد دارند. مساحت محدوده بافت فرسوده شهر ایلام، 374 هکتار است که 19% سطح کل محدوده را که شامل محلات قدیمی و بافت مرکزی شهر میباشد، در بر گرفته است. روش تحقیق انتخاب شده برای این پژوهش روش توصیفی تحلیلی و میدانی است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی مدیریت بحران زلزله در بافت فرسوده شهر ایلام استکه شاخصهایی همچون نوع مصالح، قدمت ساختمانها، تعداد طبقات، نوع کاربری، سطح اشغال، کیفیت ابنیه، تراکم جمعیت، عرض معابر و مساحت بررسیشدهاند.نتایج حاصله نشان میدهدکه مصالح ساختمانی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده و بقیه عوامل تابعی از وضعیت مصالح بکار رفته در سازه بوده است.نقشه خروجی آسیبپذیری نشان داد که از کل مساحت محدوده به استثنای معابر، 9/8 درصد دارای آسیبپذیری خیلی زیاد،59 درصد دارای آسیبپذیری زیاد، 23 درصد دارای آسیبپذیری متوسط، 6/3 درصد دارای آسیبپذیری کم و 5/5 درصد آسیبپذیری بسیار کم بوده است و در مجموع 9/67 درصد محدوده بافت فرسوده بر اساس شاخصهای موجود آسیبپذیرمیباشند. پیشنهادات حاصل از پژوهش در سه حوزه آسیب پذیری زیاد آسیب پذیری متوسط و آسیب پذیری کم ارائه شده است.
علی شماعی؛ علی عزیزی کاوه
دوره 22، شماره 85 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 43-58
چکیده
بافت های فرسوده با چالش های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی مواجهاند. سه شاخص ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری از مهمترین ویژگی های این بافت ها می باشد. محله شهید دستغیب به عنوان نمونه ای از فرسوده ترین محله ی منطقه نُه شهر تهران از لحاظ کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با چالش های متعددی روبرو است. هدف این پژوهش تبیین ...
بیشتر
بافت های فرسوده با چالش های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی مواجهاند. سه شاخص ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری از مهمترین ویژگی های این بافت ها می باشد. محله شهید دستغیب به عنوان نمونه ای از فرسوده ترین محله ی منطقه نُه شهر تهران از لحاظ کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با چالش های متعددی روبرو است. هدف این پژوهش تبیین چگونگی توزیع نارسایی ها و روابط متقابل آنها و مقایسه تطبیقی بین شاخصه ی مذکور جهت دستیابی به محله پایدار شهری است. به منظور کنترل و کاهش فرسودگی بافت های شهری به نظر می رسد مهمترین راهکار مناسب تحلیل فضایی از زوایای کالبدی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی است. پژوهش حاضر برای ساماندهی محله شهید دستغیب است با رویکردی سیستمی که محورهای اصلی آن در قالب بهبود سیمای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و احیای شهری انجام گرفته است. بر این اساس، سؤال اصلی این است که آیا میزان تأثیر هر کدام از شاخصهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در تحلیل آسیبپذیری بافت فرسوده محله شهید دستغیب به یک اندازه بوده است؟
روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز آن به صورت کتابخانه ای و میدانی است. در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده های کلیه شاخص ها استخراج شدند سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی () به وزندهی شاخص های مربوطه پرداخته شده است. نتایج حاصله نشانگر آن است که از تلفیق لایههای کالبدی، اقتصادی و اجتماعی جهت سنجش میزان آسیب پذیری بافت های فرسوده، به مناطق با آسیب پذیری کم تا مناطقی با آسیب پذیری زیاد طبقهبندی شده است که 3/24 درصد از مساحت محله با آسیبپذیری زیاد، 3/47 درصد با آسیب پذیری قابل توجه، 7/14 درصد با آسیب پذیری متوسط، 7/13 درصد با آسیب پذیری کم مواجه است. با توجه به نتیجه مذکور ساماندهی بافت فرسوده این محله در قالب رویکردی ترکیبی از بهسازی، نوسازی و بازسازی بافت فرسوده امکان پذیر است.
حسن افراخته؛ اصغر عبدلی
دوره 19، شماره 76 ، بهمن 1389، ، صفحه 16-21
چکیده
امروزه عوارض و ضایعات شهرنشینى شتابان و بىرویه و بدون برنامه و عدم مدیریت شهرى مناسب در برخى از شهرها به حدى رسیده که اصولاً شهرنشینى را به پدیده اى نامطلوب و داراى ارزش منفى بدل ساخته است. گرایش به تمرکز بیشتر و قطبى شدن در سطوح بالاى جامعه شهرى و فاصله گرفتن سطوح بالا از پایین، گرایش به رشد بى محتوا به لحاظ عدم تناسب بین مقیاس ...
بیشتر
امروزه عوارض و ضایعات شهرنشینى شتابان و بىرویه و بدون برنامه و عدم مدیریت شهرى مناسب در برخى از شهرها به حدى رسیده که اصولاً شهرنشینى را به پدیده اى نامطلوب و داراى ارزش منفى بدل ساخته است. گرایش به تمرکز بیشتر و قطبى شدن در سطوح بالاى جامعه شهرى و فاصله گرفتن سطوح بالا از پایین، گرایش به رشد بى محتوا به لحاظ عدم تناسب بین مقیاس و عملکرد شهرها و... از جمله عواملى است که موجب کاهش روزافزون بازده ى سرانه جامعه شهرى، فعالیت سوداگرانه، تسلط بخش غیررسمى بر بخش رسمى و رشد بحران هاى اجتماعى - فرهنگى شده است و در نتیجه منابع و عوامل تولید حوزه خود را بلعیده و موجبات رشد بیشتر خود را فراهم مى آورند. در همین راستا بافت قدیم شهرخرم آباد نیز علی رغم وجود امکانات بالقوه تاریخى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى خود از مشکلات مذکور رنج مىبرد. ترکیب جمعیتى، تفاوت هاى فرهنگى ساکنین و مشکلات قانونى و حقوقى حاکم که نتیجه عدم سیاست گذارى صحیح و اصولى مى باشد از مشخصات این بافت است. کم ارزش بودن قیمت زمین و ساختمان، عدم امنیت اجتماعى و روانى، غلبه گروه هاى شغلى کم درآمد و وجود چهره فقر در بافت قدیم نسبت به بافت جدید و نوساز شهر نیز از مشخصات این نوع بافت ها مى باشد. هدف اساسى تحقیق حاضر شناسایى ساختار کالبدى - کارکردى و مسائل و مشکلات بافت قدیمى شهر خرم آباد مى باشد. نتیجه تحقیق نشان مى دهد که فقدان و نبود طرح های اجرایى مناسب فقدان مدیریت واحد شهرى مسائل و مشکلات حقوقى مربوط به تملک املاک، فقر اقتصادى و فرهنگى، قدیمى و فرسوده بودن اغلب ساختمان ها و عدم بهسازى آنها و... از مشکلات اساسى این بافت مى باشد. در این مقاله با استفاده از روش تحقیق اسنادى، توصیفى، تحلیلى و بررسى هاى میدانى به بررسى و مطالعه مشکلات کالبدى- فضایى و کارکردى بخش مرکزى شهر خرم آباد پرداخته ایم.
جمال محمدی؛ محمد زواره بیدگلی
دوره 18، شماره 70 ، مرداد 1388، ، صفحه 23-29
چکیده
شهرها به مثابه موجودات زنده همواره در سیر تکاملى خود، یک سیکل حیات فیزیکى را پشت سر مى گذارند؛ بدین صورت که متولد مى شوند، رشد مى کنند و کمیتشان افزایش مى یابد، بزرگ شده و تغییر نقش مى دهند؛ پیر شده و دچار فرسوگى مى شوند. در این میان؛ انسان براى حفظ هویت و اصالت شهر در تلاش براى پایدارى و زنده نگه داشتن شهر، بافت شهر ...
بیشتر
شهرها به مثابه موجودات زنده همواره در سیر تکاملى خود، یک سیکل حیات فیزیکى را پشت سر مى گذارند؛ بدین صورت که متولد مى شوند، رشد مى کنند و کمیتشان افزایش مى یابد، بزرگ شده و تغییر نقش مى دهند؛ پیر شده و دچار فرسوگى مى شوند. در این میان؛ انسان براى حفظ هویت و اصالت شهر در تلاش براى پایدارى و زنده نگه داشتن شهر، بافت شهر و بالاخص بافت هاى فرسوده دست به اقداماتى مى زند که توسعه درونزاى شهر (رشد درونى) از جمله این راه ها است. اصطلاح توسعه درونى (توسعه درونزا) براساس تعریف خود؛ نوسازى، بهسازى و به نوعى دوباره قابل استفاده نمودن مناطق شهرى موجود است، که معمولاً این امر در مناطقى انجام مى گیرد که یکپارچگى و انسجام خود را از دست داده و در حال متلاشى شدن است. در واقع توسعه درونزاى شهر استفاده بهینه از امکانات بالقوه شهر و دیدى تازه نسبت به زندگى در شهر به ویژه بافت هاى فرسوده است. هدف از این مقاله بررسى و شناسایى راه هاى رسیدن به توسعه درونزاى بافت فرسوده از طریق باز زنده سازى، نوسازى، بازسازى و موانع در سر راه آن است. در این مقاله با رویکردى توصیفى و تحلیلى و به روش اسنادى، به بررسى و شناسایى راه هاى توسعه درونزاى بافت هاى فرسوده و چالش هاى پیش روى آنها مى پردازیم. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده این است که اعمال روش هایى همانند باز زنده سازى، بهسازى، نوسازى و بازسازى با توجه به شناخت مردم و مسائل اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى وغیره و تشریح مسائل مى تواند در توسعه درونزاى بافت هاى فرسوده و جلوگیرى از جمعیت گریزى در بافته اى فرسوده مثمرثمر باشد.